Πριν μερικές μέρες, έγραψα ένα κείμενο για αυτή τη φωτογράφηση, και το έστειλα στον πιο αυστηρό άνθρωπο να το επιμεληθεί – να μου βγάλει τα τελικά ν ή να βρει τυχόν συντακτικές παρωδίες. Βλέπετε, μπορώ με μεγάλη ευκολία να σας μιλήσω για οργανική και ανόργανη χημεία, για φυσιολογία, ανατομία, ακόμη και για φάρμακα – τα ξέρω απέξω και ανακατωτά, χημικές κι εμπορικές ονομασίες, με κλίση ιδιαίτερη στην ειδική φαρμακολογία, αλλά ο πεζός λόγος καταποντίζει τους διασκελισμούς∙ και το εγγενές μου μέτρο.
Τι να μου κάνει η παλίρροια του ρήματος
Όταν μετρώ τη θάλασσα με πήχη
Ένα κείμενο μουρμουρητό, ένα παράπονο, μια ιδεοληψία, τι είναι η ποίηση, ποιος είμαι εγώ, ποιοι είναι οι ποιητές, ποιοι οι αναγνώστες, κι όπως καθόμουν σε μια θεατρική σκηνή, πλημμυρισμένη με ένα φως πράσινο-μπλε, ο αυστηρός επιμελητής μού μήνυσε: «έκανα ό,τι μπορούσα για το κείμενο, αλλά δεν νομίζω πως πρέπει να δημοσιευθεί, τα έχουν πει κι άλλοι αυτά».
Μα δεν είχα φροντίσει να εξηγήσω σε αυτό το κείμενο τι είναι τα φαντάσματα που βλέπω μέρα μεσημέρι να μου γνέφουν με συγκατάβαση, τις μαύρες πεταλούδες που καρφώνονται στην κόψη του ανοιχτού μου δέρματος, αυτές τις νυχτερινές αποβάθρες που στάζουν υγρασία, και δεν κατέθεσα πως η ποίησή μου είναι ένας μεγάλος διασυρμός και μια εξάντληση.
Ξέρω ν’ απαλείφω
Με τη γλώσσα μου
Αποτυπώματα δαχτύλων
Να σε φιλώ
και να σε φιλώ
Διανύοντας
έναν
ολιγόβιο κόσμο δίχως ειλικρίνεια
Τόνισα πως ζω σε μια χώρα αναξιοκρατίας, σε μια χώρα με χριστιανική προσωπίδα, χώρα θεοκάπηλη και εθνοκάπηλη, που όμως έχει θάλασσα σε μεγάλη αναλογία, μικρές στεριές και ουρανούς εποχιακούς, που δεν σε πλήττουν με τη μονοτονία τους. Για τούτο κι αποφάσισα πως περισσεύει ένα ακόμα κατηγορώ ή η διασάλευση ενός μάλλον ανθρώπου που επαναστατεί στην ποίησή του και ένιωσε από την παιδική του ηλικία πως είναι υποχρέωσή του το μοίρασμά της. Και μάλλον δεν έχω τίποτα άλλο να πω, πέρα από τα όνειρά μου, αυτές τις μυστικές παρακαταθήκες, που βλέπω κάθε φορά σφαλίζοντας τα μάτια του και με αυτόν τον τρόπο αποκαλύπτεται μία υπερφυσική επικοινωνία με έναν άλλο κόσμο.
Τα εισιτήρια της ζωής μας
Παραχαραγμένα δελτία
Στα οποία δεν αναγράφονται τα δρομολόγια αναχωρήσεως
Η αλήθεια είναι πως τους τελευταίους μήνες εξέφρασα μία σχεδόν υπαρξιακή άρνηση στο σύστημα ή σε αυτό που ονομάζεται κατεστημένο. Εις μάτην, το σύστημα με κατατρόπωσε. Παρ’ όλα αυτά, επειδή έχω ως αρχή του βίου μου την περισυλλογή στο ημίφως, κατάφερα να επενδύσω τα τραύματά μου σε ολόκληρα ποιήματα, και αυτά θέλω να σας δηλώσω πως είναι μικρά κομμάτια, θραύσματα όχι μόνο του βίου μου, αλλά και των φίλων μου ή και επεισοδίων αγνώστων σ’ εμένα ανθρώπων, που έτυχε να διαβάσω στις εφημερίδες ή να ερμηνεύσω παρατηρώντας στους δρόμους της Αθήνας.
