Μια από τις πιο πολυσυζητημένες λέξεις της εποχής είναι το crowdfunding.
Για όσους τυχόν δε γνωρίζουν, το crowdfunding ή ελληνιστί «διαδικτυακή µικροχρηµατοδότηση» αποτελεί μια νέα μορφή αναζήτησης οικονομικών πόρων για νεοφυείς επιχειρήσεις, μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, επιστήμονες, καλλιτέχνες, συγγραφείς κ.ο.κ. Μέσω των αντίστοιχων πλατφορμών απευθύνονται στο κοινό που ενδεχομένως ενδιαφέρεται για τις δράσεις και το έργο τους ζητώντας οικονομική υποστήριξη. Παράλληλα, εφαρμόζοντας τη μέθοδο της διαβαθμισμένης ανταποδοτικότητας, ανάλογα με το ύψος της χρηματοδότησης του πλήθους, δημιουργούν ισχυρούς δεσμούς εμπιστοσύνης και αφοσίωσης χτίζοντας, εντέλει, ένα δυναμικό υποστηρικτικό δίκτυο.
Πατρωνία, μαικηνισμός, ευεργεσία, χορηγία, φιλανθρωπία και δωρεά με οποιοδήποτε όνομα ή διάσταση και αν εμφανίστηκαν ανά τους αιώνες το βέβαιο είναι πως έδωσαν και εξακολουθούν να προσφέρουν ώθηση στην πολιτιστική δημιουργία. Έτσι, εξετάζοντας την πρακτική του crowdfunding υπό το πρίσμα της πολιτιστικής ανάπτυξης, θεωρώ πως αποτελεί μια σύγχρονη και εναλλακτική μορφή χορηγίας, η οποία εντάσσεται σε αυτή τη μακραίωνη διαδικασία υποστήριξης των γραμμάτων και των τεχνών. Φυσικά, όλα ξεκίνησαν από την αρχαία Αθήνα καθώς μία από τις λειτουργίες που επέβαλε στους πλουσιότερους πολίτες της ήταν και ο χορηγικός θεσμός. Αργότερα, στην αρχαία Ρώμη εμφανίστηκε η πατρωνία (clientela = προστασία), που αφορούσε την εξαρτημένη σχέση ανάμεσα στον πάτρωνα (πρόσφερε χρηματοδότηση) και τον κατώτερο κοινωνικά προστατευόμενο (φρόντιζε για τη φήμη του πάτρωνα).
Ειδικότερα, για τον κόσμο του τυπωμένου βιβλίου μέχρι την άνοδο της μαζικής αγοράς των βιβλίων (τέλη 18ου – αρχές 19ου αιώνα) η έκδοση βιβλίων ήταν μια σχετικά απλή διαδικασία. Ο συγγραφέας πλησίαζε έναν βιβλιοπώλη-τυπογράφο – αυτοί οι δύο ρόλοι δεν είχαν ακόμα διαχωριστεί – και συμφωνούσαν για την εκτύπωση και την πώληση του βιβλίου. Συνήθως, το συνολικό κόστος της έκδοσης ή μέρος αυτής το αναλάμβανε ο πάτρωνας-ευεργέτης του συγγραφέα.
Στη σημερινή εποχή με αρωγό το διαδίκτυο και τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών αναδύεται το καινοτόμο μοντέλο του crowdfunding, που μπορεί να δώσει σάρκα και οστά σε νέα συγγραφικά εγχειρήματα μέσω της χρηματοδότης από το πλήθος. Έτσι, το κοινό αποκτά λόγο για το τι αξίζει να εκδοθεί διασαλεύοντας την αποκλειστικότητα των παραδοσιακών εκδοτών που ως gatekeepers αποφάσιζαν διαχρονικά για το τι αξίζει να εκδοθεί και τι όχι. Κατά συνέπεια, ο κάθε δημιουργός ανεξάρτητα από το πεδίο στο οποίο δραστηριοποιείται: λογοτεχνία, επιστημονική έρευνα, κόμικς, δοκίμιο, λεύκωμα ευελπιστεί πως θα εντοπίσει το κοινό εκείνο που ενδιαφέρεται για το βιβλίο του εξασφαλίζοντας την απαραίτητη χρηματοδότηση για να υλοποιήσει το εγχείρημά του.
Οι δυνατότητες που δίνουν οι πλατφόρμες crowdfunding, διεθνείς και ελληνικές (π.χ. Indiegogo, Kickstarter , Groopio , Give & Fund ) είναι ποικίλες όπως σελίδα παρουσίασης του project με την ανάρτηση σχετικών video, φωτογραφιών, σκίτσων, πληροφοριών κ.λπ. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν πλατφόρμες crowdfunding αφιερωμένες αποκλειστικά στο βιβλίο (π.χ. PubSlush και Publishizer) που υποστηρίζουν τους συγγραφείς με διάφορες υπηρεσίες για παράδειγμα, επιμέλεια του συγγραφικού έργου, εκπαίδευση για την αποτελεσματικότερη χρήση της πλατφόρμας και καλές πρακτικές μάρκετινγκ. Τέλος, η μέθοδος του crowdfunding βασιζόμενη στη χορηγική πρακτική του ανταποδοτικού οφέλους προσφέρει στο κοινό, ανάλογα με το χρηματικό ποσό της συνεισφοράς του, διάφορα αντισταθμίσματα όπως ευχαριστήρια αναφορά του ονόματος του χορηγού στην έκδοση του βιβλίου, παροχή αντιτύπων με την υπογραφή του συγγραφέα, φωτογραφίες, αφίσες, σελιδοδείκτες, πρόσκληση συμμετοχής σε διαλέξεις κ.ο.κ.
Ερχόμενοι στα του οίκου μας όπου το πολιτιστικό πεδίο παραδοσιακά υποχρηματοδοτείται και ιδίως σε μια περίοδο που οι παραδοσιακοί εκδότες είναι εξαιρετικά φειδωλοί στις επιλογές τους, η μέθοδος της «διαδικτυακής μικροχρηματοδότησης» αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για τους Έλληνες δημιουργούς τόσο σε οικονομικό όσο και σε επικοινωνιακό επίπεδο. Καθώς εκ των πραγμάτων λόγω γλώσσας απευθύνονται σε περιορισμένο αριθμό αναγνωστών υλοποιώντας μια παγκόσμια καμπάνια μπορούν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον ενός διευρυμένου κοινού και γιατί όχι λογοτεχνικών πρακτόρων και εκδοτικών οίκων αποδεικνύοντας ότι τα νέα μοντέλα δεν είναι κατ’ ανάγκη ανταγωνιστικά με τις παραδοσιακές εκδοτικές πρακτικές. Τέλος, η αναφορά μερικών παραδειγμάτων καταδεικνύει τη θεματική ευρύτητα και την καινοτόμα οπτική των ελλήνων δημιουργών. Από τα εν εξελίξει εγχειρήματα αναφέρουμε ενδεικτικά το έργο «Άγονες Γραμμές » του Μιχαήλ Α. Ρίζου, μια συλλογή πεζοποιημάτων σχετικών με το Αιγαίο πέλαγος και τη μεταφορά σε κόμικ του έργου της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ «Παναγιά η Χελιδονού » με βασικούς συντελεστές τον εικονογράφο και δημιουργό Γιώργο Τσιαμάντα και την Comicdom Press. Επίσης, μια καμπάνια που έληξε με πλήρη επιτυχία είναι αυτή του Γιάννη Φαρσάρη για τη συλλογή διηγημάτων «Η διαφορά του άσπρου απ’ το λευκό », εγχείρημα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.
Αντιστρέφοντας τα λόγια του Δημοσθένη, ο οποίος έλεγε ότι πρέπει και οι εύποροι να κάνουν τους εαυτούς τους χρήσιμους για τους πολίτες (Δει γαρ τους ευπόρους χρησίμους ποιείν εαυτούς τοις πολίταις), σήμερα με το crowdfunding οι πολλοί μπορούν να καταστούν χρήσιμοι για τους δημιουργούς, αλλάζοντας το παράδειγμα αιώνων καθώς η υποστήριξη του ενός ισχυρού αντικαθίσταται από τις μικρές ενισχύσεις του πλήθους αναδεικνύοντας εγχειρήματα που ίσως έμεναν για πάντα ασκήσεις επί χάρτου. Μια γενναία, καινούργια προοπτική ανατέλλει για τον κόσμο του βιβλίου όπου ο καθένας απασφαλίζοντας τη βαλβίδα της επινοητικότητάς του μπορεί να βρει συνοδοιπόρους, που θα αποτελούν μέρος μιας δημιουργικής έκρηξης, τους πάτρωνες της ψηφιακής εποχής.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
