Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Η κ. Φωτεινή Τσαλίκογλου είναι μια από τις πιο αξιόλογες παρουσίες στον χώρο της λογοτεχνίας. Μια λογοτέχνης με γενναιοδωρία για την ανθρώπινη ψυχή, με ένα ευρύτερο φάσμα κρίσης και ποτέ επίκρισης, ευνόητο, καθότι ψυχολόγος η ίδια, καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στο τμήμα Ψυχολογίας. Κατέχει την μοναδική ικανότητα το ξένο και προσωρινά μακρινό από εμάς, να το μετουσιώνει σε οικείο και ενίοτε σπαραχτικό.

Οι διαστολές και οι συστολές του χρόνου στα μυθιστορήματα της, αυτό το άχρονο διάστημα που βιώνουν οι ήρωες της στις εξομολογητικές κορυφαίες τους στιγμές, τα βαθειά ανθρώπινα πάθη τους και εν τέλει η αλληλοαναίρεση ενοχής και αθωότητας αποτυπώνονται με την πένα της Φωτεινής Τσαλίκογλου, τουλάχιστον με ευαισθησία αν όχι με απόλυτη στοργή. Και όταν συγκινηθείς, καταλήγεις στο καθαρκτικό συμπέρασμα ότι δεν νιώθεις οδύνη ποτέ για ό,τι συμβαίνει στους άλλους, νιώθεις οδύνη πάντοτε για όλα όσα μπορεί να συμβούν σε εσένα.

Η κ. Φωτεινή Τσαλίκογλου είναι από τις προσωπικότητες που μια ή δύο ή τρεις ώρες μαζί της, δεν είναι ποτέ αρκετές, επειδή, ναι, έχει μια ελκυστική, γαλήνια κοσμοαντίληψη.

Η συνέντευξη έλαβε χώρα με αφορμή το τελευταίο της βιβλίο με τίτλο  «Η μετακόμιση»,  που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. 

Ντίνα Σαρακηνού, Απρίλιος 2017

 

 

Σε όλο το συγγραφικό σας έργο πού νομίζετε ότι σταματά η επιστημοσύνη σας και αρχίζει η ανάγκη σας να αφηγηθείτε ιστορίες;

Στα μυθιστορήματα μου πασχίζω να λησμονήσω ΄την ΄΄επιστημοσύνη’’. Το στοίχημα είναι να τα καταφέρω. Πώς να ξεχάσεις όμως αυτό που γνωρίζεις;  Πώς να πλησιάσω σε  αυτό που λέει ο Μαλρώ ”κουλτούρα είναι αυτό που μένει όταν έχεις ξεχάσει όλα όσα έχεις μάθει”. Φαντάζει εξωπραγματικό. Επιτρέπω στον εαυτό μου γράφοντας να φλερτάρει με αυτή την ιδέα του εξωπραγματικού.

 

Tι κέρδος αποκόμισε η λογοτέχνης από την καθηγήτρια ψυχολογίας και τι η ψυχολόγος από την τέχνη του λόγου;

Η ψυχολογία δεν μπορεί να εξαντλήσει μέσα από τις θεωρίες της την απορία, την πολυπλοκότητα του ανθρώπινου ψυχισμού. Πάντα θα υπάρχει κάτι που θα διαφεύγει. Είναι κέρδος για έναν ψυχολόγο να αντιλαμβάνεται τα όρια της επιστήμης του. Από αυτό το πολύτιμο ”κάτι” που πάντα θα διαφεύγει από την επιστημονική ερμηνεία, αντλεί δύναμη και έμπνευση η λογοτεχνία. Η λογοτεχνία με βοήθησε να αποκτήσω ένα τρίτο αυτί. Αφήνοντας τους ήρωες μου να με οδηγήσουν στα δικά τους αναπάντεχα και παράξενα μονοπάτια σκέψης και συμπεριφοράς έμαθα να αφουγκράζομαι σαν με ένα τρίτο αυτί το αίτημα του άλλου, τις αγωνίες και τα πάθη του. Να μην μου αρκεί αυτό που σε πρώτη όψη φαίνεται. Τα πρόσωπα στα μυθιστορήματα με έμαθαν ότι τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται αλλιώς ο κόσμος θα ήταν πολύ φτωχός.

Photo / Vasso Maragoudaki

 

Έχετε γράψει το διαλογικό βιβλίο «Μήπως;» μαζί με την Μαργαρίτα Καραπάνου. Πως ήταν η διαδικασία της συγγραφής;

Ένα ιαματικό παιχνίδι ήταν. Δεν φανταζόμασταν την μεγάλη απήχηση που θα είχε. Δυο φιλενάδες που είχαν αϋπνία και συναντιόντουσαν τα χαράματα στο roof garden ενός ξενοδοχείου στο Λυκαβηττό από οπού έβλεπαν όλη την Αθήνα. Με καφέ και ζεστά κρουασάν εξιστορούσαν πράγματα και θαύματα της ζωής τους. Πράγματα που δυο φίλες μοιράζονται συνωμοτικά μαζί. Μιλούσαμε για την τρέλα, για φορέματα, για μουσική, για τα παιδικά μας παραμύθια, για το θάνατο, τον έρωτα, τη λογοτεχνία, για όλα όσα σοβαρά και ασόβαρα συνθέτουν τη ζωή μας. Ένα στοίχημα ήταν. Θα μπορούσε ο καθημερινός μας λόγος να αγγίξει το ενδιαφέρον των άλλων; Αν καταφέρναμε αυτό το ιδιωτικό να το θρυμματίσουμε, το δικό μας, να γίνει δυνάμει και του αναγνώστη, τότε θα είχαμε καταφέρει ένα στοίχημα. Ότι εμείς ζήσαμε  προφανώς δεν το έχει ζήσει ο αναγνώστης θα μπορούσε όμως να το έχει ζήσει. Και αυτό το ”θα μπορούσε να…” συγκροτεί ένα άλλο πλαίσιο πραγματικότητας.  Πραγματικό δεν είναι μόνο αυτό που συνέβη αλλά και αυτό που θα μπορούσε να έχει συμβεί.

 

Σύμφωνα με τον Roland Barthes «η πραγματική μας πατρίδα είναι η παιδική μας ηλικία». Αληθεύει;

Αληθεύει αν συλλογιστούμε την παιδική ηλικία μέσα από το βλέμμα ενός, όχι απαραίτητα  χαρούμενου, ευτυχισμένου, ανέμελου παιδιού, αλλά και μέσα από το βλέμμα ενός μελαγχολικού, σιωπηλού, σκοτεινού παιδιού που αναρωτιέται για όλα όσα γύρω και μέσα του συμβαίνουν. Η παιδική ηλικία μέσα όμως από τις αντιφάσεις της, έχει το ξεχωριστό προνόμιο να μεταμορφώνεται στη φαντασίωση μας σε έναν ασφαλή τόπο, σε μια μητρική θαλπωρή αγκαλιά που περιέχει και προστατεύει από κάθε έξωθεν και έσωθεν απειλή. Με αυτή την έννοια και αν δεχτούμε ότι οι φανταστικές αλήθειες φθείρονται πιο δύσκολα, θα πω ναι, η πραγματική μας πατρίδα είναι η παιδική μα ηλικία. 

 

H μικρή Ευρυδίκη, η ηρωίδα στο τελευταίο σας βιβλίο: «Η μετακόμιση», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη, επινοεί το παρελθόν της. Στη καριέρα σας ως ψυχολόγος το έχετε δει να συμβαίνει και στους ”ασθενείς” σας;

Το παρελθόν μας δεν είναι  κάτι στατικό που το ζήσαμε και πάει και τελείωσε. Υπόκειται σε μεταμορφώσεις, μεταλλαγές, αναδομήσεις, κατεδαφίσεις. Είμαστε σαν τους ακούραστους εργάτες μιας οικοδομής, χτίζουμε με τα χέρια μας, γκρεμίζουμε, ξαναφτιάχνουμε. Το έργο δεν τελειώνει ποτέ. Το έργο  έχει να κάνει με τη ζωή που ζήσαμε αλλά και με εκείνη που ονειρευτήκαμε, με τη ζωή που απολαύσαμε αλλά και  εκείνη που φοβηθήκαμε,  Ναι! έχω συναντήσει πολλούς τέτοιους ‘’ασθενείς,’’ Μεταξύ των οποίων και τον εαυτό μου.

Photo / Vasso Maragoudaki

 

Ο απολογισμός προς το τέλος της ζωής είναι καθαρτικός ή ψυχοφθόρος συνήθως;

Δεν γνωρίζω. Υποθέτω ότι θα είναι ταυτόχρονα καθαρτικός και  ψυχοφθόρος όπως άλλωστε  κάθε απολογισμός. Προτείνω πάντως…..να βρεθεί ένας τρόπος να μου θέσετε την ερώτηση όταν με το καλό έλθει εκείνη η στιγμή!! ίσως θα είναι ένας καλό τρόπος να αποσπαστεί το μυαλό μου  από τα τεκταινόμενα  εκείνης της στιγμής……

 

Αυτό που ονομάζουμε «Ψυχή» πιστεύετε ότι είναι όντως αληθινό;  Θα θέλαμε έναν συνοπτικό ορισμό του όρου από εσάς.

Ένα πεντάχρονο κοριτσάκι κάποτε σε μια εξοχή μου είπε  ”κοίτα, κοίτα αυτό το μικρό πουλάκι….πάει, πάει, να τώρα έφυγε, κρύφτηκε, μα που είναι;” Κι έψαχνε αδίκως να το βρει. Να το πιάσει. Προτείνω να ονομάσουμε αυτό το φευγαλέο, άπιαστο πουλάκι, ψυχή.

 

Γιατί πάντα αναζητούμε την απάντηση στο γιατί;

Μα για να βάλουμε τάξη στο χάος. Η απορία όταν μένει ανοιχτή είναι σαν πληγή που αιμορραγεί. Μια απάντηση,  μια οποιαδήποτε απάντηση είναι και μια γάζα συνήθως αραχνούφαντη που για μια στιγμή επουλώνει την αιμορραγία.  

Photo / Vasso Maragoudaki

 

 

Με ποιες σκέψεις νικούμε τον φόβο του θανάτου;

‘’Όταν ο θάνατος θα  είναι εκεί εγώ δεν θα είμαι’’ Το λέει  ο Επίκουρος, αλλά δεν ξέρω πόσο πιάνει.

 

Είναι η λογοτεχνία η καλύτερη άμυνα για τη σωτηρία της ψυχής; Και αν ναι, πως κρίνει μια ψυχολόγος  το φαινόμενο άνθισης της παραλογοτεχνίας και του εύπεπτου βιβλίου στις μέρες μας;

Υπάρχει και η σωτηρία της ψυχής μέσω της απώλειας. Μην το ξεχνάμε. Το εύπεπτο βιβλίο είναι μια απόδραση από τις στενάχωρες συντεταγμένες της ζωής μας, Αν σήμερα ανθίζει δεν είναι να απορείς. Όπως άλλωστε δεν είναι απορίας άξιο η αύξηση σήμερα των καταθλίψεων, των αυτοκτονιών, των εξαρτήσεων από  παράνομα και νόμιμα ναρκωτικά, η αλόγιστη χρήση ψυχοφαρμάκων, ο εθισμός από το διαδίκτυο. Εν τελεί η ροζ λογοτεχνία, η λεγομένη παραλογοτεχνία μοιάζει να είναι η πιο αθώα και η λιγότερο επιβλαβής. Άσε που κάποια στιγμή επέρχεται κορεσμός. Ο αναγνώστης κουράζεται από τα ίδια μοτίβα. Και τότε, ποιος  ξέρει, ίσως αναζητήσει μια λιγότερο εύπεπτη ανάγνωση.

 

«Oι άνθρωποι θα έπρεπε να μπορούν να εκφράζουν ελεύθερα τις ανωμαλίες, διαστροφές, μαύρες σκέψεις που έχουν στο κεφάλι τους. Οι τρελοί είναι οι μόνοι δραστήριοι άνθρωποι και αυτοί θα έπρεπε να φτιάξουν τον κόσμο» δήλωσε η Πατρίτσια Χάισμιθ.   Η Φωτεινή Τσαλίκογλου  ενστερνίζεται αυτή την άποψη;

Πάντα έτρεφα έναν απέραντο σεβασμό στους ‘’τρελούς’’. Με γοήτευε η αναπάντεχη σκέψη, το παράδοξα αφυπνισμένο συναίσθημά τους, ο έκκεντρος λόγος τους, η γειτνίαση τους με τα σκοτεινά βαθύνου ψυχισμού μας. Όμως χρειάζεται ένας φραγμός στην ασύδοτη ρομαντικοποίηση. Δεν είναι για χόρταση ο τρελός. Υποφέρει, συγκλονίζεται από τρόμους, οδύνες, και αν τον εκθειάσουμε είναι σαν να φιμώνουμε την οδύνη του και να θεωρούμε περιττή την θεραπεία του. Πράγμα άστοχο, βίαιο και παραπλανητικό. Με αυτή την έννοια δεν ενστερνίζομαι την άποψη της Πατρίτσια Χάισμιθ.

 

Ποιο είναι το αγαπημένο σας απόφθεγμα;

Η ζωή δεν είναι ποτέ ούτε τόσο όμορφη ούτε τόσο άσχημη όσο τη φανταζόμαστε, είναι όμως το μόνο που έχουμε.

Photo / Vasso Maragoudaki

 

Ποια βιβλία λειτούργησαν λυτρωτικά για εσάς;

Η Μεταμόρφωση του Κάφκα, ο Ορλάντο της Βιρτζίνια Γουλφ, η Κασσάνδρα και ο Λύκος της Μαργαρίτας Καραπάνου.

 

Τι γράφετε αυτή την εποχή;

Παλεύω με λευκές σελίδες….δεν θέλω να βιαστώ…για την ώρα συνοικώ στα υπόγεια και στους εξώστες του μυαλού μου με την κυρία Ευρυδίκη.

 

  

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular