Οι ψαράδες ήταν πρωτίστως μια προσπάθεια να αφηγηθώ την πανανθρώπινη ιστορία των οικογενειακών δεσμών και των όσων συμβαίνουν όταν οι δεσμοί αυτοί διαρρηγνύονται. Αρχικά, προοριζόταν ως ένα είδος φόρου τιμής προς τα αδέρφια μου, ειδικά τους αδερφούς μου — μια επιστολή αγάπης.

Προέρχομαι από μια οικογένεια με δώδεκα παιδιά: επτά αδερφοί και πέντε αδερφές. Το 2009, ζώντας στην Κύπρο, και νιώθοντας βαθιά νοσταλγία για το σπίτι μου, άρχισα να συλλογίζομαι κάτι που μου είχε πει ο πατέρας μου λίγο καιρό πριν, σχετικά με τη χαρά που του έδινε ο ολοένα και στενότερος δεσμός μεταξύ των δύο μεγαλύτερων αδερφών μου, οι οποίοι, μεγαλώνοντας, είχαν διατηρήσει μια ισχυρή αντιπαλότητα που ενίοτε κατέληγε σε βίαιους καβγάδες. Καθώς άρχισα να συλλογίζομαι ποιο ήταν το χειρότερο που θα μπορούσε να είχε συμβεί την περίοδο εκείνη, στο μυαλό μου σχηματίστηκε η οικογένεια Άγκβου. Κατόπιν έπλασα τον Αμπούλου ως τον καταλύτη της σύγκρουσης μεταξύ των δύο αδερφών.

Από την άποψη μιας ευρύτερης θεματικής, ήθελα το μυθιστόρημα να σχολιάζει την κοινωνικοπολιτική κατάσταση στη Νιγηρία. Η Νιγηρία, τουλάχιστον για μένα, είναι μια παρανοϊκή ιδέα την οποία συνέλαβε ένας τρελός και την οποία πίστεψαν οι λογικοί — εδώ, τον ρόλο του τρελού προφήτη αναλαμβάνουν οι Βρετανοί, και δέκτες του μηνύματος είναι οι λαοί της Νιγηρίας (τρεις μείζονες φυλές, δίχως το παραμικρό κοινό στοιχείο, συγκατοικούν προκειμένου να σχηματιστεί ένα «έθνος»).

Οι Βρετανοί είχαν εμπλακεί στη διαμάχη για τα αφρικανικά εδάφη, και η περιοχή πέριξ του Ποταμού Νίγηρα στην υποσαχάρια δυτική Αφρική πέρασε στην κατοχή τους. Ήταν κάτι που δεν έγινε από μέρους τους με το συμφέρον των γηγενών πληθυσμών κατά νου∙ απλώς επιθυμούσαν να διευρύνουν τη σφαίρα επιρροής τους. Το 1960, όταν οι Βρετανοί αποχώρησαν και η Νιγηρία απέκτησε την ανεξαρτησία της, οι λαοί αμέσως διέκριναν τις διαφορές τους και το γεγονός ότι ήταν αδύνατον να συνυπάρξουν ως έθνος∙ ωστόσο ήταν πια πολύ αργά. Στον Νότο είχε ανακαλυφθεί πετρέλαιο σε ποσότητες ικανές προς εμπορική εκμετάλλευση, γεγονός από το οποίο ωφελούνταν η ενωμένη Νιγηρία. 

Ένας από τους πλέον αιματηρούς πολέμους στην ιστορία της Αφρικής άρχισε όταν οι Ίγκμπο (που κατοικούσαν στα νοτιοανατολικά) επιχείρησαν να αποχωρήσουν από την ένωση το 1966, έπειτα από μια εκκαθάριση της φυλής στον Βορρά. Ύστερα από έξι χρόνια ανεξαρτησίας, το έθνος διχάστηκε. Αν το έθνος των Ίγκμπο είχε αποσυρθεί επιτυχώς από τη Νιγηρία, και αν οι άλλες μείζονες φυλές είχαν σχηματίσει ανεξάρτητα έθνη-κράτη, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είχε δώσει τέλος στο αποτυχημένο πολίτευμα που έχει σήμερα η Νιγηρία. Ωστόσο η Βρετανία παρενέβη και πάλι κατά τη διάρκεια του πολέμου, βοηθώντας τη Νιγηρία να κερδίσει, και να ενσωματώσει εκ νέου, το αποσχισμένο έθνος των Ίγκμπο της Μπιάφρας. 

Με δεδομένο το ιστορικό αυτό πλαίσιο, επιδίωξα να χρησιμοποιήσω τον Αμπούλου ως μια μεταφορά για την οντότητα εκείνη που διεισδύει στη ζωή των άλλων, δημιουργώντας χάος με τα λόγια της και μόνο, και προκαλώντας πόνο στους ανθρώπους, ενώ η οικογένεια των τεσσάρων αδερφών είναι μια μεταφορά για τις μείζονες φυλές της Νιγηρίας.

Chigozie Obioma

«Ο Ομπιόμα μπορεί κάλλιστα να αποδειχτεί ο πιο πολλά υποσχόμενος νέος συγγραφέας από την Αφρική… Οι πολιτικοί υπαινιγμοί του μυθιστορήματός του Οι ψαράδες είναι σαφείς, αν και ποτέ δεν υπερτονίζονται… Η αποτύπωση στο έργο του του μυστηρίου και του φόνου, των τρόμων που μπορούν να κατακλύσουν το ανθρώπινο μυαλό, των χρωμάτων της ζωής στην Αφρική —τα πολύχρωμα υφάσματα και τα κατάφορτα δέντρα—, καθώς και η ικανότητά του να δημιουργεί δραματική ένταση σε τούτη την εξόχως ανθρώπινη αφρικανική ιστορία καθιστούν τον Obioma πραγματικό διάδοχο του Τσινούα Ατσέμπε».

New York Times Book Review

«Ένα πολλά υποσχόμενο ντεμπούτο που μετατρέπει μια απλή, σχεδόν μυθολογική ιδέα σε μια σπαρακτική ελεγεία για τη χαμένη ελπίδα της Νιγηρίας».

Guardian

«Μια εντυπωσιακή παρουσίαση του τοπικού φολκλόρ… κομψή γραφή που απογειώνεται χάρη σε εξαιρετικά δουλεμένες διατυπώσεις. Το μυθιστόρημα μπορεί να διαβαστεί ως μια αλληγορία της πολιτικής αναταραχής σε μια Νιγηρία υπό στρατιωτική κυριαρχία. Ωστόσο, το διατρέχουν διαχρονικά θέματα όπως η αδελφική αγάπη, η αδελφοκτονία, η εκδίκηση και η μοίρα. Τα διδάγματά του μπορούν να αμφισβητηθούν, μα η δύναμή του όχι».

Wall Street Journal

«Εν μέρει ιστορία ενηλικίωσης, εν μέρει αρχαία ελληνική τραγωδία, Οι ψαράδες είναι το πιο ενδιαφέρον ντεμπούτο αυτής της χρονιάς… Σε αυτό το πρώτο του μυθιστόρημα, που διαθέτει απατηλή απλότητα, λυρική γλώσσα και παιγνιώδη χρήση της μυθολογίας και του χιούμορ, [ο Ομπιόμα] χρησιμοποιεί το αποκαλυπτικό όραμα του τρελού για να ζωντανέψει το παράλογο πολιτικό σώμα της Νιγηρίας… Ένα εντυπωσιακό και ευφάνταστο έργο».

Economist

«Το απογυμνωμένο συναίσθημα της ιστορίας κάποιες φορές δυσκολεύει την ανάγνωση… μα είναι επίσης αποτυπωμένο με ακρίβεια και σπάνια μαεστρία. Τo λάτρεψα… Θα ’πρεπε ίσως να συγκρίνω τον Ομπιόμα με την Μπουλαγουάγιο; Την Αντίτσι ή τον Ατσέμπε; Θα μπορούσα να το κάνω, αλλά Οι ψαράδες δεν είναι τίποτα απ’ όλα αυτά. Είναι ένα άρτιο μυθιστόρημα καθαυτό».

The Millions

«Με τη φιλόδοξη προσπάθειά του να προσφέρει μια πολύπλευρη, πληθωρική περιγραφή της Νιγηρίας στα χρόνια πριν και μετά την αλλαγή της χιλιετίας, το μυθιστόρημα Οι ψαράδες εδραιώνει τον Ομπιόμα ως έναν συγγραφέα που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη».

TLS

«Ένα εκπληκτικό, δεξιοτεχνικά μεστό ντεμπούτο».

Financial Times

«Το μόνο απογοητευτικό σε σχέση με τους Ψαράδες είναι ότι δεν υπάρχουν άλλα βιβλία του συγγραφέα τα οποία θα μπορούσε να καταβροχθίσει ο αναγνώστης αφότου φτάσει στην τελευταία σελίδα. […] είναι πιθανό, λοιπόν, να μπει στον πειρασμό να ξαναδιαβάσει το βιβλίο, ή ν’ αρχίσει να μετράει τις ημέρες ως το επόμενο… Ένας καινούργιος τρόπος να συλλογιστούμε και πάλι την ιστορία του Κάιν και του Άβελ… Με φόντο το μυθικό αυτό σκηνικό ξεπροβάλλει η ιστορία της σύγχρονης Νιγηρίας, και, ίσως μια αίσθηση των ματαιωμένων ονείρων της».

Chicago Tribune

«Η πρόζα του Ομπιόμα είναι σκοτεινή μα και όμορφη. Η γλώσσα του πλούσια και υπνωτιστική, σχεδόν δεν υπάρχει σελίδα δίχως απρόσμενες και έξοχα δοσμένες περιγραφές… ένα θαυμάσιο ντεμπούτο που καταπιάνεται με κάποια εξαιρετικά δύσκολα θέματα. Η γραφή του Τσιγκόζι Ομπιόμα είναι περίτεχνη και ευφάνταστη∙ είναι αναμφίβολα ερωτευμένος με την αγγλική γλώσσα, και αυτό φαίνεται. Ένα σκοτεινό και όμορφο βιβλίο από την πένα ενός συγγραφέα που έχει πολλά να δώσει».

NPR.org

«[Ένα] εκπληκτικό, ευοίωνο ντεμπούτο… απόηχοι δεξιοτεχνών του παρελθόντος και μυριάδες λογοτεχνικές επιρροές… ένιωθα ενίοτε ότι διάβαζα το Χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου του Μάρκες… η ιστορία ξεπηδάει από τις σελίδες».

BBC Radio 4 Open Book

«Ένα ντεμπούτο φορτισμένο με δύναμη και τραγικότητα».

Shortlist

«Ολοκληρώνοντας το μυθιστόρημα Οι ψαράδες καταλήγεις πως πρόκειται τόσο για έναν προσωπικό καμβά όσο και για ένα υπόγειο ρεύμα κάτι μεγαλύτερου, πιο αρχέγονου. Πρόκειται για ένα βιβλίο που κεντρίζει το ενδιαφέρον για τον επόμενο σταθμό του συγγραφέα».

We Love This Book (The Bookseller)

«Συνυφαίνοντας δεξιοτεχνικά το καθημερινό με το αρχετυπικό, το παράξενο, ευφάνταστο ντεμπούτο του Ομπιόμα διερευνά τη φύση της πίστης και τη δύναμη των οικογενειακών δεσμών… Ο Ομπιόμα αντιπαραθέτει αριστοτεχνικά διεισδυτικές παρατηρήσεις, πλούσιες εικόνες του φυσικού κόσμου και μοτίβα από τη βιβλική και τη φυλετική παράδοση∙ το μυθιστόρημά του επιτυγχάνει εξίσου ως πειστική σύγχρονη αφήγηση όσο και ως μεγαλόπρεπη ανάκληση προαιώνιων δοξασιών».

Publishers Weekly

«[Ένα] έντονο, δυναμικό ντεμπούτο… Ο ταλαντούχος κύριος Ομπιόμα επιδεικνύει μια πολύπλευρη κατανόηση της κουλτούρας και του χαρακτήρα. Μια δυνατή, αξέχαστη ιστορία πόνου, ίασης και αδελφικής αφοσίωσης».

Kirkus

«Χάρη στην παραστατικότητα των γλαφυρά δοσμένων λεπτομερειών της, η ιστορία της οικογενειακής τραγωδίας που ξετυλίγεται από τον Ομπιόμα αποκτά δύναμη καθώς ο κύκλος της βίας διευρύνεται όλο και πιο γοργά. Δεν υπάρχει λάτρης της μυθοπλασίας που δεν θα το απολαύσει».

Library Journal

«Το πρώτο αυτό μυθιστόρημα του Τσιγκόζι Ομπιόμα αιχμαλωτίζει τον αναγνώστη από το πρώτο κιόλας κεφάλαιο. Τόσο μια αλληγορία για το σύγχρονο αφρικανικό έθνος όσο και μια ιστορία σαν του Κάιν και του Άβελ, για δύο αδέρφια που έμελλε ίσως να καταστρέψουν το ένα το άλλο, Οι ψαράδες είναι καθηλωτικοί. Αρχίστε να το διαβάζετε τώρα∙ θα κολλήσετε».

Travel & Leisure

«Κάποιες αλήθειες είναι απόλυτες. Ένα κι ένα κάνουν δύο, ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω, ο αδερφός σου είναι πάντα αδερφός σου. Πιο σύνθετες είναι οι υποκειμενικές αλήθειες — η αγάπη, το μίσος, ο φόβος. Ακόμα πιο δύσκολο είναι ένα άλλο είδος αλήθειας: τα πράγματα αποκτούν υπόσταση όταν τους προσδίδουμε το βάρος της πίστης μας. Οι Ψαράδες, το ντεμπούτο του Νιγηριανού συγγραφέα Τσιγκόζι Ομπιόμα είναι μια σπαρακτική, λαμπρή διερεύνηση των συνεπειών τού να δρα κανείς βασιζόμενος σε μια τέτοια πίστη… Ο Ομπιόμα στήνει τα γεγονότα τόσο υπέροχα που αρχίζουν να μοιάζουν φυσιολογικά, ακόμη και αναπότρεπτα».

Harvard Crimson

«Η συγκλονιστική και σπαρακτικά δυνατή ιστορία των Ψαράδων δεν απομακρύνεται ποτέ από το Άκουρε, ωστόσο διαθέτει μια τεράστια οικουμενική γοητεία. Μέσα από το πρίσμα του πεπρωμένου μιας οικογένειας, ουσιαστικά αναδύεται ένα μυθιστόρημα για την Αφρική, με όλες της τις αντιφάσεις —οικονομικές, πολιτικές και θρησκευτικές— αλλά και την επική ομορφιά της κουλτούρας της. Με το τολμηρό αυτό ντεμπούτο, ο Τσιγκόζι Ομπιόμα ξεπροβάλλει ως μια από τις πλέον πρωτότυπες νέες φωνές της σύγχρονης αφρικανικής λογοτεχνίας, και συναγωνίζεται τις δεξιοτεχνικές αφηγήσεις της προηγούμενής του γενιάς αποφασιστικά και ατρόμητα».

Bookriot, Fresh Ink

«Οι ψαράδες είναι μια ιστορία που ξέρει τι θέλει και πού πηγαίνει… κομψή κι όμως δυνατή, ούτε μια λέξη δεν περισσεύει — και καλά θα κάνετε να μη χάσετε καμιά τους».

Shelf Awareness

«Αν και τυπικά εκτυλίσσεται σε μια μικρή πόλη της Νιγηρίας, το Άκουρε, κατά τη δεκαετία του 1990, Οι ψαράδες, το σκοτεινό, μυθικό ντεμπούτο του Τσιγκόζι Ομπιόμα δίνει την αίσθηση ότι θα μπορούσε ίσως να προηγείται του ίδιου του μοντερνισμού».

USA Today

«Μια ολοκληρωμένη τραγωδία σε προσωπική κλίμακα… Ο Ομπιόμα χειρίζεται δεξιοτεχνικά την ένταση που είναι απαραίτητη στην τραγωδία: εκ των υστέρων, τα γεγονότα μοιάζουν αναπόδραστα, ωστόσο, είναι και πάλι αδύνατο να μη διερωτηθεί κανείς αν τα πράγματα θα μπορούσαν να έχουν εξελιχτεί διαφορετικά. Κι αυτό σημαίνει ότι ο Ομπιόμα είναι ένας σπουδαίος συγγραφέας».

Globe and Mail

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.