Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Συμβαίνει στις μέρες μας να μπορείς να αναφωνήσεις με ένα βιβλίο ποίησης πως η μεγάλη ελληνική ποιητική παρακαταθήκη μπορεί ακόμα να ανανεώνεται.

Δεν συμβαίνει όμως συχνά, ίσως ποτέ δεν συνέβαινε συχνά, να φυλλομετράς βιβλιάρια ποίησης με τα οποία συνδιαλέγεσαι.

Νομίζω λοιπόν πως έχω το δικαίωμα τηρώντας όλα αυτά τα χρόνια ιδιαίτερη σιωπή προς το έργο των ομότεχνών μου, αφού το έχω συνομολογήσει με τον εαυτό μου, να μπορώ να αρθρώσω λόγο επαινετικό για την περίπτωση του Γιώργου Παναγιωτίδη. Έτσι κι αλλιώς θα χρησιμοποιήσω τη φράση «Η περίπτωση του Γιώργου Παναγιωτίδη», αφενός γιατί του οφείλω τη δική του ανακάλυψη απέναντι στο ποιητικό μου έργο, αφετέρου γιατί είναι ο ποιητής που με έκανε να κατανοήσω πως κάθε εκδοτική απόπειρα θα πρέπει να σημαίνει και μία επαναστατική πράξη, μια έκρηξη του έργου και του ποιητή. Δηλαδή δεν πρόκειται να μιλήσω για μια χλιαρή απόπειρα ενός ποιητή ο οποίος εκδίδει ένα ακόμα βιβλίο ποίησης, αλλά για μια θαρραλέα έκθεση  του ποιητικού εαυτού, στον υπαρκτό κόσμο.

Ο Παναγιωτίδης εμφανίζεται στην ποίηση το 1985 με το βιβλίο Ρύνια, στη συνέχεια το 1996 εκδίδει Τα δύο όλα και το 2002 το Δι’ οδών. Οι ποιητικές του εκθέσεις ακολουθούν δεκαετή προετοιμασία, η οποία στη σημερινή ελληνική ποιητική πραγματικότητα είναι σπανιότατη. Επιλέγει λοιπόν να μιλήσει στο ποιητικό υποκείμενο κάθε δεκαετία και αυτό σηματοδοτεί μια ποιητική πορεία η οποία στερείται της δυνατότητας να επικοινωνεί  το περιεχόμενο της με συγκεκριμένα ηλικιακά είδη αναγνωστών.

Το 2007 το πεζογράφημα του Ερώτων και Αοράτων από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης λαμβάνει το βραβείο μυθιστορήματος του περιοδικού Διαβάζω και έτσι έχουμε το φαινόμενο ένας πραγματικός ποιητής να καταξιώνεται με το πεζό του έργο. Προσωπικά εκφέροντας άποψη και γνωρίζοντας τον Παναγιωτίδη, πιστεύω πως χρησιμοποίησε το πεζό του κείμενο ως δούρειο ίππο, γεφυρώνοντας αφενός τις δεκαετείς ποιητικές του εκρήξεις και προσπαθώντας να κατακτήσει με τον εύληπτο και διαδεδομένο τρόπο του πεζού ό,τι του όφειλε η λογοτεχνική κοινότητα της Ελλάδας. Το μυθιστόρημα του καλύπτει όλο εκείνο το γλωσσικό φάσμα που συναντούμε στο ποιητικό του έργο, γεγονός που επισήμαναν οι κριτικές καταδεικνύοντας την ιδιαιτερότητα της γλώσσας του αν και κατά την προσωπική μου άποψη είναι δομημένες ως κριτικές παρουσιάσεις ποιητικού και όχι πεζού έργου.

Παρόλα αυτά ο τρομακτικός, εφιαλτικός και ζοφώδης χώρος που δρα σαν περιβάλλον αναφοράς του έργου του, εμφανίζεται και γίνεται καταληπτός από τους αναγνώστες.

Το ποιητικό βιβλίο Ομορφιές Αφόρητες σκιαγραφεί έναν παρόμοιο χώρο αναφοράς, όπου το σκοτεινό, το τρομώδες, το εφιαλτικό, στήνουν μια παραληρηματική παγίδα στον αναγνώστη.

Ξεκινώντας με το ποίημα Χρέος, το οποίο επιλέγει να μην εντάξει σε καμιά από τις επιμέρους ποιητικές ενότητες της συλλογής, προσυπογράφει αυτό ακριβώς το χρέος που νιώθει η ποιητική ύπαρξη πως έχει απέναντι στους παραλήπτες της ποίησής του.

«Το καταφύγιό μου το’ κτισα στης αβύσσου

  Το κατάμαυρο χείλος…» λέει ο Παναγιωτίδης στο πρώτο αυτό ποίημα, γιατί θέλει να ξεδιπλώσει αυτό ακριβώς το καταφύγιο, που κείται στο χείλος της αβύσσου. Αυτό το θεωρώ ως σημαντική δήλωση γενναιότητας εκ μέρους του. Θέλει να διασαφηνίσει τα πράγματα για όσους θα προσπαθήσουν να κατέλθουν στην υπόγεια πλατωνική του σπηλιά.

Το βιβλίο στη συνέχεια χωρίζεται στις ενότητες:

–         Συμφωνίες: που αποτελούν τις παραδεκτές συνιστώσες του ποιητή. Καταστάσεις, γεγονότα και εκφάνσεις της ζωής που εκείνος θεωρεί ως παραδεκτές και συμπεφωνημένες.

–         Ωρολόγιο: όπου συναντούμε τον ποιητή να συνδιαλέγεται με τον χρόνο, έτσι όπως εκείνος τον αντιλαμβάνεται. Έναν χρόνο κάθετο, διαρκώς παλλόμενο, χωρίς αρχή μέση και τέλος, που με ευκολία θα μπορούσα να τον χαρακτηρίσω ως διαρκή στάση, όμως εμπεριέχοντας την ώρα, τα λεπτά, τα έτη, περισσότερο προσομοιάζει με τη δυνατότητα μιας ορισμένης αχρονίας. Μέσα σε αυτό το τοπίο, ενώ όλα φαίνονται στάσιμα ή ακίνητα, τελικά έχουν την a priori δυνατότητα να υπόκεινται σε φθορά, εξ΄ου και η νομοτελειακή ανάδυση του χρόνου.

–         Γραμματική: ενότητα που ο ποιητής ξεδιπλώνει τη δεινότητα του, να μπορεί να χρησιμοποιεί ένα είδος αφαιρετικού λόγου, τον οποίο όμως τον έχει καθυποτάξει μέσα σε γραμματικά γλωσσικά σχήματα. Αποκαλύπτει ουσιαστικά τη δυνατότητα του να μπορεί να χρησιμοποιεί τη γλώσσα στα όρια της και έτσι να την επαναπροσδιορίζει.

–         Αναρτήσεις: Η τελευταία ενότητα, που παρόλο που μας έχει γνωρίσει στη διαδρομή ο ποιητής το σκοτεινό του σύμπαν, εντούτοις δίνει τη δυνατότητα για ανύψωση, για μετακίνηση, για τη μέρα που διαδέχεται τη νύχτα, για τον ουρανό που οδηγεί σε ελπίδα, για το τετελεσμένο που όμως υπάρχει η ανθρώπινη βούληση να μην ιδωθεί πάντα ως τετελεσμένο.

Ο Παναγιωτίδης μπορεί και συναιρεί το ατομικό σε συλλογικό επίπεδο, επιτείνει έτσι το ποιητικό είναι και το κάνει από καταληπτό, αφηρημένο και έρημο είναι. Εκεί ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να μπορέσει να στέρξει αυτό το έρημο ποιητικό είναι, να το υιοθετήσει και έτσι να το οικειοποιηθεί και να το φορέσει. Αυτή είναι δυνατότητα ανθρώπου ο οποίος δεν ξέρω αν έχει κατακτήσει το γνώθι σαυτόν, αλλά τουλάχιστον, ότι έχει δοκιμάσει στην ύπαρξή του, μπορεί τουλάχιστον να το μεταφέρει με ενδελέχεια στη θυμικό του αναγνώστη κι έτσι να τον κάνει να αισθανθεί αυτή ακριβώς την αντικειμενική αντίληψη που είχε εκείνος όταν συνέθετε το ποίημα του.