Τι ποιο ζωντανό
Από την αποσύνθεση της ύλης
Οργανικά σκουλήκια έρποντας
Καταβροχθίζουν ξερόφυλλα σάρκας
Γι’ αυτό άκουσέ με
Κανείς ποτέ
Ποτέ κανείς
Δεν με κατάλαβε
Ομολογώ πως είμαι περισσότερο συλλέκτης από ποιητής κι απλώς διατηρώ μία σχετική ευφράδεια στις παραστάσεις. Οι περισσότερες εικόνες μου είναι παραστατικές δομές με συντάξεις λίγο πιο αφηρημένες από τις επιτρεπτές, ωστόσο νοηματοδοτούν πλήρως το περιεχόμενο της αφήγησής μου. Με αυτόν τον τρόπο θα έλεγα πως γράφω τα επεισόδια μίας ζωής ή μίας διαδρομής που ο πρώτος και τελευταίος σταθμός είναι η Απώλεια.
Δεν ξέρω τι έχω χάσει και μάλλον ποτέ δεν θα καταλήξω να το βρω ή τουλάχιστον να το διασαφηνίσω, απλώς πάντα αυτή η Απώλεια είναι σαν μια πληγή βαθιά μέσα μου και, ναι, αιμορραγεί –πόσο πολύ γλυκερό και συνηθισμένο– αλλά έτσι κάπως μου συμβαίνει.
Βλέπεις,
εδώ και χρόνια,
τίποτα δεν έχει αλλάξει
Το ίδιο σιωπηλό κι αγωνιώδες
αίσθημα της απουσίας
Ακόμα και τα όνειρά μου είναι συνήθως Όνειρα Αποχωρισμού. Όλο κάποιος χάνεται, όλο κάποιος αιωρούμενος ανεβαίνει στον ουρανό, όλο κάποιος πέφτει και πνίγεται στην ιλύ μιας πυκνής θάλασσας, όχι σε ανοικτό ωκεανό, αλλά εντός λιμένος.
Είναι μάλλον συνυφασμένη η εικόνα του λιμανιού που γεννήθηκα και μεγάλωσα με το υποσυνείδητο ή το ασυνείδητο των ονείρων μου, όπως και οι μεγάλες κρεβατοκάμαρες, που απ’ τα παράθυρά τους φαίνονται σιδηροτροχιές και προβλήτες. Κι αν θέλω να επεκτείνω αυτήν τη σημειολογία της δικής μου χώρας, εκεί μέσα χωρούν οι τρούλοι των συνοικιακών εκκλησιών, γυμνοί, μόνο σκυρόδεμα, δίχως ασβέστες, μάρμαρα, σταυρούς και κεραμίδια· τα κυπαρίσσια που λίγο γέρνουν, οι ψηλοί στύλοι της ΔΕΗ, τα φανάρια των δρόμων, οι λευκές διαχωριστικές λωρίδες, οι εθνικές οδοί, η άσφαλτος του δρόμου και τα εργοστάσια με τις υψικαμίνους, να καίει η φωτιά, ένα πλήθος από αναμμένα κεριά πάνω στο δέρμα της πόλης. Α! και τα σπίτια που κείτονται μισογκρεμισμένα στις ανηφόρες της Αγίας Σοφίας του Πειραιά, έτσι που νομίζεις πως θα πεταχτούν οι Γερμανοί να σε εκτελέσουν.
Φως φως φως
Να συντηρείται το σκοτάδι
Σαφώς και προτιμώ τα όνειρα από τη ζωή, αλλά είναι που ξυπνάω κάθε πρωί, είναι κι αυτό το φως που όσο μεγαλώνω μου αρέσει περισσότερο, είναι κι ο έρωτας, ο έρωτας, όπως εκφράζεται μέσα στα χέρια μου, πάνω στο δέρμα μου, στις ικεσίες μου. Κι έτσι γίνεται να συνοικώ σε μια πόλη, έρημο σπίτι, δίχως πόρτα στην είσοδο και με ολάνοιχτα παράθυρα. Μια πόλη που είναι κάπως παράδοξη στην ασφάλειά της, αλλά για τούτο είναι μοναδική, γιατί έχει υπερρεαλιστικούς κανόνες ευνομίας και ανομίας.
Την επομένη
ξυπνώντας στο σκιόφως του δειλινού
μηχανικά γνέφουμε στο λαμπρότερο άστρο
και ξανανοίγουμε τα μάτια μας στη νύχτα
Διακρίνοντας
όλα εκείνα
που για τους άλλους
εσαεί αόρατα θα μένουν
Μέσα σε αυτήν την πόλη (λυπάμαι που όλη η χώρα μου είναι μια πόλη) έχω την τύχη να έχω έναν σπάνιο νυχτερινό ουρανό, που είναι ο ουρανός του Εμπειρίκου, όπως ακριβώς ο ποιητής τον κατέγραψε στην Οκτάνα, κι ένα φως του απογεύματος σεφερικό· οι διαθλάσεις είναι κάτοπτρα του Ελύτη, τεράστιοι καθρέφτες των νησιών, και οι άνθρωποι είναι αναμφισβήτητα βυζαντινοί, με όψη χλομή, οριακά πάσχοντες και παραβατικοί. Συνήθως κοιτώ από τα αποψιλωμένα παράθυρα, από τα σπασμένα τζάμια, βαστώντας με ευγένεια ένα αναμμένο τσιγάρο, ένα διαρκές θυμίαμα προς τους βυζαντινούς μου προγόνους. Μη με ρωτήστε γιατί δεν βλέπω το αρχαίο μου παρελθόν, φαντάζει τόσο μακρινό κι ίσως να μη μου το επιτρέπει ακόμα ο Αλεξανδρινός μου πρόγονος.
Και τούτο είναι μαγικό
Να οδοιπορείς πάνω στα παλιά σου βήματα
Θαυμάζοντας
–όπως σε μουσείο–
Τα ερείπια της ιδιωτικής σου ιστορίας
Έτσι κι αλλιώς, δηλώνω πως, όποια κοινωνικότητα μου αναγνωρίζεται, αυτή προέρχεται από την ιδιότητα του ιδιωτικού υπαλλήλου και όχι του ποιητή και πρέπει να διασαφηνίσω πως ο πυρήνας μου βρίσκεται μόνο στην ποίησή μου. Διαλέγω να ομολογήσω αυτήν την αλήθεια, γιατί πρώτα από όλα είναι η ποίηση και τη θεωρώ ιερόν καθήκον και, κατά δεύτερον, η οικογένειά μου, που λόγω της συνοίκησής μας θα συνδέσει άρτια την προσωπικότητά μου, αν θελήσει να με κατανοήσει θεωρώντας το όποιο έργο μου σημαντικό.
Αν οι καλόγεροι είχαν αισθητική, θα είχα διαλέξει να ακολουθήσω βίο μοναστικόν, αλλά μάλλον με ενοχλεί η μονότονη μυρωδιά του δέρματος, δίχως μία ευρωπαϊκή ευωδία, που τόσο με συγκινεί.
Κι αλήθεια να μη γίνομαι
και ψέμα να μην είσαι
Αν ήταν δυνατόν να κατοικώ μέσα σε ένα κοιμητήριο, να είστε σίγουροι πως θα διάλεγα το νέο νεκροταφείο του Πειραιά που βλέπει τον Σαρωνικό κόλπο και τη δύση του ήλιου στη νήσο Σαλαμίνα και είναι προσήλιο και υψηλό με ανάσες για τους νεκρούς και μάρμαρα της εποχής.
Αν ήταν δυνατόν θα κατοικούσα στο ερειπωμένο εργοστάσιο των Λιπασμάτων, να βλέπω από τα δυτικά παράλια του Πειραιά το ηλιοβασίλεμα στη Σαλαμίνα και να μετρώ το ύψος της παλίρροιας στα αρχαία τείχη.
Θα πουν
Πως τραυματίστηκες στον αυτοκινητόδρομο της λαγνείας
Πέφτοντας με μεγάλη ταχύτητα στ’ αδιέξοδο τούνελ
Μια νύχτα που κάποιος πυροβόλησε τα ελαστικά σου
Ένα εκκωφαντικό μπαμ!
Αν ήταν δυνατόν θα διάλεγα να φορέσω μια μεταλλική προσωπίδα, για να κρύψω το σημάδι στον δεξιό μου κρόταφο, ύστατο κέντημα μνήμης σμιλεμένο από επιθυμία.
Κι αν όλα αυτά είναι ρομαντικά, ρομαντική θα είναι και η ανανέωση της ποίησης, μια νέα συνθήκη ρομαντισμού, αισθητισμού, που θα λοιδορεί τις φιλοσοφίες και τις καταφάσεις και θα προσφέρει τη δυνατότητα στον άνθρωπο να υιοθετήσει ξανά το όνειρο.
Είμαι ό,τι είσαι και συ
Ίσως λίγο πιο μόνος
λίγο πιο έρημος
Μετά δεν είμαι
δεν είναι
Τίποτε άλλο
Από έναν μέτριο θάνατο που συνέχεια προσπερνώ
Ακόμα κι αν στεκόμαστε στο χείλος της αβύσσου, ακόμα κι αν παραμένουμε καθηλωμένοι στον τάπητα, περιμένοντας το εναρκτήριο λάκτισμα ενός παγκόσμιου πολέμου, ωστόσο γεννηθήκαμε ν’ αγναντεύουμε τ’ άστρα, και ο νέος άνθρωπος θα πρέπει να ονειρευτεί τη ζωή του έξω από το πεπερασμένο, γήινο τοπίο.
Τα ποιήματα του νέου αιώνα θα αρχίσουν να δημιουργούν εκ νέου την εικόνα του θεού, ενός θεού πιο γνωστού, ενός θεού που η αγιογραφία του θα είναι αναρίθμητα pixels. Η μεταφυσική, το αίσθημα και η αισθητική προελαύνουν, αλλά τα ερείπια που θα αφήσει πίσω της η πάλη αυτή, θα στέκουν ως ανάμνηση ενός κόσμου που υπήρχε και έτσι θα μνημονεύονται, γιατί πάντα τα ερείπια είναι θραύσματα και σπαράγματα αισθημάτων.
Έγραφε μεγάλα θυμητικά ποιήματα
Για αυτή τη μία και μοναδική στιγμή
Που ο ένας θα τολμήσει να ζήσει
(Ε ί χ ε ζ ή σ ε ι)
Αυτό διάλεξα να υποστηρίξω λοιπόν με τις φωτογραφίες της Βάσως Μαραγκουδάκη στην πιο ξεχασμένη και περιφρονημένη περιοχή του Πειραιά, στα Λιπάσματα της Δραπετσώνας. Εκεί, ανάμεσα σε ερείπια, σε σχεδόν βυζαντινής τεχνοτροπίας καμίνια, σε σπασμένα παράθυρα με ευτελή υλικά του πλανήτη, τη θάλασσα του Πειραιά, τα μισοβυθισμένα αρχαία τείχη, την πορτοκαλί και μπλε καντίνα, την υψικάμινο, απαθανάτισα μια εποχή που ονομάζω ως Απαρχή της Διάλυσης.
Η ζωή μου συνδέεται με τη μαγγανεία
Ασκώ τη μαύρη μαγεία
αν και η καρδιά μου είναι ήδη θερμή
Συνήθως συλλέγω ξανθές τρίχες
μαύρα μάτια
και δείκτες χεριών
ανακατεύοντάς τα
με μια πρέζα κατάρας
μια δόση κινδύνου
άδηλο αναπνοή
και είκοσι ένα γραμμάρια ύπαρξης
Σουρώνοντας με διάφανα τουλπάνια
συλλέγω το φασματικό υγρό της αιώνιας νεότητας
Και την εμπορεύομαι ως μια δεύτερη ευκαιρία
στις μεγάλες λεωφόρους των μεγαλουπόλεων
και στα υψηλά κτήρια
εκεί που οι άνθρωποι
(και οι άγγελοι)
αυτοκτονούν
Αυτός είναι και ο τίτλος άλλωστε του τελευταίου μου βιβλίου, το οποίο και αναμένεται από τις εκδόσεις Ίκαρος, Διάλυσις, προσδοκώντας πάντα την ανοικοδόμηση σε θεμέλια ερειπίων, φορώντας με την επεξεργασία των εικονοστοιχείων τα χάλκινα εκμαγεία των αγαλμάτων.
9.12.2015
****Η φωτογράφηση έλαβε χώρα στο Εργοστάσιο Λιπασμάτων στην Δραπετσώνα
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.