***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Ξέρετε για την ορεινή έρημο, για την αλπική ζώνη, την ίσαλο γραμμή της ξηράς που σηκώθηκε στον πρωτοβυζαντινό σεισμικό παροξυσμό; Ναι, όλα αυτά αναφέρονται στο νησί της Κρήτης, μαζί με πολλά πρωτόγνωρα στοιχεία. Και πώς αλλιώς θα μπορούσε να γραφτεί πόνημα τέτοιας βαρύτητας, παρά με χρόνια έρευνας, μελέτης και πολλής αγάπης για το αντικείμενο: το νησί της Κρήτης. Ο Oliver Rackham ήταν βοτανολόγος και ιστορικός οικολογίας, η Jennifer Moody αρχαιολόγος ερευνήτρια. Ο συνδυασμός των επιστημών τους για τριάντα πάνω-κάτω χρόνια δίνει ένα αποτέλεσμα εκπληκτικού πλάτους.
Το ερώτημα «πού στο καλό τα βρήκαν όλα αυτά;» απαντάται τόσο από την πλούσια βιβλιογραφία αλλά και από την ακούραστη επιτόπια έρευνα των συγγραφέων.
Πίνακες και χάρτες θα συνοψίσουν έγκυρη πληροφορία για τα πιο απίθανα πράγματα:
- Την γεωλογική ιστορία που δείχνει τον τωρινό σχηματισμό των ακτών στην Κατώτερη Πλειστόκαινο περίοδο (1,6-0,7 χρόνια πριν) ως τα προέλευση των πετρωμάτων και εδαφών.
- Την ακραία διαφοροποίηση του κλίματος ανά τις περιόδους που διαμόρφωσαν την ποικιλία φυτών και ζώων, κάποια από τα οποία είναι μοναδικά.
- Την ιστορία των πολιτισμών και το πώς ο άνθρωπος συνέβαλε στην δημιουργία της σημερινής εικόνας. Τους οικισμούς, τα μοναστήρια, την κατανομή πληθυσμών ανά εποχή (όπως με την εγκατάλειψη των παράκτιων περιοχών από τον φόβο των πειρατών κάποιες περιόδους).
Οι αναφορές σε πρωτάκουστες για το ευρύ κοινό μεθόδους και διαπιστώσεις, θα προσελκύσουν τον αναγνώστη να μην υποτιμήσει καμιά σειρά από το κείμενο. Θα μάθει για την ορεινή έρημο, για τις βίαιες γεωλογικές μεταβολές, μια απ’ αυτές πρόσφατα σήκωσε το Δυτικό μέρος του νησιού κατά έξι μέτρα με μιας. Για ζώα όπως ο ιπποπόταμος το ελάφι και άλλα, και πώς εξαφανίστηκαν. Τι καλλιεργούσαν και τι έτρωγαν οι άνθρωποι από την απαρχή της εμφάνισης τους στο νησί και πως το συμπεραίνουμε.
Η ευρύτητα της πληροφορίας δεν έχει τέλος. Κάθε κεφάλαιο πραγματεύεται σύντομα αλλά με πληρότητα ένα αντικείμενο. Δεν λείπει η αρχιτεκτονική, οι τρόποι κατασκευής κτισμάτων, οι θέσεις κάστρων, η μελέτη για τους δρόμους.
Η γλώσσα, τα τοπωνύμια, τα επώνυμα, πειρατές, εποικήσεις από ξένους πληθυσμούς μα και επιδράσεις από την εκάστοτε εξουσία θα μελετηθούν ως προς τα αποτελέσματα μέχρι το σήμερα. Χαρακτηριστικά έχει αφιερωθεί κεφάλαιο στα κρητικά άρβυλα, τα περίφημα στιβάνια. Δε λείπει τίποτα!
Το πιο σπουδαίο είναι, ότι οι συγγραφείς απαλλαγμένοι από κάθε κοντόφθαλμη πρακτική και διακινδυνεύοντας να μην είναι αρεστοί, τολμούν να καταρρίψουν μύθους που έχουν περάσει στη συνείδηση των ντόπιων (κοινό ψεγάδι άπαντων των ελλήνων). Θα φανερώσουν ότι η καταγωγή του πληθυσμού δεν είναι αυτή που πιστεύεται, ότι οι άνθρωποι και ο κάθε τόπος γίνονται ένα ενιαίο σύνολο που χαρακτηρίζει αμφότερους. Θα κάνουν σαφές ότι ο κρητικός δεν αλλάζει δραματικά το κλίμα με τις πρακτικές του, ότι με τις πεζούλες που κόβει στα βουνά δεν προκαλεί καταστροφή, στηλιτεύουν όμως άχρηστες σύγχρονες πρακτικές.
Το βιβλίο ίσως απευθύνεται περισσότερο σ’ όσους έχουν ένα ενδιαφέρον για το νησί για τους όποιους είναι ο απόλυτος Οδηγός. Οι τρόποι όμως για να φτάσει κανείς σε συμπεράσματα σίγουρα έχουν εφαρμογή κι αλλού.
Η αρχαιότερη ελιά του κόσμου- η ελιά που στολίζει το εξώφυλλο.
Στο χωριό Άνω Βούβες Κισσάμου στα Χανιά στέκει αγέρωχο το αρχαιότερο ελαιόδεντρο του κόσμου, όπως εκτιμάται κατά γενική ομολογία από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα.
Η ελιά Βουβών όπως είναι ευρέως γνωστή ξεπερνάει σε ηλικία τα 3.000 χρόνια, έχει περίμετρο κορμού 12,5 μέτρα, διάμετρο 4,6 μέτρα και ανήκει στην ντόπια ποικιλία τσουνάτη εμβολιασμένη σε ύψος 3 μέτρων πάνω σε αγριελιά.
Εξαιτίας αυτού του εμβολιασμού ο κορμός της είναι τόσο όμορφα σμιλεμένος από τη φύση που θυμίζει γλυπτό.
Το 1990 σύμφωνα με ομόφωνη απόφαση του νομαρχιακού συμβουλίου Χανίων η ελιά των Βουβών κυρήχθηκε ως Μνημείο Εξαιρετικής Σημασίας της Φύσης.
Η υπεραιωνόβια ελιά δε φύεται καθόλου τυχαία στο συγκεκριμένο μέρος καθώς εκεί βγαίνουν τα καλύτερα ελαιόλαδα του κόσμου, είναι ουσιαστικά η κοιτίδα της ελαιοκαλλιέργειας στην Κρήτη.
Ο κορμός του δέντρου είναι κούφιος καθώς δεν υπάρχει καρδιόξυλο, οπότε η ελιά ανανεώνεται προς τα έξω και το καρδιόξυλο σταδιακά σαπίζει, αλλά επειδή η ελιά είναι αθάνατο δέντρο συνεχώς ανανεώνει το ξύλο της, είναι ουσιαστικά το σύμβολο της αθανασίας.
Μετάφραση: Κώστας Σμπόνιας
Έτος έκδοσης: 2004
ΠΕΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ
Τίτλος πρωτοτύπου: “The making of Cretan Landscape”, 1996, Το βιβλίο τιμήθηκε το 1997 με το βραβείο Runcimann.
Έφυγε ένα καλός φίλος της Κρήτης και ένας σπουδαίος ερευνητής της κρητικής χλωρίδας
26.02.2015
Στις 12 Φεβρουαρίου έφυγε από τη ζωή σε νοσοκομείο του Λονδίνου, μετά από καρδιακή προσβολή, ο άγγλος βοτανολόγος Oliver Rackham, σε ηλικία 75 ετών. Με τον θάνατό του η επιστημονική κοινότητα της Κρήτης καταγράφει μια σημαντική απώλεια. Ο Όλιβερ Ράκαμ ήταν εκτός από βοτανολόγος και ιστορικός της οικολογίας και δίδασκε στο Κολέγιο Corpus Christi του Καίμπριτζ. Άγνωστος στο ευρύ κοινό, ήταν άνθρωπος χαμηλών τόνων, μάλλον εσωστρεφής, με ιδιόρρυθμη εμφάνιση και ίσως εκκεντρική αμφίεση οξφορδιανού ακαδημαϊκού. Στην Κρήτη εργάστηκε αθόρυβα ερευνώντας το κρητικό τοπίο και τη βλάστηση του νησιού μας από το 1968, συμμετέχοντας στην ανασκαφή στη Μύρτο, στις επιφανειακές έρευνες Βρόκαστρου και Σφακίων και σε άλλα προγράμματα αρχαιολογικού και οικολογικού ενδιαφέροντος. Έχει γράψει αρκετά βιβλία σχετικά με τη μελέτη της αγγλικής υπαίθρου και της βλάστησής της και τα ενδιαφέροντά του επεκτείνονταν και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, της Βόρειας Αμερικής, της Ιαπωνίας και της Αυστραλίας. Το 2002 εξελέγη Εταίρος της Βρετανικής Ακαδημίας. Περιέτρεξε τα βουνά της Κρήτης περισσότερο ίσως και από τα μέλη των ορειβατικών συλλόγων μας καταγράφοντας ενδημικά, σπάνια και χαρακτηριστικά φυτά της Κρήτης και μελετώντας την εξέλιξη του φυσικού τοπίου σε συνδυασμό με τη μελέτη του πολιτισμικού τοπίου. Στενή συνεργάτις στις κρητικές σπουδές και αδελφική φίλη του υπήρξε η Τζένη Μούντυ, αρχαιολόγος ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Τέξας η οποία μοιράζει το χρόνο της από το 1978 ανάμεσα στο Τέξας και την Κρήτη. Μαζί έγραψαν ένα εξαιρετικό βιβλίο, η δημιουργία του κρητικού τοπίου που μεταφράστηκε στα ελληνικά και κυκλοφόρησε από τις Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης το 2004. Το βιβλίο αυτό επιχειρεί να βοηθήσει τον μελετητή της Κρήτης να κατανοήσει πως διαμορφώθηκαν τα ασυνήθιστα χαρακτηριστικά του νησιού, μέσα από συνεχείς αλλαγές στη διάρκεια των αιώνων, τόσο πριν την ανθρώπινη παρουσία όσο και ως αποτέλεσμα ανθρωπογενών παραγόντων. Οι συγγραφείς εξηγούν τον σχηματισμό και την οικολογία των πανέμορφων βουνών και των ακτών της Κρήτης και τις επεμβάσεις του ανθρώπου στο περιβάλλον, αλλά επισημαίνουν και τις σύγχρονες απειλές για τη φυσική ομορφιά του νησιού.
Πηγή: http://www.ilaek.org/
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