Ξέρετε δεν υπάρχουν πολλοί τέτοιοι Έλληνες ποιητές. Υπάρχουν ελάχιστοι και συνήθως το έργο τους,  επειδή περιγράφεται μέσα στην προαναφερόμενη αχρονία, συνήθως ανακαλύπτεται μόνο όταν ο χρόνος αποδείξει πως το ποίημα έχει υπόσταση μέσα από έναν ανεπτυγμένο ιδιότυπο μονισμό. Το ποίημα δηλαδή θα μπορέσει να έχει συνθήκη ισχύς τώρα και μετά από εκατό χρόνια και ποιος ξέρει θα μπορεί να έχει αθανασία.

Τι μεγάλη λέξη όμως η αθανασία. Θέλω να σας αποκαλύψω πως μέσα από το ποιητικό έργο του ποιητή, αποδεικνύεται περίτρανα πως είναι θιασώτης της ελληνικής υστεροφημίας. Δεν είναι καθόλου ταπεινός ως ποιητής ο Παναγιωτίδης. Ξέρει πολύ καλά πως θέλει να δημιουργήσει κάτι που θα ζήσει για όσο περισσότερο καιρό μπορεί να ζήσει και η αποδοχή αυτής της συνθήκης γίνεται γιατί ακριβώς είναι συμφιλιωμένος με την αλαζονεία του αληθινού ποιητή.

Η γραφή του διαπνέεται από συστολή και διαστολή και λέω διαπνέεται γιατί ο λόγος του είναι ακριβώς σαν την αναπνευστική κίνηση του ανθρώπινου όντος. Τα μεσοδιαστήματα μεταξύ συστολής και διαστολής είναι άγραφα σημεία στίξης, τα οποία ίσως δυσκολεύουν τον αναγνώστη που θα πρέπει να διαβάσει μια και δυο και τρεις φορές το ποίημα προκειμένου να βρει τον ενδογενή αναπνευστικό ρυθμό της γραφής του ποιητή και να μπορέσει να τον κατανοήσει.

Ίσως όμως να υπάρξουν και αναγνώστες που δεν θα μπορέσουν να ανακαλύψουν αυτόν τον ενδογενή ρυθμό και γι’ αυτό το λόγο, είτε θα ξενίσει η ποίηση του Παναγιωτίδη τον αναγνώστη, είτε θα παραμείνει ακατάληπτη μέσα στο σκιώδες σκηνικό της εξέλιξης των ποιημάτων του.

Αυτό εγώ το θεωρώ πλεονέκτημα. Ανατράφηκα στη γραφή με το στοιχείο αυτό, ως εξαιρετικά κρίσιμο σημείο της αξιότητας ενός ποιήματος. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι δυνατόν να διαβάσουν ένα ποίημα, όπως ακριβώς το έχει γράψει ο ίδιος ο ποιητής από την πρώτη τους επαφή. Υπάρχουν όμως κι άνθρωποι που δεν είναι σε θέση όσες φορές κι αν προσπαθήσουν να διαβάσουν το ποίημα, να το διαβάσουν με τα άγραφα σημεία στίξης και τον ενδογενή του ρυθμό.

Δε νομίζω πως χρειάζεται να αναφέρω τον κατάλογο των Ελλήνων ποιητών που τα ποιήματα τους είναι σε αυτήν την κατηγορία. Σας βεβαιώνω πως είναι οι καλύτεροι.

Η γραφή του Παναγιωτίδη είναι μια συγκλονιστική εμπειρία. Συμπράττει με την αποδόμηση του Derrida, συμπορεύεται με την πλατωνική μεταφυσική και αντιστέκεται στην αριστοτέλεια ηθική.  Είναι μια γραφή πλήρης, μια ποίηση χυμώδης, ιδωμένη πολλές φορές από την κριτική ως ποίηση κατόπτρου αλλά είμαι βέβαιος πως θα αποδειχθεί στο μέλλον ως ποίηση με αντικειμενική αίσθηση που θα έχει μεταναγνώσεις.

Σέρνομαι και κάτι με πατάει…

bg12

Ομορφιές Αφόρητες, Γιώργος Παναγιωτίδης, Εκδόσεις Γαβριηλίδης 2012

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular