Η άποψη του Άγγελου Σικελιανού για το ποιητικό έργο της

Μαρίας Πολυδούρη

(…) Από τα τραγούδια της Μαρίας δεν ήξερα κι ακόμα δεν καλοξέρω παρά μόνο ένα τραγούδι, εκείνο που καθιέρωνε τον έρωτά της στον αγαπημένο της που δεν υπήρχε πια, αυτό που λέγεται ”Γιατί μ΄αγάπησες” και πούφτανε για τη ψυχή μου, γιατί η λυρική γυναικεία της φωνή ανέβαινε σε τούτο το τραγούδι με την καθαρότητα ενός αηδονίσιου τραγουδιού μέσα στη νύχτα που ολοένα υψώνονταν κυρίαρχη γύρωθε κι απάνωθέ της με όλα της τα σκότη, αλλά και μ’ όλα της τ’ αστέρια ακόμα.

Αυτό το τραγούδι μόνο λέω πως τότε ήξερα, και σήμερα οπού μού φέραν τα βιβλία της, δεν εβιάστηκα καθόλου να τά ιδώ, γιατί ό,τι μ’ είχε φέρει αντίκρυ στην ψυχή της, είταν η φλόγα πούκαιγε σε κείνο το τραγούδι και που φαίνονταν στα μάτια της να καίει τόσο πολύ, οπού ώρες-ώρες έλεγα πως θα την σώριαζε ήσυχα καθώς με κύτταζαν, απάνω στο προσκέφαλο, όπως πέφτει σε μια στια πάνω στη στάχτη ένα δαυλί, που αναλαμπάδιασεν ολόκληρο μεμιάς. Και περισσότερον ακόμα: <<ως ένα ρόδο που ζυγιάζεται πάνω στην ίδια του τη φλόγα>> και που ξέρει πως απ’ ώρα σ’ άλλη ξαφνικά με μύρια πέταλα θα φυλλορροήσει, πρέπει να φυλλορροήσει.

Αρχίζοντας εκείνο το σημείωμα σκέφτηκα μονάχα αυτό τ’ αηδόνι π’ ώσβυσεν απάνω στο τραγούδι της, έναν Απρίλη και που ο θάνατός του είτανε το κορύφωμά του. Δεν εσκέφθηκα να το πλησιάσω με μια μάταιη κριτική, μ’ ό,τι γι’ αυτή την ίδια είτανε πάντα μάταιο, όσο δεν είταν η βαθειά επαφή με την ουσία. Άφισα τη θύμησή μου να ζεστάνει τόσο, που να μού την ξαναφέρει ομπρός μου στη θερμοκρασία της ίδιας της τής παρουσίας. Τίποτ’ άλλο. Και να τής θυμίσω, επάνω από τον τάφο της, πως δεν τή λησμονώ ποτέ και πως θα στέκω πάντα παραστάτης σιωπηλός στη σκιά της, όπως κάποτε που μού παραπονέθη που είχ’ αργήσει να την ιδώ, και που τής έγραφα την άλλη μέρα τους πιο κάτω ασήμαντούς μου στίχους, (που όταν πέθανε τους ηύραν στα χαρτιά της), μα που δείχνουνε όχι μοναχά για τότε μόνο, μα και τώρα (έπειτα από τόσα χρόνια) πως τήν εσίμωνα με την ίδια πάντα ευλάβεια και πως στο σεμνό μνημόσυνο που τής αξίζει απ’ όλους μας και που επιβάλλεται μιά μέρα όλοι να τής κάμουμε, προκαταβολικά, κι όσο δεν έχω να προσφέρω για την ώρα τίποτα καλύτερο στη μνήμη της, ανάβω πάλι το μισοκαμμένο αυτό, που κάποτε τής πρόσφερα, φτωχότατο κερί.

Είνε το τραγούδι που τής έγραψα όταν μού παραπονέθη καθώς είπα μιάν ημέρα, π’ άργησα να πάω να τηνέ βρω:

Μη στοχαστείς πως ήρτα αργά κοντά σου. Είνε κρυφός ο δρόμος μου και δεν τόν ξέρουν οι άλλοι.
Και χρόνια τώρα ανήξερα Σου, είμαι για σένα ο αδερφός σου,
οπού Σού σιάζει μυστικά το προσκεφάλι.
Κι αν απ’ την όχτη φαίνεται πως έρχομαι, όπου τη νευρή
των τόξων μου τανύζω
με πείσμα, αγνάντια στην οκνιά που μέ κυκλώνει τη μιαρή,
μα αληθινά, γυρίζω.

από την όχτην όπου ανθούν οι θείοι μονάχα ασφοδελοί,
κι’ όπου σαλεύει μόνο,
όποια μορφή αναδύθηκε για μένα ως πλέρια ανατολή,
μέσ’ απ’ τον τέλειο πόνο…

Εκείθενε έρχομαι σε Σέ, που ο θάνατός μου κι η ζωή
διπλό μού φέγγει αστέρι,
μα γίνοντ’ ένα μέσα μου και τά τυλίγει μια πνοή,
σα Σού κρατώ το χέρι,

και συλλογιέμαι, πως δεν ήρτα αργά κοντά Σου, (με το φως
ή το σκοτάδι αν πρόλαβα) τι φτάνω απ’ τ΄ακρογιάλι
αυτών που μ’ ετοιμάσανε να Σούμαι ο άξιος αδερφός
και νάμαι πλάι Σου πάλι…

 

ΠΗΓΗ
Ελληνικόν Ημερολόγιον <<ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ>>, 1945, Τόμος Β’.

Pantelis Liakas