Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

«Σαν σκίουρος κρατάω τη μέρα στο στόμα

και πηδώ

εκεί όπου η βροχή σταματάει», λέει η Μαρία Λαϊνά.

Επειδή ο ποιητής, βρεμένος ως το κόκαλο, αποζητά να στεγνώσει. Όσο κι αν φταίει που κάθησε κι έγινε μούσκεμα…

Η ανάσα των άλλων είναι που θα τον κρατήσει ζεστό, που θα τον επαναφέρει, για λίγο, έστω, αν κι αυτός –φύσει ανυπάκουος– θα ξαναβουτήξει στο υγρό τοπίο, και θα απορεί, εσαεί, και δεν θα μπορεί να το εξηγήσει, για ποιο λόγο τούμεινε ξεχασμένο ένα αγκάθι στο χέρι του για τόσα πολλά χρόνια και δε λέει να φύγει.

Προσπαθώ να δικαιολογήσω την ανάγκη του καλλιτέχνη για ενθάρρυνση, για δημόσιο έπαινο και επιδοκιμασία.

Αναγνωρίζοντας κάποιοι, ότι δεν κάνει ο ποιητής «κενές χειρονομίες ανάμεσα στις μοναξιές» (Απολλιναίρ), πως «δεν καρφώνει άσκοπα στο χαρτί λέξεις σαν πινέζες σε κουνουπιέρες» (Βασιλικός), συμπλέουν τότε μαζί του και συμμετέχουν στο «παιγνίδι του». Σ’ ένα παιγνίδι μεταστοιχείωσης και διασάλευσης της φρικτής τάξης του κόσμου, στην παράτολμη απόπειρά του να αποσείσει την αμεσότητα του πραγματικού: Έκτοτε το παιγνίδι καθίσταται κοινό, όπως ακριβώς το εννοεί ο Φρόυδ: «Παίζουμε, λέει, γιατί το αντίθετο του παιγνίου δεν είναι η σοβαρότητα, αλλά η πραγματικότητα».

Κι ετούτο το παιγνίδι, της βράβευσης του συγγραφέα, ενέχει την τελετουργία, ως κύριο γνώρισμά του.

Ο Κλοντ Λέβι Στρος, οπαδός πάντα μιας σταθερής λογικής, κι επιμένει, παρ’ όλα αυτά, πως μια κοινωνία δεν μπορεί να ζει «αν δεν είναι δεμένη, άνευ όρων, με αξίες οι οποίες, για να είναι απόλυτες, πρέπει να έχουν μια συναισθηματική πλευρά που να τις  προστατεύει από την φθοροποιό ικανότητα της λογικής. Γι’ αυτό δεν πρέπει να υποτιμάμε τις τελετουργίες», καταλήγει «ούτε και την διάρκειά τους». Πρόκειται δηλαδή, κατ’ αρχάς, για μια τελετουργία.

Το βιβλίο δίνει χρόνο, φίλοι μου. Ουσιώδη χρόνο, τον αντλεί εκ βαθέων, τον αποστάζει ο δημιουργός, τον αποκαθαίρει, και έτσι τον προσφέρει.

” Σ’ αυτήν την εξόρυξη, χρειάζεται όμως την ενθάρρυνση, τον έπαινο, την κοινωνική συμπαράσταση και αποδοχή. Γιατί πασχίζει γράφοντας, να κολυμπήσει, να φτάσει στην παρηγορητική σιωπή, την άφεσή του.” 

Ένα καλό βιβλίο επανορίζει το χρόνο, του δίνει νέα διάσταση και τον ανταλλάσσει με τον αναγνώστη του, καταργώντας τις συμβατικές κατηγοριοποιήσεις του, καθιστώντας τον υποκειμενικό και μετρήσιμο, μόνο σύμφωνα με το βάθος και την εμπειρία εκείνου που τον εισπράττει.

Η λογοτεχνία επεκτείνει επομένως την βιωμένη εμπειρία, δίνει καθολικότητα στο βίωμα του καθενός, κάνει την δυνατότητα πραγματικότητα, αφού μας παροτρύνει να φανταστούμε άλλους τρόπους πρόσληψης του πραγματικού για να κατασκευάσουμε άλλους κόσμους (reality remade) κατά τον Paul Ricoeur. Επομένως, ναι, ισχύει το ρηθέν «έχουμε την τέχνη για να μην πεθάνουμε από την αλήθεια» (Νίτσε).

Ο συγγραφέας, έμμεσα και υπαινικτικά, παραδέχεται γράφοντας «Λάμπει μέσα μου εκείνο που αγνοώ, κι ωστόσο λάμπει», κι αυτή η λάμψη, τον ωθεί να γράψει. Όσο γράφει, σαν το λουλούδι, σαν το μπουμπούκι, του ανοίγεται μπροστά του το άγνωστο. Κι αυτό είναι που τον συναρπάζει.

Σ’ αυτήν την εξόρυξη, χρειάζεται όμως την ενθάρρυνση, τον έπαινο, την κοινωνική συμπαράσταση και αποδοχή. Γιατί πασχίζει γράφοντας, να κολυμπήσει, να φτάσει στην παρηγορητική σιωπή, την άφεσή του. Ή ίσως, πελεκώντας την, να την καταργήσει, την κατακαθήμενη σιωπή εντός του. Όποιο από τα δύο κι αν συμβαίνει, θα πρέπει να παραδεχτούμε πως οι απόπειρες αυτές είναι και συγκινητικές αλλά και άκρως επικίνδυνες.

” Ένα χειροκρότημα προς τον καλλιτέχνη, ένα χάδι, δεν κάνει κανένα κακό, αντίθετα θα τον παροτρύνει να ανεβεί στην κλίμακα του εαυτού του και να φτάσει στις ανώτερες προοπτικές της δικής του ύπαρξης.” 

Ένα χειροκρότημα προς τον καλλιτέχνη, ένα χάδι, δεν κάνει κανένα κακό, αντίθετα θα τον παροτρύνει να ανεβεί στην κλίμακα του εαυτού του και να φτάσει στις ανώτερες προοπτικές της δικής του ύπαρξης. Αναγκαίο είναι ωστόσο να επισημανθεί ότι η διάκριση ενός καλού βιβλίου συντελεί στην ανάδειξή του, αντίθετα, μια άδικη βράβευση καταβυθίζει το ευτελές βιβλίο ακόμα περισσότερο. Άμα κανείς δεν έχει τη γενναιότητα να τον πει, τον καλό λόγο, στον δημιουργό, εκείνος μαραζώνει και τρομάζει. Γιατί ο ποιητής φοβάται. «Φόρεσα πάλι τη φορεσιά του δέντρου κι εσύ βελάζεις» πρέπει να πει (σαν τον Σεφέρη), σ’ αυτούς που τον φθονούν και δεν καταλαβαίνουν πως όσο μάταιη κι αν βρίσκουν την απόπειρά του να μετασχηματίσει μ’ αυτόν τον τρόπο του την πραγματικότητα, τόσο πιο πολύτιμη είναι, και η μόνη ελπίδα για να λησμονηθεί, να απωθηθεί, έστω, η διαρκής απειλή του αναπότρεπτου, που επικρέμεται για όλους μας. Επομένως πρέπει να του δώσουν κουράγιο κι όχι να τον φθονούν.

Η καλλιτεχνική λοιπόν δημιουργία και η γραφή καθίσταται πράξη κοινή, ακόμα και με μια σύντομη έκφραση θαυμασμού προς τον δημιουργό. Εξάλλου όποιος αναγνωρίζει στον άλλο το θαύμα, σημαίνει ότι το ενέχει, το φέρει μέσα του, γι’ αυτό το οικειοποιείται και το αποδέχεται, το φτάνει πιθανώς, και το εγκολπώνεται και το υπερβαίνει ακόμα. «Έχω ένα δέντρο να το μάθω να τραγουδάει», απολογείται ο συγγραφέας, κι όσοι τον συμπονούν και τον ενθαρρύνουν, αυτοί μπορούν και ακούνε από αυτό το δέντρο το σιγανό του θρόισμα, σαν ένα τραγούδι μοναδικό. Ο καθένας βέβαια, ακούει και το δικό του τραγούδι.

Εκεί όπου επικρατεί η χαιρεκακία κι ο φθόνος προς το πρόσωπο του καλλιτέχνη, εκεί κι η μαζική –κοινή– τυπική σκέψη, εκεί, πιο πολύ μισούν και δεν συγχωρούν τον δημιουργό. Γιατί εκείνος μπόρεσε να ανοίξει ένα άλλο, προσωπικό, ατομικό μονοπάτι διαφυγής τους, για την οποία όμως διαφυγή, αυτοί είναι ανέτοιμοι.

Ούτε είναι συμπτωματική η εσχάτως γενικευμένη αναίρεση και αποκαθήλωση της καλλιτεχνικής μοναδικότητας και η ανάδειξη μιας ομαδικής, συμβατικής και κοινότοπης έκφρασης.

Κάπως έτσι βλέπω εγώ την βράβευση του καλλιτέχνη. Και μ’ αρέσει η μικρή τελετουργία, το γνήσιο χειροκρότημα, τα γλυκάκια κι ένα ποτήρι κρασί προς τιμήν του συγγραφέα, του συγγραφέα που υφαίνει τον ιστό της αράχνης να πιάσει μέσα το κακό.

Μιας τέτοιας λογής αγάπη, δεν τσιγκουνεύονται καθόλου να εκδηλώσουν οι ευγενικοί συνεργάτες του Literature με προεξάρχουσα την κυρία Ντίνα Σαρακηνού. Το διαπίστωσα ήδη από πέρυσι, όπου για πρώτη φορά βραβεύσανε τον Φίλιπ Κερ και το δικό μου μυθιστόρημα, την «Αλεξάνδρα», επιλέγοντας μια χαρακτηριστική φράση από το κάθε βιβλίο.

Διακριτικά και μεγάθυμα μέσα από τον διαδικτυακό τόπο τους, υποδεικνύουν ένα μυθιστόρημα που έχουν αγαπήσει. Το συστήνουν με μια επιλεγμένη φράση του. Οργανώνουν κι αυτή την ευγενική τελετή που δεν είναι τυπική και διεκπεραιωτική.

Είναι φανερό πως ενστερνίζονται τα λόγια του Oscar Wilde πως «η λειτουργία της λογοτεχνίας είναι να δημιουργεί, χρησιμοποιώντας το ακατέργαστο υλικό της πραγματικής ύπαρξης, έναν καινούργιο κόσμο, που θα είναι πιο θαυμάσιος, θα διαρκεί περισσότερο και θα είναι πιο αληθινός από τον κόσμο που βλέπουν τα μάτια του κοινού ανθρώπου».

Εφέτος βραβεύονται δύο εξαίρετοι συγγραφείς. Ο Μιχάλης Μοδινός και ο Άντονυ Μάρρα. Για τα βιβλία τους θα μιλήσει η αγαπημένη κριτικός της Λογοτεχνίας, Λίνα Πανταλέων και ο Δήμητρης Σωτάκης, συγγραφέας που ιδιαιτέρως εκτιμώ. Οφείλουμε χάρες, και χειροκροτούμε κι εμείς, τις εύστοχες επιλογές.

Στον καθένα βραβευμένο συγγραφέα μας ξεχωριστά, εύχομαι και τα δυο μαζί: Να στέκεται, ταυτόχρονα, κατά τον 12ο ψαλμό του Δαβίδ:

«Ως λέων έτοιμος δια κυνήγι

και ως λεονταράκιον, κυττάζον

από του κρυφού».

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular