Αναζητώντας την Εξιλέωση, της Ιωάννας Γιολδάση

Σύνταξη: Newsroom

4 September 2014

***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Η ζωή είναι μια καθημερινή αναζήτηση. Διαρκώς ψάχνουμε αυτό που μας λείπει.

Το 2001 ο Βρετανός συγγραφέας Ίαν Μακ Γιούαν ( Ian McEwan ) πρόσφερε στο κοινό ένα ξεχωριστό μυθιστόρημα, την Εξιλέωση ( Atonement ). Στο συγκεκριμένο βιβλίο η βασική ηρωίδα αναζητεί ένα μονάχα πράγμα. Έρμαιο των πράξεων της στο παρελθόν γυρεύει χρόνια τώρα την λύτρωση.

Από τις πρώτες σελίδες ο συγγραφέας στήνει μια σχεδόν κλειστοφοβική ατμόσφαιρα δίνοντας μας την αίσθηση της επικείμενης καταστροφής. Ο McEwan διαλέγει μια αριστοκρατική οικογένεια κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου σαν σύμβολο της αλλαγής και της εγκατάλειψης που βαδίζει χέρι χέρι με την παρακμή.

Ένας λόγος που καθιστά το μυθιστόρημα αυτό ιδιαίτερο είναι η επιλογή πρωταγωνιστή. Μέρος των γεγονότων μας τα εξιστορεί ένα παιδί. Μια μικρή κοπέλα με τη δικιά της κοσμοθεωρία, που βασιλεύει στον δικό της κόσμο και αρέσκεται στο να γράφει μελοδράματα. Η Briony έχει έντονη φαντασία, αυταρχικό χαρακτήρα και συναισθήματα που δυσκολεύεται να ελέγξει.

Το έργο το χαρακτηρίζουν οι αλλαγές, όχι μόνο στο χωροχρόνο αλλά και στην αφήγηση. Ο McEwan δεν γράφει έχονςςας στο νου μια ευθύγραμμη χρονική σειρά. Συχνά αλλάζει ο αφηγητής και με τη χρήση των αναδρομών η περιγραφή περιορίζεται και εξαρθρώνεται. Ο κάθε χαρακτήρας ακολουθείται φυσικά από τα δικά του χαρακτηριστικά στο λόγο τα όποια μας προσφέρει απλόχερα και διακριτικά ο συγγραφέας. Μια ηλικιωμένη Briony γράφει για τον νεότερο εαυτό της δίνοντας μας την εντύπωση του παντογνώστη αφηγητή. Το ταλέντο του McEwan ξεπηδά μέσα από αυτές τις λεπτομέρειες. Όταν τον λόγο έχει η μικρή Briony ο τρόπος έκφρασής της είναι ανάλογος με αυτόν παιδιού μα όταν μας μιλά παραδείγματος χάριν η αδελφή της, Cecilia, αλλάζει πάλι το στυλ γραφής, καθώς γίνεται πιο ώριμο αλλά και σνομπ.

Για τις ζωές των πρωταγωνιστών η φαντασία μπλέκεται με την πραγματικότητα με τον πιο αναπάντεχο τρόπο. Η σχέση της αδελφής της Briony με το αγόρι που ζει στην κατοικία είναι κεντρική για την πλοκή. Το μέλλον των δύο αυτών ανθρώπων κρέμεται από τα λόγια ενός παιδιού που είδε κάτι που δεν έπρεπε και δεν είχε σχηματίσει ακόμη την αντίληψη για να το αντιμετωπίσει. Στα μάτια της Briony η αλήθεια διαστρεβλώνεται. Η ιστορία της χρειάζεται οπωσδήποτε ένα κακό και έναν καλό. Μα τι γίνεται όταν τα φαινόμενα απατούν; Την πιο κρίσιμη στιγμή, τότε που όλα θα αναποδογυρίσουν και ζωές θα καταστραφούν, τα λόγια μιας μικρής θα ακουστούν πιο δυνατά από το οτιδήποτε και θα βάλουν το τελευταίο καρφί σε μια αγάπη επειδή απλά δεν προσβάλλουν το statusquo. Η κοινωνική τάξη παραμένει φαινομενικά ανέπαφη καθώς το σωστό παραγκωνίζεται.

Ο McEwan γράφει για ένα κυριολεκτικό και συμβολικό πόλεμο. Οι μεταφορές μάχης βρίσκονται διάσπαρτες μέσα στο κείμενο είτε αναφέρονται σε πραγματικό πόλεμο είτε σε οικογενειακό. Δίνει μεγάλο βάρος στις ψυχολογικές επιπτώσεις του πολέμου, στο πως κατακερματίζει την ψυχή και το πνεύμα όταν το απάνθρωπο γίνεται απλά μια συνήθεια.

Στο τέλος μια ηλικιωμένη Briony, που έχει πλέον βιώσει την ευθραυστότητα της ανθρώπινης ζωής και έχει επαναπροσδιορίσει τις απόψεις της, καλείται να αποκαταστήσει την τάξη και να γράψει τον επίλογο στο προσωπικό της πνευματικό μαρτύριο. Μήπως όμως είναι αργά; Μήπως το πέρασμα του χρόνου έχει κλείσει πόρτες; Με ποιο τρόπο θα μπορέσει να προσφέρει πίσω αυτά που στέρησε σε αυτούς που τα δικαιούνταν; Θα βρει την εξιλέωση;

Ο McEwan έχει γράψει ένα τραγικό μυθιστόρημα με ένα πρωτότυπα ηχηρό τέλος.