Αναμφίβολα, το οικοσύστημα του ελληνικού βιβλίου βιώνει εξαιρετικά δύσκολες στιγμές σ’ ένα ρευστό και ασφυκτικό περιβάλλον. Η κρίση έχει ενσκήψει για τα καλά στη χώρα μας –και όχι μόνο– ενώ δεν είναι αποκλειστικά οικονομική. Χρόνιες παθογένειες στο τοπίο του ελληνικού βιβλίου εμφανίζονται απογυμνωμένες καθώς ο μανδύας της επίπλαστης εκδοτικής άνθησης που προηγήθηκε της κρίσης δεν τις καλύπτει πια. Από την άλλη πλευρά, ο κόσμος του βιβλίου παγκοσμίως βιώνει ραγδαίες αλλαγές λόγω της ψηφιακής επίδρασης. Οπωσδήποτε ζούμε σε ενδιαφέροντες καιρούς και σ’ ένα υβριδικό περιβάλλον όπου η σύζευξη του παραδοσιακού κόσμου με τον ψηφιακό δημιουργεί νέες προκλήσεις και προοπτικές σε ολόκληρη την αλυσίδα του βιβλίου.

Η ημερίδα

Στο Πάντειο Πανεπιστήμιο πριν από λίγο καιρό, στις 24 Μαΐου 2016, διεξήχθη η ημερίδα «Βιβλίο και ψηφιακή εποχή: η ελληνική πραγματικότητα» που διοργάνωσε η κατεύθυνση «Νέα Μέσα και Δημοσιογραφία» του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου.

Βασικοί στόχοι της ημερίδας ήταν: α) η εξέταση των νέων φαινομένων και των προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο εκδοτικός χώρος και το βιβλίο υπό την επίδραση του ψηφιακού παράγοντα και β) η απαρχή ενός ευρύτερου, βαθύτερου και συστηματικότερου διαλόγου (εκδοτών, επαγγελματιών, ερευνητών, ακαδημαϊκών, συγγραφέων, δημιουργών, δημοσιογράφων, βιβλιοπωλών, βιβλιοθηκονόμων, φορέων και κάθε ενδιαφερόμενου) για το ελληνικό εκδοτικό τοπίο, το βιβλίο και την ανάγνωση στην ψηφιακή εποχή.

Τα θέματα που απασχόλησαν την ημερίδα συνοψίζονται ως εξής:

• το τοπίο του βιβλίου και των εκδόσεων έτσι όπως καταγράφεται στην τρέχουσα έρευνα
• ο ρόλος και οι προοπτικές των Βιβλιοθηκών στην ψηφιακή εποχή
• το έντυπο και το ηλεκτρονικό βιβλίο
• οι πρακτικές και η καινοτομία στον χώρο του βιβλίου
• οι δημιουργοί, οι παραγωγοί και οι διαμεσολαβητές του βιβλίου στην εποχή της μικτής κουλτούρας των μέσων

Οι εισηγήσεις

Μέσα από τις τέσσερις συνεδρίες της ημερίδας (δεκαεπτά ομιλίες) και τη δημόσια συζήτηση που ακολούθησε αναδείχθηκε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που απασχολεί τον χώρο του βιβλίου παγκοσμίως με εστίαση, όμως, στην ελληνική πραγματικότητα.

Έναρξη – Χαιρετισμοί

Η έναρξη των εργασιών της ημερίδας έγινε από τον Καθηγητή Πρακτικής της Δημοσιογραφίας και Τεχνικών Αφήγησης στο Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου Νίκο Μπακουνάκη και συνεχίστηκε με τους χαιρετισμούς της Καθηγήτριας Ισμήνης Κριάρη, Πρύτανη του Παντείου Πανεπιστημίου και του Αναπληρωτή Καθηγητή Γιάννη Σκαρπέλου, Προέδρου του Τμήματος Επικοινωνίας Μέσων και Πολιτισμού.

1^η Συνεδρία: Ερευνητικά δεδομένα για τον εκδοτικό κόσμο

Η πρώτη συνεδρία με συντονιστή τον Καθηγητή στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Νίκο Λέανδρο ξεκίνησε με τον Σωκράτη Καμπουρόπουλο (Ερευνητή, πρ. ειδικό σύμβουλο Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ)) και την εισήγησή του «Αποτύπωση της κρίσης στην αγορά του βιβλίου· μεθοδολογικά προβλήματα & δυναμικές για την υπέρβασή της». Ο Σωκράτης Καμπουρόπουλος εστίασε στα διαχρονικά μεθοδολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι έρευνες που σχετίζονται με το βιβλίο και τις εκδόσεις στη χώρα μας ενώ ως δυναμικές επιβίωσης με στόχο την υπέρβαση της κρίσης ανέφερε τις εξής: καινοτομία, εξωστρέφεια, ποιότητα, συνεργασία, δίκαιες και αλληλέγγυες πρακτικές, πολιτική.

Ο υποφαινόμενος με την ιδιότητα του Υπ. Διδάκτορα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στην εισήγησή του «Η εκδοτική βιομηχανία του βιβλίου στην ψηφιακή εποχή: διεθνείς τάσεις και ελληνική πραγματικότητα» εστίασε σε κρίσιμα θέματα που αναδύονται στην εκδοτική βιομηχανία του βιβλίου λόγω της επίδρασης του ψηφιακού παράγοντα (π.χ. νέα επιχειρηματικά, εκδοτικά, εκτυπωτικά και επικοινωνιακά μοντέλα) ενώ παρέθεσε στοιχεία από πρόσφατες έρευνες του εξωτερικού και του εσωτερικού που αποτυπώνουν τις τάσεις στον χώρο του βιβλίου και των εκδόσεων.

Η πρώτη συνεδρία ολοκληρώθηκε με τη Νόπη Χατζηγεωργίου, Συντονίστρια της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης (Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού) και την εισήγησή της «Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης και δεδομένα». Παρακολουθήσαμε ένα πολύ ενδιαφέρον βίντεο για τη ΔΕΒΘ ενώ στη συνέχεια η Νόπη Χατζηγεωργίου αναφέρθηκε: στη δεκατριάχρονη πορεία του θεσμού που αντέχει τις δοκιμασίες δείχνοντας μια αξιοθαύμαστη δυναμική, σε αριθμητικά δεδομένα σχετικά με την Έκθεση (εκθέτες, κοινό, εκδηλώσεις κ.λπ.), σε στοιχεία από την έρευνα κοινού και εκδοτών που διενεργήθηκε στην 11^η ΔΕΒΘ από τον υποφαινόμενο σε συνεργασία με το ΕΙΠ, αλλά και στην επόμενη μέρα της ΔΕΒΘ που προχωράει στη δημιουργική εξέλιξή της, το επόμενο μεγάλο στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί για αυτόν τον εξαιρετικά σημαντικό θεσμό.

2^η Συνεδρία: Βιβλιοθήκες: ρόλοι, προοπτικές, δίκτυα

Η δεύτερη συνεδρία με συντονιστή τον Καθηγητή στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Νίκο Μπακουνάκη είχε θεματικό πυρήνα τις Βιβλιοθήκες, τον ρόλο και τις προοπτικές τους στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον.

Η αρχή έγινε με τη Δέσποινα Γερασιμίδου, Διευθύντρια του Future Library και την Ασπασία Τασιοπούλου, Βιβλιοθηκονόμο στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Βέροιας. Στην εισήγησή τους «Future Library, Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας: οι Βιβλιοθήκες στον 21^ο αιώνα» αναδείχθηκαν εκτός των άλλων οι σημαντικές δραστηριότητες για την ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας, η ένθερμη υποστήριξη του κοινού στη δράση «Μαζί θα ανάψουμε τα φώτα» όπου οι πολίτες της Βέροιας και ευρύτερα της Ελλάδας της κρίσης υποστήριξαν οικονομικά τη Βιβλιοθήκη για την ανακαίνιση του 2^ου ορόφου της επιβραβεύοντας την προστιθέμενη αξία που δίνει η Βιβλιοθήκη στη ζωή τους ενώ ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στο δίκτυο βιβλιοθηκών, στην εκπαίδευση των βιβλιοθηκονόμων του μέλλοντος και στη στρατηγική εξωστρέφειας και συνεργασιών με άλλες χώρες.

Στη συνέχεια, η Έλλη Δρούλια, Διευθύντρια της Βιβλιοθήκης της Βουλής στην εισήγησή της «1 + 2,5 αποστολές της Βιβλιοθήκης της Βουλής» ανέδειξε τη σημαντική ιστορία, την αποστολή και τις δράσεις της Βιβλιοθήκης της Βουλής με εστίαση στην ψηφιοποίηση των συλλογών και στις ενέργειες εξωστρέφειας με κορωνίδα τις δράσεις εκείνες που θα καταστήσουν τη Βιβλιοθήκη της Βουλής χρήσιμη για το γενικό κοινό κάτι που σημαίνει ότι η Βιβλιοθήκη προχωράει στη διεύρυνση της αποστολής της.

Η Λαμπρινή Κουζέλη, Φιλόλογος-Δημοσιογράφος, συνεργάτιδα του Τμήματος Επικοινωνίας Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου και δημιουργός των «Βιβλίων Τόπων» μίλησε για μια διαφορετικού τύπου δράση που ξεκίνησε μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα και στοχεύει στη γνωριμία του κοινού με διάφορες Βιβλιοθήκες: με το κτίριό της, τις συλλογές της, την ιστορία της, τις υπηρεσίες της. Έτσι, στην εισήγησή της «Βιβλιοθήκες και κοινό: Η εμπειρία της δράσης «Βιβλίων Τόποι» ενημερωθήκαμε για τις ενδιαφέρουσες επισκέψεις που έχουν πραγματοποιηθεί σε διαφορετικού τύπου Βιβλιοθήκες διαπιστώνοντας πως το ψηφιακό περιβάλλον των κοινωνικών δικτύων μπορεί να κινητοποιήσει τους ανθρώπους για συμμετοχή σε δραστηριότητες στον πραγματικό κόσμο.

Η δεύτερη συνεδρία ολοκληρώθηκε με την Κωνσταντία Κακάλη, Διευθύντρια της Βιβλιοθήκης και του Κέντρου Πληροφόρησης του Παντείου Πανεπιστημίου και την εισήγησή της «Οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες στην ψηφιακή εποχή και οι δράσεις τους για έναν ενιαίο χώρο υπηρεσιών πληροφόρησης». Μέσα από τις δράσεις της Βιβλιοθήκης του Παντείου Πανεπιστημίου αναδείχθηκαν πολλά θέματα που απασχολούν τις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες σήμερα και έχουν να κάνουν τόσο με λειτουργικά ζητήματα (χρηματοδότηση, προσωπικό κ.λπ.) όσο και με τις δυνατότητες που δίνει το ψηφιακό τοπίο για νέες δράσεις και υπηρεσίες.

3^η Συνεδρία: Ψηφιακή αλλαγή και καινοτομία: πρακτικές

Στην τρίτη συνεδρία με συντονιστή τον Αναπληρωτή Καθηγητή στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Γιώργο Κλήμη παρουσιάστηκαν εγχειρήματα που βασίζονται στις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ), στην ψηφιοποίηση και στο διαδίκτυο.

Η αρχή έγινε με τον εκδότη Νίκο Αργύρη (Ίκαρος), ο οποίος παρουσίασε την πλατφόρμα Booksecrets στην εισήγησή του «Booksecrets: σύνδεση του φυσικού βιβλίου με την ψηφιακή υπόστασή του». Πρόκειται για μια δωρεάν εφαρμογή για κάθε συσκευή, όπου οι αναγνώστες μπορούν να ανακαλύψουν πρόσθετο περιεχόμενο για τα αγαπημένα τους βιβλία. Με τον τρόπο αυτό δίνεται μια νέα διάσταση στην αναγνωστική εμπειρία ενώ προσφέρονται νέες δυνατότητες σε αναγνώστες, συγγραφείς και εκδότες.

Ακολούθησε ο εκδότης Περικλής Δουβίτσας (Νεφέλη) και η εισήγησή του «FAIREAD – το περιβάλλον της ανάγνωσης». Παρουσιάστηκε η πλατφόρμα Fairead που στοχεύει στην πρόταση βιώσιμων λύσεων για μια σειρά σημαντικών θεμάτων που αφορούν την αλυσίδα του βιβλίου. Απευθύνεται πρωτίστως στους δημιουργούς και στους αναγνώστες, αλλά και σε όσους διαμεσολαβούν για να φτάσει ένα βιβλίο από τον συγγραφέα στον αναγνώστη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η αποκάλυψη του Περικλή Δουβίτσα για τις συμφωνίες που κλείστηκαν στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου στο Άμπου Ντάμπι αποδεικνύοντας ότι το ενδιαφέρον των ξένων για το ελληνικό βιβλίο είναι υπαρκτό, όταν διαμορφώνονται οι κατάλληλες συνθήκες.

Ο τρίτος εκδότης του πάνελ ήταν ο Αργύρης Καστανιώτης των ομώνυμων εκδόσεων. Η εισήγησή του με τίτλο «Το ηλεκτρονικό βιβλίο στην Ελλάδα» ανέδειξε την εμβρυακή κατάσταση των eBooks στη χώρα μας, τις προσπάθειες του εκδοτικού του οίκου που έφερε το ηλεκτρονικό βιβλίο στην Ελλάδα, αλλά και τις εξελίξεις στο πεδίο που αν και φαίνεται ότι βρίσκεται σε μια στασιμότητα παγκοσμίως είναι γεγονός πως ακόμα δεν έχει ξεδιπλώσει τις δυνατότητες που δίνει η ψηφιακή τεχνολογία.

Ακολούθησε ο συγγραφέας Γιάννης Φαρσάρης με την εισήγησή του «Ανεστραμμένη λογοτεχνία: Έκδοση βιβλίων μέσω crowdfunding». Ανέπτυξε τη δική του εμπειρία με το βιβλίο του «Φόβος Κανένας» που εκδόθηκε μέσω του μοντέλου της διαδικτυακής μικροχρηματοδότησης από το πλήθος, τους 122 εκδότες όπως αναφέρει ο Γιάννης Φαρσάρης. Σίγουρα, πρόκειται για ένα νέο μοντέλο που στο πολιτιστικό πεδίο μετά τη μουσική και τον κινηματογράφο έχει εισέλθει στον χώρο του βιβλίου και αποτελεί μια επιλογή ιδίως για πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς.

Τα φιλόδοξα και καινοτόμα εγχειρήματα που παρουσιάστηκαν στην τρίτη συνεδρία ολοκληρώθηκαν με την παρουσίαση «Vivl.io: η κλασική λογοτεχνία πέρα από τη μίμηση του έντυπου βιβλίου» του Μιχάλη Καλαμαρά, υπεύθυνου ανάπτυξης περιεχομένου και community manager του vivl.io. Πρόκειται για ένα εγχείρημα που προσφέρει μια νέα διάσταση σ’ ένα κλασικό κείμενο λογοτεχνίας τόσο στην έντυπη όσο και στην ψηφιακή μορφή του. Η εμπειρία της ανάγνωσης και της πρόσληψης της αφήγησης υποστηρίζεται μέσα από μια σειρά από συνοδευτικές εφαρμογές που βασίζονται σε ανοιχτό λογισμικό και Hardware. Τα ενθαρρυντικά νέα είναι ότι εκτός από το βραβείο στο HacktheBook που διεξήχθη στις 22-24 Ιανουαρίου, στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, το εγχείρημα αυτό βραβεύθηκε και στο εξωτερικό και ήδη κάνει σημαντικά βήματα συνεργασίας με τον βρετανικό εκδοτικό οίκο Faber & Faber, αποδεικνύοντας ότι τα ελληνικά start ups στον εκδοτικό χώρο μπορούν να προκαλέσουν και το ενδιαφέρον από παίκτες του εξωτερικού.

4^η Συνεδρία: Δημιουργοί, παραγωγοί, διαμεσολαβητές και μέσα

Η τέταρτη συνεδρία με συντονιστή τον υποφαινόμενο ήταν αφιερωμένη σε δημιουργούς και επαγγελματίες του βιβλίου, οι οποίοι κατέθεσαν την εμπειρία τους από την επίδραση του μικτού περιβάλλοντος (αναλογική και ψηφιακή διάσταση) στο πεδίο δραστηριοποίησής τους.

Η αρχή έγινε με τον συγγραφέα-δημοσιογράφο Μανώλη Ανδριωτάκη και την εισήγησή του «Μια σανίδα πάνω στο κύμα των αλλαγών». Ο Μανώλης Ανδριωτάκης εστίασε στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ένας συγγραφέας από τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως είναι ο κίνδυνος απώλειας της συγκέντρωσης στη δουλειά του, η  υπερπροβολή και η υπερβολή της αυτοδιαφήμισης ενώ αναφέρθηκε και στο προσωπικό του παράδειγμα που ξεκίνησε με τη δημοσίευση του μυθιστορήματός του στο μπλογκ του αναρτώντας το και στα κοινωνικά δίκτυα μέχρι που το πρόσεξε κάποιος εκδοτικός οίκος και το εξέδωσε. Ζητούμενο παραμένει η ισορροπία σ’ ένα ανάστατο ψηφιακό περιβάλλον.

Ακολούθησε ο εκδότης Κώστας Σπαθαράκης (Αντίποδες), ο οποίος εκπροσώπησε τη νέα εκδοτική γενιά που τόλμησε μέσα στην καρδιά της κρίσης. Στην εισήγησή του «Από το κλειστό στο ανοιχτό δίκτυο: ο εκδοτικός οίκος ως σημείο συνάντησης κειμένων και ιδεών» δόθηκε έμφαση στις δυνατότητες που προσφέρει το διαδίκτυο σ’ έναν νέο εκδοτικό οίκο για να υπερκεράσει κυρίως επικοινωνιακές δυσκολίες και να έρθει σε επαφή με συγγραφείς και αναγνώστες χωρίς όμως να παραβλέπεται το γεγονός πως ο πραγματικός καθρέφτης για έναν εκδοτικό οίκο είναι το περιεχόμενό του, τα βιβλία του και η σκληρή πραγματικότητα του φυσικού περιβάλλοντος.

Η Ευαγγελία Αυλωνίτη, Λογοτεχνική Πράκτορας (The Ersilia Literary Agency) αναφέρθηκε με την τοποθέτησή της «Ψηφιακό βιβλίο και λογοτεχνικοί πράκτορες: Μια σχέση εξ’ αποστάσεως» στις αλλαγές που αντιμετωπίζει το επάγγελμα του λογοτεχνικού πράκτορα λόγω της έλευσης της ψηφιακής εποχής εστιάζοντας κυρίως στο πεδίο των δικαιωμάτων των ηλεκτρονικών βιβλίων και στα συμβόλαια που υπογράφονται παραθέτοντας ενδιαφέροντα στοιχεία από το εξωτερικό.

Ένας ακόμα επαγγελματικός τομέας από τον χώρο του βιβλίου που εκπροσωπήθηκε στην ημερίδα ήταν αυτός του βιβλιοπώλη. Η Κατερίνα Μαλακατέ, βιβλιοπώλης (Booktalks), συγγραφέας και μπλόγκερ στην εισήγησή της «Το βιβλιοπωλείο της (διαδικτυακής) γειτονιάς» αναφέρθηκε στο παράδειγμα του βιβλιοπωλείου της: πώς ένα ανεξάρτητο και αποκεντρωμένο βιβλιοπωλείο μπορεί να αξιοποιήσει το διαδίκτυο και τα επικοινωνιακά εργαλεία του για να δημιουργήσει περιεχόμενο, να προτείνει βιβλία, να διασυνδεθεί με τους αναγνώστες και να αναπτύξει σχέσεις εμπιστοσύνης με τους πελάτες. Εντέλει, να αξιοποιήσει τα πλεονεκτήματα της ψηφιακής επικοινωνίας με σκοπό να ενδυναμώσει το φυσικό βιβλιοπωλείο.

Η τέταρτη συνεδρία ολοκληρώθηκε με τον Γρηγόρη Μπέκο, δημοσιογράφο, κριτικό λογοτεχνίας και επιμελητή (editor), ο οποίος στην εισήγησή του «Η κριτική στα παραδοσιακά και νέα μέσα», αναφέρθηκε στις διαστάσεις που παίρνει η κριτική στα παραδοσιακά και στα νέα μέσα, στην απουσία εμφάνισης ενός άλλου κριτικού λόγου για τη λογοτεχνία που να προκύπτει από την ίδια τη λειτουργία των νέων μέσων ή της ψηφιακής τεχνολογίας ευρύτερα και στο γεγονός ότι δεν αλλάζει η ποιότητα του κριτικού λόγου ανάλογα με το μέσο στο οποίο αυτός δημοσιεύεται. Αναμφίβολα, πρόκειται για ένα επίμαχο θέμα που προκαλεί έντονο ενδιαφέρον λόγω του «εκδημοκρατισμού της άποψης» που προσφέρει το διαδίκτυο κάτι το οποίο φάνηκε και στην ημερίδα.

Δημόσια Συζήτηση

Η ημερίδα ολοκληρώθηκε με την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συζήτηση του Φίλιππου Τσιμπόγλου, Διευθυντή της Εθνικής Βιβλιοθήκης με τον Νίκο Μπακουνάκη, Καθηγητή στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Συζητήθηκαν θέματα αιχμής όπως:

• η μετεγκατάσταση της Εθνικής Βιβλιοθήκης στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ)
• οι προοπτικές και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Εθνική Βιβλιοθήκη, οι οποίες σύμφωνα με τον Διευθυντή της Εθνικής Βιβλιοθήκης είναι κυρίως οι εξής: α) η ίδια η μετεγκατάσταση, β) η ανάπτυξη των «αδρανών» λειτουργιών της ΕΒΕ (π.χ. καταλογογράφηση, λειτουργία συλλογικών καταλόγων κ.ά.), γ) οι νέες ψηφιακές υπηρεσίες (π.χ. καταγραφή του ιστού, αποθετήριο–ψηφιοποίηση) και δ) η λειτουργία μέσα στην Εθνική Βιβλιοθήκη ενός δανειστικού τμήματος–ανοιχτή/δημόσια Βιβλιοθήκη
• οι λόγοι καθυστέρησης για την ανάπτυξη των Βιβλιοθηκών στην Ελλάδα (π.χ. υποχρηματοδότηση, ασυνέχεια πολιτικής, ελλείψεις σε προσωπικό)
• το φαινόμενο της δημιουργίας πολλών νέων Βιβλιοθηκών παρά την αναγγελία για το τέλος τους λόγω της ψηφιακής αλλαγής
• η προσαρμογή-εξέλιξή τους στο νέο ψηφιακό περιβάλλον
• η ψηφιοποίηση των βιβλίων (κριτήρια ψηφιοποίησης, διάρκεια ζωής ενός έργου σ’ έναν ψηφιακό φορέα, η επιμέλεια, η συντήρησή των έργων κ.λπ.)
• η πραγματική εξωστρέφεια που θα συμβαδίζει με τους στόχους και το υλικό της Βιβλιοθήκης
• η κοινωνική λειτουργία, οι συνεργασίες με άλλους φορείς και η δικτύωση της ΕΒΕ με άλλες Βιβλιοθήκες

Αναδυόμενα θέματα από την ημερίδα

Είναι γεγονός πως ακούστηκαν πολλές και ενδιαφέρουσες απόψεις στην ημερίδα αυτή. Μερικά από τα θέματα που αναδείχθηκαν αφορούν τα εξής:

• Διαχρονικά προβλήματα στην έρευνα για το βιβλίο: έλλειψη επίσημων στατιστικών και αξιόπιστων δεδομένων, περιορισμένα ερευνητικά εργαλεία, έλλειψη κεντρικού φορέα για την έρευνα στον χώρο του βιβλίου και των εκδόσεων μετά την κατάργηση του ΕΚΕΒΙ
• Υιοθέτηση παραδοσιακών πρακτικών στα νέα μέσα: κάθε φορά που μια τεχνολογία αλλάζει συνήθως στα πρώτα χρόνια παρατηρείται το φαινόμενο να υιοθετούνται οι παραδοσιακές πρακτικές στο νέο μέσο κάτι που αναμφίβολα συμβαίνει στα ηλεκτρονικά βιβλία καθώς σε πολλές περιπτώσεις η απλή μεταφορά του κειμένου-περιεχομένου από το έντυπο σε ψηφιακή μορφή αποκαλείται ηλεκτρονικό βιβλίο. Προφανώς, το ηλεκτρονικό βιβλίο είναι κάτι περισσότερο και χρειάζονται να γίνουν ακόμα αρκετά για να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες που δίνει ο ψηφιακός χαρακτήρας στο κειμενικό περιεχόμενο, ώστε όλα αυτά να ενσωματωθούν στο ηλεκτρονικό βιβλίο. Πολλές φορές το ίδιο συμβαίνει και στο πεδίο της επικοινωνίας και των υπηρεσιών που απλώς μεταφέρονται από τον αναλογικό στον ψηφιακό κόσμο αφήνοντας αναξιοποίητες τις δυνατότητες που εμπεριέχει η πληροφορία στην ψηφιακή διάστασή της
• Ψηφιοποίηση κειμένου: η ψηφιοποίηση του κειμένου αποκτά μια ευρύτερη έννοια και δεν σημαίνει την απλή φωτογράφηση ή την τοποθέτηση του κειμένου στην οθόνη. Γίνεται λόγος για αποδόμηση του κειμένου, ώστε να μπορεί να αναζητείται και να συνδέεται με άλλα κείμενα ή με ηχητική και οπτική πληροφορία
• Το αναλογικό και ψηφιακό περιβάλλον δεν είναι κατ’ ανάγκη ανταγωνιστικά μεταξύ τους: Η δημιουργική συνύπαρξη και η αλληλεπίδρασή τους μπορεί να ενδυναμώσει το βιβλίο, την αναγνωστική διαδικασία και τους δρώντες στο τοπίο του βιβλίου και των εκδόσεων. Μιλάμε, πλέον, για ένα νέο, υβριδικό περιβάλλον.
• Καινοτομία, συνέργειες, δικτύωση και εξωστρέφεια: αποτελούν διαρκή ζητούμενα στο τοπίο του ελληνικού βιβλίου ενώ το ενθαρρυντικό είναι ότι αρχίζουν να γίνονται πράξη τόσο στον χώρο των βιβλιοθηκών όσο και στον χώρο των εκδοτών και των νέων εγχειρημάτων που σχετίζονται με την παρουσίαση του περιεχομένου, τις εκδοτικές υπηρεσίες και την προώθηση του βιβλίου και της ανάγνωσης

Μικρές σταγόνες αισιοδοξίας

Σε ένα εξαιρετικά δύσκολο περιβάλλον που το ελληνικό βιβλίο και ο εκδοτικός κόσμος δοκιμάζονται, διεξήχθη στην εν λόγω ημερίδα μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση για το τώρα και το αύριο του βιβλίου, των Βιβλιοθηκών και του εκδοτικού κλάδου στην Ελλάδα.

Άνθρωποι από διαφορετικά πεδία της αλυσίδας του βιβλίου που γνωρίζουν το χθες, ζουν και δημιουργούν στο σήμερα και οραματίζονται το αύριο με συνεκτικό δεσμό την αγάπη τους για το βιβλίο και τον γραπτό πολιτισμό είχαν την ευκαιρία να εκθέσουν τις απόψεις τους και τις εμπειρίες τους. Πήγαν τη συζήτηση ένα βήμα παρακάτω.

Έδωσαν έναν τόνο αισιοδοξίας, καινοτομίας, αλλαγής παραδείγματος που αποτυπώνεται τόσο στις πράξεις όσο και στη νοοτροπία. Παρουσίασαν δράσεις, προτάσεις, εφαρμογές που συμβαίνουν τώρα και μπορούν να δώσουν την ώθηση που χρειάζεται ο χώρος για να πάει μπροστά, να αλλάξει σελίδα. Χωρίς ευχολόγια, χωρίς μιζέρια, χωρίς καταγγελίες και αγκυλώσεις στο χθες, αλλά με διάθεση για δημιουργία, εργασία, πειραματισμό, καινοτομία, με θέληση για συνέργειες και εξωστρέφεια, με προσλαμβάνουσες παραστάσεις, με βιωμένη εμπειρία, με γνώσεις, με πράξεις και δίψα για αλλαγή. Όλα αυτά που χρειάζεται το ελληνικό οικοσύστημα του βιβλίου για να προχωρήσει στην επόμενη ημέρα, για να δημιουργηθούν νέοι αναγνώστες, να ενδυναμωθεί το ελληνικό βιβλίο, να χτιστεί αναγνωστική κουλτούρα στη χώρα μας.

Με κορωνίδα τη νέα εποχή της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την αισιοδοξία του Διευθυντή της κ. Τσιμπόγλου, τις πρωτοβουλίες και τη διάθεση της νέας γενιάς επαγγελματιών, δημιουργών και εκδοτών που τολμούν προσπαθώντας να αλλάξουν το δύσκολο ελληνικό τοπίο του βιβλίου μπορούμε να βλέπουμε τη θετική όψη των πραγμάτων. Μπορούμε να ελπίζουμε ότι η νέα γενιά με τα νέα μυαλά, οι άνθρωποι της παλαιότερης γενιάς με την εμπειρία, τις γνώσεις και τη φρέσκια οπτική τους σε συνδυασμό με τους φορείς εκείνους που πρέπει, επιτέλους, να αναλάβουν τις ευθύνες της βαριάς αποστολής τους θα αποτελέσουν το κράμα εκείνο που με λογισμό και με όνειρο θα δώσουν την απαιτούμενη ώθηση στο οικοσύστημα του ελληνικού βιβλίου της νέας εποχής.

Σημειώσεις

Οι εισηγήσεις της ημερίδας θα αναρτηθούν στον δικτυακό τόπο: www.fairead.net  στη στήλη: PROJECTS > ΒΙΒΛΙΟ: παρόν και μέλλον.

Το βίντεο της συζήτησης του Φίλιππου Τσιμπόγλου, Διευθυντή της Εθνικής Βιβλιοθήκης με τον Νίκο Μπακουνάκη, Καθηγητή στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

https://www.youtube.com/watch?v=ZL8CyK53uac&feature=youtu.be

Οργανωτική Επιτροπή ημερίδας:

Καθηγητής Νίκος Μπακουνάκης, Διευθυντής ΠΜΣ «Επικοινωνία, Μέσα και Πολιτιστική Διαχείριση», Πάντειο Πανεπιστήμιο

Καθηγητής Νίκος Λέανδρος, Συντονιστής Κατεύθυνσης ΠΜΣ «Νέα Μέσα και Δημοσιογραφία», Πάντειο Πανεπιστήμιο

Παναγιώτης Κάπος, Υποψήφιος Διδάκτορας, Πάντειο Πανεπιστήμιο (οργανωτικός υπεύθυνος της ημερίδας)

Καθηγητής Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης, Κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών, Επικοινωνίας και Πολιτισμού, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Αν. Καθηγητής Γιάννης Σκαρπέλος, Πρόεδρος Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού

Αν. Καθηγητής Γιώργος Μιχαήλ Κλήμης, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Αν.Καθηγήτρια Μαριάννα Ψύλλα, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Επ. Καθηγήτρια Ιωάννα Βώβου, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Δρ. Σταύρος Καπερώνης, ΕΔΙΠ, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Δρ.Μαρίνα Ρήγου, ΕΔΙΠ, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Κωνσταντία Κακάλη, Διευθύντρια Βιβλιοθήκης Παντείου Πανεπιστημίου

Νόπη Χατζηγεωργίου, Συντονίστρια Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης, Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού

Χορηγοί επικοινωνίας της ημερίδας: Literature.gr, Fractal, eAnagnostis, Bookia, Spam web radio

Έναρξη της ημερίδας από τον Καθηγητή στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Νίκο Μπακουνάκη Φωτογραφία: Νίκος Λουράντος

Χαιρετισμοί: Καθηγήτρια Ισμήνη Κριάρη, Πρύτανης Παντείου Πανεπιστημίου Φωτογραφία: Νίκος Λουράντος

Χαιρετισμοί: Αν Καθηγητής Γιάννης Σκαρπέλος, Πρόεδρος Τμήματος Επικοινωνίας Μέσων και Πολιτισμού Φωτογραφία: Νίκος Λουράντος

1η Συνεδρία: Ερευνητικά δεδομένα για τον εκδοτικό κόσμο. Συντονιστής: Καθηγητής Νίκος Λέανδρος, Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ομιλητές, Σωκράτης Καμπουρόπουλος, Παναγιώτης Κάπος, Νόπη Χατζηγεωργίου. Φωτογραφία: Νίκος Λουράντος

1η Συνεδρία: Ερευνητικά δεδομένα για τον εκδοτικό κόσμο. Συντονιστής: Καθηγητής Νίκος Λέανδρος, Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ομιλητές, Σωκράτης Καμπουρόπουλος, Παναγιώτης Κάπος, Νόπη Χατζηγεωργίου. Φωτογραφία: Νίκος Λουράντος

2η Συνεδρία: Βιβλιοθήκες: ρόλοι, προοπτικές, δίκτυα. Συντονιστής: Καθηγητής Νίκος Μπακουνάκης Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ομιλητές: Δέσποινα Γερασιμίδου, Ασπασία Τασιοπούλου, Έλλη Δρούλια, Λαμπρινή Κουζέλη, Κωνσταντία Κακάλη, Φωτογραφία: Νίκος Λουράντος

2η Συνεδρία: Βιβλιοθήκες: ρόλοι, προοπτικές, δίκτυα. Συντονιστής: Καθηγητής Νίκος Μπακουνάκης Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ομιλητές: Δέσποινα Γερασιμίδου, Ασπασία Τασιοπούλου, Έλλη Δρούλια, Λαμπρινή Κουζέλη, Κωνσταντία Κακάλη. Φωτογραφία: Νίκος Λουράντος

2η Συνεδρία: Βιβλιοθήκες: ρόλοι, προοπτικές, δίκτυα. Συντονιστής: Καθηγητής Νίκος Μπακουνάκης Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ομιλητές: Δέσποινα Γερασιμίδου, Ασπασία Τασιοπούλου, Έλλη Δρούλια, Λαμπρινή Κουζέλη, Κωνσταντία Κακάλη Φωτογραφία: Νίκος Λουράντος

3η Συνεδρία: Ψηφιακή αλλαγή και καινοτομία: πρακτικές. Συντονιστής: Αν. Καθηγητής Γιώργος Κλήμης, Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ομιλητές: Νίκος Αργύρης, Περικλής Δουβίτσας, Αργύρης Καστανιώτης, Γιάννης Φαρσάρης, Μιχάλης Καλαμαράς, Φωτογραφία: Νίκος Λουράντος

3η Συνεδρία: Ψηφιακή αλλαγή και καινοτομία: πρακτικές. Συντονιστής: Αν. Καθηγητής Γιώργος Κλήμης, Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ομιλητές: Νίκος Αργύρης, Περικλής Δουβίτσας, Αργύρης Καστανιώτης, Γιάννης Φαρσάρης, Μιχάλης Καλαμαράς, Φωτογραφία: Νίκος Λουράντος

3η Συνεδρία: Ψηφιακή αλλαγή και καινοτομία: πρακτικές. Συντονιστής: Αν. Καθηγητής Γιώργος Κλήμης, Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ομιλητές: Νίκος Αργύρης, Περικλής Δουβίτσας, Αργύρης Καστανιώτης, Γιάννης Φαρσάρης, Μιχάλης Καλαμαράς, Φωτογραφία: Νίκος Λουράντος

4η Συνεδρία: Δημιουργοί, παραγωγοί, διαμεσολαβητές και μέσα. Συντονιστής: Παναγιώτης Κάπος, Υπ.Διδάκτορας Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ομιλητές: Μανώλης Ανδριωτάκης, Κώστας Σπαθαράκης, Ευαγγελία Αυλωνίτη, Κατερίνα Μαλακατέ, Γρηγόρης Μπέκος, Φωτογραφία: Νίκος Λουράντος

4η Συνεδρία: Δημιουργοί, παραγωγοί, διαμεσολαβητές και μέσα. Συντονιστής: Παναγιώτης Κάπος, Υπ.Διδάκτορας Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ομιλητές: Μανώλης Ανδριωτάκης, Κώστας Σπαθαράκης, Ευαγγελία Αυλωνίτη, Κατερίνα Μαλακατέ, Γρηγόρης Μπέκος, Φωτογραφία: Νίκος Λουράντος

Δημόσια Συζήτηση: Φίλιππος Τσιμπόγλου, Διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης και Νίκος Μπακουνάκης, Καθηγητής Πάντειο Πανεπιστήμιο, Φωτογραφία: Νίκος Λουράντος

Δημόσια Συζήτηση: Φίλιππος Τσιμπόγλου, Διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης και Νίκος Μπακουνάκης, Καθηγητής Πάντειο Πανεπιστήμιο, Φωτογραφία: Νίκος Λουράντος

Ημερίδα “Βιβλίο και ψηφιακή εποχή: η ελληνική πραγματικότητα” Φωτογραφία: Νίκος Λουράντος

Ημερίδα “Βιβλίο και ψηφιακή εποχή: η ελληνική πραγματικότητα”Φωτογραφία: Νίκος Λουράντος   

Panagiotis Kapos

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.