Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Ξεκινώντας να διαβάζεις τη συλλογή Αιώνες του Max Ritvo δύσκολα μπορείς να αγνοήσεις τον τρόπο που η προσωπική του ιστορία χρωματίζει τα ποιήματα του.

Μπορούμε να τη αισθανθούμε όχι τόσο ως ένα πέπλο που σκεπάζει αλλά ως ένα χαλί που ντύνει, ίσως όπως το φόντο ενός πίνακα που συπληρώνει την εικόνα, ακόμα και σαν μια μουσική που παίζει στο βάθος μιας συνάντησης σε ένα καφέ. Αυτός είναι και ο λόγος που η συλλογή δίνει την εντύπωση ότι μπορεί να διαβαστεί και ως ενιαίο κείμενο που διατρέχεται από μια εσωτερική συνεκτικότητα. Σκοπός μου, λοιπόν, είναι να μιλήσω για την ποίηση του μέσα από την ατμοσφαιρικότητα που δημιουργεί η πραγματικότητα του.

Από τις πρώτες κιόλας αναγνώσεις καταλαβαίνουμε ότι δεν πρόκειται για χαμηλόφωνη ποίηση. Η αμεσότητα και η διαύγεια στον τόνο διακρίνονται στο πρωτότυπο κείμενο και κατάφεραν να μεταδοθούν και στην μετάφραση χωρίς τα ποιήματα να χάνουν την ποιητική τους υπόσταση. Η γλώσσα που γράφει είναι απλή αποτελώντας το κατάλληλο εργαλείο για να χτίσει εικόνες παράδοξες και ανοίκειες, όπως στο ποίημα Μαύροι ταύροι:

«Το μυαλό μου είναι

τρεις μαύροι ταύροι πάνω σε

τρεις αμμόλοφους, μακριά ο ένας από τον άλλον»

ή στο Αν και:

«Όταν φιλώ τον αστράγαλό σου, φιμώνω μια μάντισσα.

Η μάντισσα μιλά από τον λόφο του αστραγάλου σου.»

Η προφορικότητα του λόγου του έρχεται να συμπληρώσει την ατμόσφαιρα της συνάντησης σε ένα καφέ, διαβάζοντας στην Ποιητική συνενοχή:

« Ήθελα να πω λόγια σε μια γυναίκα

τόσο παράφορα ευφάνταστα που οι προσωπικότητες μας

θα διαλύονταν, θα αρχίζαμε να λέμε ψέματα,

κι ένα πράγμα ανάμεσά μας

πολύ πιο όμορφο από καθεμιά απ’ τις φωνές μας

θα άρχιζε να μιλά –μια ποιητική συνενοχή»

και συνεχίζει «Αντ’ αυτού, φαντάσου έναν ψαρά…»

Με ύφος λιτό, κατά τόπους αποφθεγματικό χωρίς ψεγάδια διδακτικότητας, ο Ritvo φαίνεται να ακολουθεί ένα συγκεκριμένο μοτίβο στον τρόπο που κλείνει τα ποιήματα του.

«Η ζωή προκύπτει μία φορά, στην παιδική ηλικία.

Μετά απ’ αυτή, είναι αστείο όταν αναπολείς,

ή θλιβερό πολύ όταν αναπαριστάς,

ή και τα δύο, όταν την επιδεικνύεις.»

Όλη η ουσία, η πραγματική συμπυκνωμένη σκέψη αποδίδεται συχνά στο τέλος με τόνο εξομολογητικό απεκδυόμενο από μελοδραματισμούς, στεκούμενη σαν τον ηθοποιό απέναντι στο χειροκρότημα της υπόκλισης.

«Λυπάμαι πολύ που καταλήξατε εδώ μες στο μυαλό μου»

γράφει στο Μαύροι ταύροι και

«Υπάρχει μια ολότητα βαθύτερη απ’ τη ζωή

και το λευκό της τούνελ από σχέδια:

 Συγχωρείται

όταν δεν έχεις κάνει τίποτε.»

στο Υποχωρώντας.

Σε πολλά από τα ποιήματα του διακρίνουμε και το ερωτικό στοιχείο, με μια διάθεση παιδικότητας, όπως στο ποίημα Στα χέρια της ζωγράφου μου:

«Κανείς δεν μπορεί να μιλήσει τη γλώσσα που θα ξαναγράψεις.

Ξέρω ότι δεν είναι αυτός ο παράδεισος που θέλαμε.

Αλλά και ποιος ήταν;»

και

«Δεν θα με πείραζε να σφραγιζόταν ερμητικά μαζί μας, στο δικό μας σκίτσο της γης»0,

ενώ αλλού, καθημερινές, σχεδόν αυτόματες κινήσεις της ζωής νοηματοδοτούνται από τον ερωτισμό του Ritvo:

«Το άνοιγμα και το κλείσιμο του στόματός μου

είναι μια προσπάθεια να γεμίσω το πρόσωπο μου με μια σκέψη

τόσο ευγενική και κομψή και ασάλευτη όσο εσύ.»

Ακόμα και τις φορές εκείνες που μιλάει για θέματα φαινομενικά διάφορα του έρωτα, όπως στο ποίημα Εωθινό που σχολιάζει το νόημα της γλώσσας και την αδυναμία μας να διακρίνουμε την ουσία της ύπαρξης διαμέσου της, όλη αυτή η διαδικασία γίνεται μέσα σε ένα κλίμα εξομολογητικά προσωπικό:

«Βαρέθηκα να μιλάω στον ουρανό. Σε σένα θέλω να μιλάω, με κάθε τρόπο πρωτότυπα διαφορετικό απ’ την ομιλία.»

Πολλές φορές διαβάζοντας μού δημιουργήθηκε μια οικεία αίσθηση, μια ιδέα συγγένειας που με οδήγησε να θυμηθώ την ποίηση του Γιάννη Κοντού όσον αφορά την εικονοπλασία που κυριαρχεί της αφήγησης, με τη δεύτερη να αρκείται στο να στήνει και να «παρέχει ανάσα» στις ανοίκειες, οπτικές και απτικές ως επί τον πλείστον, εικόνες που φτιάχνει.

«Δε θα καταλάβεις ποτέ.

Όταν μ’ αγκαλιάζεις ένα σαξόφωνο

τα βάφει πράσινα όλα, και από τα μάτια σου

τρέχουν δυο πέυκα βελόνα βελόνα.»

και

«-‘Άλλη φορά δε θα κατέβω στο υπόγειο σου να βγάλω σφουγγάρια-»

είναι μερικοί μόνο από τους στίχους του Κοντού που μας δημιουργούν εικόνες τόσο παράδοξες που δεν τις είχαμε πλάσει ποτέ, όπως και κάποιες από αυτές του Ritvo:

«Ο ήχος των λαχανικών που τσιγαρίζονται

είναι σαν ένας ήσυχος, καθαρός άντρας να δίπλωνε σεντόνια.».

Όμως, η σημαντικότερη, ίσως, ανάγνωση που θα μπορούσαμε να κάνουμε στην ποίησή του είναι να την δούμε ως μια πρόσκληση, μια πρόσκληση στο χώρο των εικόνων που συνθέτουν την αλήθεια της ζωής, που δεν είναι άλλη από τον θάνατο. Το ποιητικό υποκείμενο μιλά με παιγνιώδη και σαρκαστική διάθεση γι’ αυτόν, με μια πρωτόγονη συνειδητοποίηση και μια βαθύτερη οικειότητα μαζί του:

«Όταν η αναπνοή παίρνει να γίνεται άρρυθμη,

γαργαλήστε με, πολυαγαπημένοι μου-

προκειμένου η αρρυθμία να σαστίσει.»

και

«Επειδή εγώ πεθαίνω κι είμαι παιδί ακόμα,

οι ευχές μου χρωματίζονται αργά καθώς περνούν μέσα απ’ το σώμα μου.

Νιώθω λες και τσαλαβουτούν στο λίπος μου γουρούνια που κλαίνε γοερά.»

Το ποίημα Τομογραφία δίνει με αξιοθαύμαστο τρόπο αυτήν ακριβώς την στάση του απέναντι στο θάνατο:

«Ξαπλώστε ανάσκελα,

έρχεται η εντολή,

από μια φωνή μη τραγουδιστή·

η φωνή αρχίζει να θρηνεί

κι εγώ της στέλνω φιλιά.»

Πολλοί ποιητές γράφουν για το θάνατο, αλλά, εν τέλει, εκείνο που θα μπορούσαμε να κρατήσουμε από την ποίηση αυτή είναι ότι ο Ritvo μπορεί και έχει κατακτήσει το δικαίωμα να γελά με το θάνατο.

Max Ritvo Αιώνες

μετάφραση Jazra Khaleed & Ελένη Μπούρου

Σαιξπηρικόν 2016

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular