Η Mirjam Pressler μιλά για το Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ
Για πρώτη φορά όλα τα κείμενα της Άννας Φρανκ δημοσιεύτηκαν σε έναν τόμο, με τη μορφή απάντων. Η ειδική μελετητής της Άννας Φρανκ και μεταφράστρια, MirjamPressler, αφηγείται τι καινούριο έχει να μας διδάξει η έκδοση των απάντων και εξηγεί τους λόγους για τους οποίους το ημερολόγιο, που μετρά εκατομμύρια αναγνώστες ανά τον κόσμο, εξακολουθεί να συναρπάζει ακόμα και σήμερα. Πρόκειται φυσικά για το ημερολόγιο που κρατούσε η Άννα Φρανκ από το 1942 έως το 1944, διάστημα κατά το οποίο κρυβόταν από τους εθνικοσοσιαλιστές στο καταφύγιο της οικογένειάς της, στο Άμστερνταμ.
Κυρία Pressler, σε τι διαφέρει η έκδοση των απάντων της Άννας Φρανκ που κυκλοφόρησε στα τέλη του 2013 από τις προηγούμενες εκδόσεις;
Πρώτα απ’ όλα, για πρώτη φορά δημοσιεύτηκαν σε έναν τόμο όλα όσα μπόρεσαν να ανακαλυφθούν. Η έκδοση των απάντων περιλαμβάνει την κανονική έκδοση του ημερολογίου και παράλληλα τις δύο προηγούμενες εκδοχές του, όπως γράφτηκαν από την ίδια την Άννα Φρανκ. Φαίνεται δηλαδή πως σε πρώτη φάση έγραψε το ημερολόγιο μόνο γι’ αυτήν και μόνο αργότερα δούλεψε πάνω σε μία νέα απόδοση για μια ενδεχόμενη δημοσίευση. Συνεπώς πλέον μπορεί κανείς να συγκρίνει το ημερολόγιο, στην τελική του μορφή, όπως δηλαδή εκδόθηκε, με τις δύο πρωτότυπες εκδοχές. Επιπλέον, στην παρούσα έκδοση περιλαμβάνονται όλες οι ιστορίες και οι αφηγήσεις, καθώς και τα γράμματα που έγραφε λόγου χάρη στη γιαγιά της και στα ξαδέρφια της.
Περιλαμβάνεται στην έκδοση των απάντων υλικό που μέχρι πρότινος ήταν άγνωστο;
Ναι. Πρόκειται για γράμματα που δεν έχουν δημοσιευτεί, μέρη από ιστορίες, τα οποία η Άννα Φρανκ δεν εισήγαγε τελικά σε αυτές και γεγονότα από το πίσω σπίτι. Και φυσικά, περιλαμβάνεται ολόκληρο το αποκαλούμενο «Βιβλίο με τις ωραίες προτάσεις», το οποίο δεν υπήρχε στη γερμανική γλώσσα.
Στο «Βιβλίο με τις ωραίες προτάσεις» που μέχρι πρότινος ήταν δημοσιευμένο μόνο στα ολλανδικά, περιλαμβάνονται αποσπάσματα από άλλα λογοτεχνικά έργα, που ήταν σημαντικά για την Άννα Φρανκ. Σε αυτό, ο αναγνώστης βρίσκει προτάσεις και ολόκληρα αποσπάσματα από το βιβλίο «Ο θρύλος των Φόρσαϊτ» του Galsworthyκαι κείμενα του ThomasMorus. Τι μας δείχνουν όλα αυτά για τον κόσμο των σκέψεων της Άννας Φρανκ;
Αυτό που βρίσκω εντυπωσιακό είναι τα κομμάτια που έχει απομονώσει. Πρόκειται για πολύ φιλοσοφικές, πολύ ηθικές σκέψεις. Δείχνει πόσο πολύ έχει σκεφτεί, πόσο πολύ έχει αγαπήσει μεγάλες σκέψεις.
Γι’ αυτή την έκδοση των απάντων έχετε γράψει και μια μικρή βιογραφία της Άννας Φρανκ, στην οποία μάλιστα διαπιστώνετε ότι η Άννα Φρανκ αρχικά δεν προοριζόταν για συγγραφέας ημερολογίου.
Όχι, φυσικά και όχι. Ως παιδί ήταν ένα πολύ εξωστρεφές πλάσμα. Της άρεσε να έχει φίλες και φίλους, της άρεσε να πηγαίνει σε πάρτι, έπαιζε πινγκ-πονγκ. Ήταν πραγματικά εξωστρεφής. Εξαιτίας όμως της ιδιαίτερης κατάστασης στο πίσω σπίτι, παρουσίασε μία εξαιρετική εξέλιξη.
Ένα μεγάλο ταλέντο
Είχε το δυναμικό να γίνει μια μεγάλη συγγραφέας;
Ναι, και είμαι απολύτως σίγουρη γι’ αυτό. Αναλογιστείτε απλώς ότι σε αυτό το πίσω σπίτι πραγματικά δεν συνέβαινε απολύτως τίποτα πέρα από κάποιους τσακωμούς. Και από αυτό το τίποτα δημιούργησε έναν ολόκληρο κόσμο. Αυτό και μόνο αποδεικνύει το εξαιρετικό ταλέντο της. Δεν λάμβανε σχεδόν καθόλου εξωτερικά ερεθίσματα κι όμως κατόρθωσε να δημιουργήσει ιστορίες από ασήμαντα περιστατικά.
Σε τι βασίστηκε τότε το λογοτεχνικό ταλέντο της Άννας Φρανκ;
Είμαι πεπεισμένη ότι ο καθοριστικός παράγοντας ήταν η γιαγιά της. Στην Άλις, τη μητέρα του πατέρα της, Όττο Φρανκ, άρεσε να γράφει πεζά και ποιήματα και να μαθαίνει στα παιδιά της να γράφουν. Πιστεύω ότι μέσω του Όττο επηρέασε την Άννα και την αδερφή της, Μαργκότ. Ο Όττο από την πλευρά του έγραψε συναρπαστικά γράμματα, που ξεχειλίζουν συναίσθημα και ευαισθησία. Σίγουρα κληροδότησε πολλά χαρακτηριστικά του στην Άννα. Οι Φρανκ ήταν μια οικογένεια που ασχολούταν με τη γραφή και συνεπώς, η εξέλιξη της Άννας δεν ήταν κάτι απρόσμενο.
Ένα ακόμα καινούριο στοιχείο σε αυτή την έκδοση των απάντων είναι ότι περιλαμβάνεται όλο το οικογενειακό πλαίσιο.
Αυτό κατέστη δυνατό μόλις τώρα, μιας και τα γράμματα ανακαλύφθηκαν πριν από μερικά χρόνια. Τώρα, τα γράμματα επιτρέπουν μια νέα ματιά στην οικογενειακή ιστορία.
Η έκδοση των απάντων περιέχει και πολλές φωτογραφίες της Άννας Φρανκ. Πώς έγινε αυτό;
Ο Όττο Φρανκ ήταν ένας παθιασμένος φωτογράφος και υπάρχουν εκατοντάδες φωτογραφίες της οικογένειάς του που είχε τραβήξει πριν τον πόλεμο. Ένα ολόκληρο κουτί γεμάτο με φωτογραφίες παρέμεινε άθικτο, καθώς οι Γερμανοί δεν του είχαν δώσει σημασία, επειδή δεν θεωρούσαν ενδιαφέρον το περιεχόμενό του. Υπάρχουν λοιπόν πάρα πολλές φωτογραφίες και πρέπει πάντα να διαλέγουμε ποιες θα επιλέγουμε κάθε φορά.
Το ειλικρινέστερο εφηβικό βιβλίο
Γιατί εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να συγκινεί το ημερολόγιο τόσο πολύ τους έφηβους αναγνώστες;
Από τη μία πλευρά οφείλεται στο θέμα του «Τρίτου Ράιχ» , παρόλο που πιστεύω ότι αυτό δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση την κύρια αιτία για τη μεγάλη αποδοχή της οποίας τυγχάνει η Άννα Φρανκ. Αισθάνομαι ότι είναι ένα καθαρά εφηβικό βιβλίο και μάλιστα ειλικρινέστερο και καλύτερο από όλα τα άλλα που γνωρίζω. Η Άννα εκ των υστέρων δεν μπορούσε πια να αλλάξει και να διορθώσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά της, όπως συμβαίνει συνήθως στους ενήλικες. Πρόκειται για ένα διόλου επιτηδευμένο, ειλικρινές εφηβικό βιβλίο. Και αυτό το αντιλαμβάνονται οι έφηβοι ακόμα και σήμερα. Αυτό πιστεύω.
Πώς προσδοκάτε να πορευτεί αυτή η έκδοση των απάντων;
Πιστεύω ότι με αυτή την έκδοση των απάντων αυξάνεται η κατανόησή μας για εκείνη την εποχή. Αν κάποιος διαβάσει μόνο το ημερολόγιο, καλύπτει μία περίοδο δύο χρόνων. Στην έκδοση με τα άπαντα όμως γίνεται λόγος για όλη την ιστορία, για το τι συμβαίνει έξω και για το τι συμβαίνει μετά. Όλα πλέον είναι ενταγμένα σε ένα σύνολο.
(Η MirjamPressler γεννήθηκε το 1940 στο Ντάρμστατ από Εβραία μητέρα. Από το 1980 δημοσιεύει σχεδόν κάθε χρόνο ιστορίες και μυθιστορήματα, ενώ είναι κυρίως γνωστή ως συγγραφέας παιδικών κι εφηβικών βιβλίων. Το 2010 τιμήθηκε με το Βραβείο Νεανικής Λογοτεχνίας για το συνολικό της έργο. Εκτός από Εβραϊκά και Γίντις, έμαθε και Ολλανδικά, για να μπορεί να μεταφράζει από αυτά. Η κριτική έκδοση του Ημερολογίου της Άννας Φρανκ, τo οποίo μετέφρασε από τα ολλανδικά, θεωρείται το κυριότερο έργο της μεταφραστικής της πορείας. Τα «Άπαντα της Άννας Φρανκ» κυκλοφορούν στη γερμανική γλώσσα από τις εκδόσεις S. Fischer.)
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
