Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Κάθε βιβλίο που καίγεται, φωτίζει τον κόσμο

(Ralph Waldo Emerson)

Πώς θα σας φαινόταν αν μαθαίνατε ότι η «Κοκκινοσκουφίτσα» που πηγαίνει κρασί στη γιαγιά της σπρώχνει με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά της Αμερικής στον αλκοολισμό, ότι ο Τομ Σογιερ προωθεί την ανυπακοή των παιδιών, ότι ο Ταρζάν και η Τζέιν ζούσαν μια αμαρτωλή ζωή που δεν έπρεπε να διαβάζεται από ανήλικους, ότι δύο λαγοί, ο ένας άσπρος κι ο άλλος μαύρος, προέβαλαν με το γάμο τους την επιμιξία κι ότι οι «χίλιες και μία νύχτες» θεωρήθηκαν υπεύθυνες για μία σορεία βιασμών στο Κάιρο;

Κι αν αυτές οι περιπτώσεις φαίνονται αστείες, δυστυχώς μονάρχες και ιερείς με όπλο τη λογοκρισία προχωρούσαν στην καύση συγγραφέων και βιβλίων όταν αυτοί και αυτά έρχονταν αντιμέτωπα με την ηθική και τα τότε δεδομένα τους. Κράτος κι εκκλησία άρπαζαν τη ρομφαία της ηθικής και επέβαλαν την τάξη. Νέες ιδέες – φιλοσοφίες,όπως η διακήρυξη ελευθεριών και ο κομουνισμός, επιστημονικές ανακαλύψεις, όπως η τροχιά της Γης γύρω από τον ήλιο, προκάλεσαν το μένος και άναψαν φλόγες εκδίκησης στην κυριολεξία.  Κι ενώ κάποιοι γλίτωσαν το πυρ, καταδικάστηκαν κι είδαν τα βιβλία τους να αποσύρονται από τα ράφια για το καλό της ανθρωπότητας.ντε Σαντ  Λόρενς, Στάιμπεκ, Ντοσντογεφσκι, Τολστόι και πολλοί πολλοί άλλοι, όλοι θύματα των θρησκευτικών προκαταλήψεων και του ηθικού συντηρητισμού.

Σήμερα η ελευθερία του λόγου έχει κατοχυρωθεί σε διεθνείς συμβάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και αποτελεί θεσμικό παράγοντα σύγχρονων συνταγμάτων. Ωστόσο τα πράγματα τείνουν να γίνουν άριστα αλλά δεν είναι. Οι Η.Π.Α. και η Γερμανία απαγορεύουν ακόμα την κυκλοφορία βιβλίων. Σαφώς το πρόβλημα διαπιστώνεται εντονότερο σε μουσουλμανικές χώρες. Αναμφίβολα, όμως, η εποχή που οδηγούνταν στο πυρ το εξώτερο έχει περάσει ανεπιστρεπτί, επισήμως τουλάχιστον.  Στις μέρες μας η λογοτεχνία βρίσκει ενάντιους σε δικτατορικά καθεστώτα, που επιθυμούν να διατηρήσουν την εξουσία τους,  και λαϊκά στερεότυπα, που εκμεταλλεύονται κάποιοι για να ποδηγετήσουν το λαό.

«κάθε βιβλίο που καίγεται, φωτίζει τον κόσμο» έγραψε ο σύγχρονος λογοτέχνης Ralph Waldo Emerson και δεν έχει άδικο. Ό,τι προκαλεί μπορεί να σοκάρει αλλά βάζει ένα λιθαράκι στην πρόοδο και στον αποσκοταδισμό απαρχαιωμένων ιδεών. Ξυπνά συνειδήσεις και αφυπνεί κοινωνίες.  Η τέχνη δεν  έχει μόνο το δικαίωμα αλλά την υποχρέωση να προκαλεί. Οι όποιες ακραίες αντιδράσεις εξυψώνουν το έργο και συμβάλλουν στη διααχρονικότητα του. Δεν αρκεί η μετριοπάθεια. Απαιτείται η επανάσταση και στην τέχνη. Μόνο έτσι προχωρά η ανθρωπότητα και ξεπερνά παγιωμένα στερεότυπα. Ο άνθρωπος έχει αλλάξει πολύ από τη γένεση του είδους του. Κοινωνικοποιήθηκε κι εκπολιτίστηκε. Τώρα η γραφή και συνακόλουθα η λογοτεχνία είναι το μέσο της περαιτέρω πρόοδός του.

Ίσως όντως κάποια έργα να είναι ακραία, όπως για παράδειγμα «Ο τελευταίος πειρασμός» του Νίκου Καζαντζάκη. Παρ’ όλα αυτά κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι οι συγγραφείς έχουν πονέσει γι’ αυτά και έχουν ματώσουν για να ανακαλύψουν μια αλήθεια που θα τους οδηγήσει στη λύτρωση και θα φέρει τον αναγνώστη του μέσα από μια πορεία οδύνων στην κάθαρση. Ασφαλώς υπάρχουν και βιβλία που στο βωμό του χρήματος και της ψυχαγωγίας προκαλούν για να προκαλούν. Παρ’ όλα αυτά σε καμία περίπτωση δεν αξίζει για χάρην αυτών να θυσιαστούν άλλα σπουδαιότερα.

«όμορφες ιδέες όμορφα καίγονται» είπε ο Όσκαρ Γουάιλντ. Κάθετι νέο προκαλεί αντιδράσεις. Κι όσο πιο έντονες είναι αυτές οι αντιδράσεις τόσο πιο έντονες είναι οι αλλαγές που επέρχονται τελικά. Νέα λογοτεχνικά κινήματα είναι η ελάχιστη συνέπεια και επαναστάσεις οι σπουδαιότερες. Δε θα υπήρχε ερωτική λογοτεχνία χωρίς το Λόρενς και γαλλική επανάσταση χωρίς το Ρουσσώ.

Ας εμπιστευόμαστε την τέχνη γιατί είναι η φωνή της προόδου.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular