***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Αμφίβια τέρατα, Ιστορίες στο δρόμο για τη λίμνη, Κώστας Πούλος, Εκδόσεις Μεταίχμιο
«Βρίσκεις παντού θραύσματα αγγείων κι όστρακα. Ο κάθε άνθρωπος φτιάχνει τη ζωή του με τα χέρια και με τα μάτια του»μ γράφει κάπου, σ’ ένα ιντερμέδιο, ο Κώστας Πούλος στο νέο του βιβλίο που τιτλοφορείται «Αμφίβια τέρατα, Ιστορίες στο δρόμο για τη λίμνη» (Εκδόσεις Μεταίχμιο).
«Θραύσματα αγγείων κι όστρακα» ίσως να είναι εκείνες οι σκηνές – στιγμές που ο Πούλος συνέλαβε με την κάμερα της παρατήρησης μα και της ενδοσκόπησης και τις οδήγησε στην κάμαρα της μνήμης. Εκεί, μες σε θαλάμι σκοτεινό, τις σκηνές/στιγμές διαχώρισε σε χώμα και νερό και με τα δυο αυτά ευτελή υλικά έφτιαξε δικής του σύνθεσης πηλό: μ’ ετούτον έπλασε σαράντα μικρές «ιστορίες στο δρόμο για τη λίμνη». Ιστορίες ανθρώπων που φτιάχνουν τη ζωή τους με τα χέρια και με τα μάτια τους.
Κάποιες από αυτές τις ζωές είναι ματαιωμένες: «Α, ρε Μαρία ποιος ξέρει σε ποιές νύχτες κρύβεις τις μέρες σου;» Και κάποιοι από αυτούς τους ανθρώπους είναι «τυφλοί τα τ’ ώτα, τον τε νουν τα τ’ όμματα»: «Όλα γύρω μας είναι, εμείς δεν τα βλέπουμε». Κάποιοι άλλοι στέκουν σε στόμια πηγαδιών, σε χείλη κρημνών, «Πόσοι να είχαν άραγε σταθεί σε αυτό το σημείο πριν από αυτόν;» (μα τη σωστή στιγμή, ένας από μηχανής ημίθεος, υιός του Διός, επεμβαίνει…)
Άνθρωποι που επιπολάζουν σε σύννεφα ή βυθίζονται (σε σύννεφα πάλι), άνθρωποι ανέστιοι που όμως γνωρίζουν πως: «Τα ταυτόχρονα γέλια πολλών κοριτσιών είναι το πραγματικό μας σπίτι». Άνθρωποι – Δραπέτες. Φυγάδες και πλάνητες. «Θα φύγω για να μπορώ να επιστρέψω». «Περιστρέφομαι. Ελεύθερος». Αμφίβιοι άνθρωποι που επιβιώνουν σε ξηρά και σε νερό.
Οι ήρωες του Κώστα Πούλου, αθώοι και ένοχοι, συνάμα, φέρουν στην σκευή τους: απελπισία κι ελπίδα, απογοητεύσεις και γητέματα, ρήξεις και συμβάσεις, ζόφο και φως, (και λίγη μέλαινα χολή). Είναι «ήρωες» πέραν του καλού και του κακού. Ανθρώπινοι, πολύ ανθρώπινοι. Άνθρωποι ασπρόμαυροι.
Γιατί όμως, η λέξη «τέρατα» σ’ ετούτον τον κάπως γριφώδη τίτλο; Ναι. Γριφώδης ο τίτλος, μα τω Δία!
Μια φορά κι έναν καιρό, η λέξη «τέρας» σήμαινε ένα σπάνιο, θαυμαστό φαινόμενο στο οποίο οι άνθρωποι έβλεπαν συνήθως παρέμβαση θεού. Ιδίως του Διός. Ζευς σήματα φαίνει. Ναι, λοιπόν, όταν ο Δίας ήθελε να εκφράσει την αποδοκιμασία ή την χαρά του προς ορισμένες καταστάσεις εκδήλωνε τις διαθέσεις του με σημάδια,: αστραπές, βροντές, tonneres των Baudeleures, ουράνια τόξα που έμοιαζαν με πολύχρωμες λερναίες ύδρες, κομήτες που μοιάζανε με Πήγασους, με ξεχωριστά ασ-τέρια, που τα έλεγαν «τέρατα».
Ο Byron, (o συνήθης ύποπτος λόρδος) έβλεπε οιωνούς στις βελανιδιές.
Κάποιοι απ’ τους ήρωες του Κώστα Πούλου έρχονται αντιμέτωποι με σημάδια και τέρατα. Γιατί τι άλλο εκτός από «σημάδι» είναι να ζεις σ’ ένα σπίτι με κλειστά «Παράθυρα», κι όλα τα αντικρινά παράθυρα, κλειστά να είναι επίσης, και κάποια στιγμή ανύποπτη, ένα παράθυρο να ανοίγεις και να παρατηρείς στο δρόμο ένα παιδί που παίζει, ένα μικρό κορίτσι που φωνάζει: «Φτου, ξελευτερίααααα!»
Ή εκείνος ο άλλος, ο ήρωας που φέρει στο πορτοφόλι του το ιδιόχειρο σημείωμα του αυτόχειρα πατέρα του, το οποίο γράφει: «ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΝΟΗΜΑ», και μετά ο χρόνος σβήνει ένα μόριο, το μόριο «δεν» και η άρνηση γίνεται κατάφαση, γίνεται: «ΕΧΕΙ ΝΟΗΜΑ»…, κι έπειτα μια τυχαία, περαστική νιφάδα αναλαμβάνει τα περαιτέρω…
…
Πού άραγε όμως συμβαίνουν όλα αυτά τα τερατώδη; Μήπως σε κάποια έρημη χώρα, μιας έρημης υφηλίου; Χώρα μ’ ένα «τεράστιο ξενοδοχείο», μ’ ένα «απέραντο σούπερ μάρκετ», της οποίας οι πολίτες επιβαίνουν σ’ ένα «χαμηλό αυτοκίνητο» που τρέχει, τρέχει «με γρήγορη ταχύτητα», τρέχει ιλιγγιωδώς κι οι εποχούμενοι έκθαμβοι ατενίζουνε, κατά τη διαδρομή, ένα αεροπλάνο που σπέρνει σπάνια λουλούδια –ή μήπως μανιτάρια;- κι αφού αποκάμουν από ταχύτητα και ρεμβασμό, σταματούν βγάζουν απ’ το αυτοκίνητα τα αγαθά που περισσεύουν και μοιράζουν «το περιεχόμενο στους φτωχούς ή (…) σε ανθρωπιστικές οργανώσεις».
Βέβαια, το αεροπλάνο μπορεί να μην σπέρνει μανιτάρια, μπορεί να συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Μπορεί να πρόκειται για κάποιο αεροπλάνο που συντρίφτηκε εν τη ερήμω. Κάποιου πιλότου.
Αμφίσημες, πολύσημες οι εικόνες του Κώστα Πούλου. Κι ο λόγος του:: λιτός. Σεμνός. Προτάσεις μικρές. Κοφτές. Κάποιες φορές, μονολεκτικές. Μονολεκτικές.
Ο Πούλος έχει «διασκευάσει» για παιδιά (;): Ροϊδη, Παπαδιαμάντη, Βιζυηνό, Όμηρο, Θερβάντες… Μάλλον λοιπόν, γνωρίζει από «Λίγα λόγια», (που θα έλεγε και η φιλενάδα μας, η Anne Carson). Γνωρίζει από αποστάγματα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η σκοπιά της αφήγησης σε κάποιες απ’ αυτές τις ιστορίες. Για παράδειγμα, μια ιστορία απ’ αυτές την αφηγείται ένα ποτήρι ‘ ένα ποτήρι που πολλά χείλη φίλησε και πολλά μυστικά έμαθε… Μιαν άλλην την αφηγούνται η Λόρα κι ο σύζυγος της (ένα ζευγάρι σκύλων), που κάποτε υιοθέτησαν (ίσως και εξημέρωσαν), ένα πανέξυπνο μα, κάπως αχάριστο δίποδο…
Τα γραπτά κείμενα συνοδεύουν σαράντα φωτογραφίες, οι οποίες είναι του συγγραφέα και καταθέτουν κι αυτές το δικό τους απέριττο, ασπρόμαυρο λόγο…
…
Γιατί όμως τα αμφίβια πλάσματα του Κώστα Πούλου, πορεύονται «στο δρόμο για τη λίμνη»; Τι γυρεύουν εκεί; Μήπως να αντικρύσουν την αντανάκλασή τους στο κάτοπτρο της λίμνης; Μήπως εκεί, στο ακύμαντο νερό, ζητούν να κοιτάξουν τον εαυτό τους στα μάτια; Ή ποθούν να επιστρέψουν στην πρότερη ζωή τους, τότε που, σαν προνύμφες στο βυθό, ονειρεύονταν ξηρά και φως; Τότε που δεν είχαν δει ακόμη σκοτάδι στεριανό…
Βεβαίως, και ΔΕΝ είμαστε σε θέση να απαντήσουμε στις ερωτήσεις. Άλλωστε, καλά είναι κι εκείνα τα ερωτήματα που μένουν αναπάντητα. Για παράδειγμα: εκείνο το ωραίο ερώτημα που θέτει ο Κώστας Πούλος σε μία από τις σαράντα ιστορίες του: «Αλήθεια, πόσο ζυγίζει μια νιφάδα;»
*** Η Τζέμη Τασάκου είναι συγγραφέας
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
