Ανθολογία Ρομαντικών Ποιητών, Δίγλωσση έκδοση, Εκδόσεις Κέδρος

Η Ανθολογία Ρομαντικών Ποιητών, ένα σχετικά μεγάλο σε έκταση βιβλίο που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις του Κέδρου, έρχεται για να πλουτίσει το νέο ελληνικό ποιητικό πεδίο, όχι μόνο σε επίπεδο γραμματολογικό, στο βαθμό, δηλαδή, που επιχειρεί να γνωρίσει στο αναγνωστικό και, δευτερευόντως, στο μελετητικό κοινό μια σειρά σπουδαίων Άγγλων ρομαντικών ποιητών του 19^ου αιώνα και, πιο συγκεκριμένα της περιόδου 1780 – 1830, αλλά και σε επίπεδο καθαρά αισθητικό ή καλλιτεχνικό, στο μέτρο, δηλαδή, που προσφέρει μια εικόνα ή, καλύτερα, ένα πανόραμα της ποίησης του ρομαντισμού, όπως αυτός υπηρετήθηκε, μορφοποιήθηκε και σφραγίστηκε από το έργο μιας ομάδας ποιητών, το όνομα των οποίων έμεινε χαρακτηριστικό και αναγνωρίσιμο μέσα στη διάρκεια των χρόνων. Έτσι, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι πέρα από την ευκαιρία και τη δυνατότητα που το βιβλίο αυτό προσφέρει στον σύγχρονο αναγνώστη ή ερευνητή να περιηγηθεί σε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες λογοτεχνικές περιόδους του παρελθόντος, την ίδια στιγμή προσφέρει και προσφέρεται σαν μια συγκριτική εκδοχή, σαν ένα σημείο αναφοράς σε σχέση με το σύγχρονο ποιητικό γίγνεσθαι, αλλά και σαν μια πρόκληση να μπορέσει να εντοπίσει κανείς συγκλίσεις, αποκλίσεις, επιβιώσεις ή ενδεχόμενες συνάφειες και συνδέσεις. Πάνω απ’ όλα, όμως, και παρά το γεγονός ότι το βιβλίο αυτό έχει αναπόφευκτα έναν μνημειακό χαρακτήρα, δεν παύει να αποτελεί μια συλλογή ποιημάτων και ως εκ τούτου να προσφέρεται στην αναγνωστική πρόσληψη και απόλαυση, πολλώ δε μάλλον που οι ποιητές τους οποίους εμπεριέχει κατέχουν μια περίοπτη θέση μέσα στον παγκόσμιο λογοτεχνικό κανόνα.

Πρόκειται, ειδικότερα, για τους William Blake, William Wordsworth, Samuel Taylor Coleridge, George Gordon, Lord Byron, Percy Bysshe Shelley και John Keats, το έργο των οποίων αποτελεί το πλέον αντιπροσωπευτικό δείγμα της ποιητικής παραγωγής του Αγγλικού Ρομαντισμού, όπως αυτός μορφοποιήθηκε σαν κίνημα όχι μόνο καλλιτεχνικό, αλλά και ευρύτερα πνευματικό, επηρεάζοντας όλους τους τομείς της ανθρώπινης σκέψης και έκφρασης. Οι ποιητές αυτοί, με τους πρώτους τρεις να συναποτελούν την πρώτη γενιά και τους υπόλοιπους την δεύτερη, αφομοίωσαν κατά τρόπο άκρως δημιουργικό τα διδάγματα και τις βασικές αρχές του Ρομαντισμού και συνέθεσαν τα ποιήματά τους ακολουθώντας κάποιες κατευθυντήριες γραμμές, οι σπουδαιότερες από τις οποίες υπήρξαν η πρόκριση και η προεξάρχουσα θέση της φαντασίας, του συναισθήματος, του ατομικισμού, της καλλιτεχνικής ιδιοφυίας, της απόλυτης ελευθερίας στη σκέψη και την έκφραση, της φύσης, του υπερφυσικού, του υψηλού. Αυτοί, άλλωστε, υπήρξαν κάποιοι από τους βασικότερους πυρήνες γύρω από τους οποίους περιστράφηκε η ποιητική δημιουργία, όχι όμως πάντα με τον ίδιο τρόπο και την ίδια μεθόδευση. Γιατί καθένας από τους παραπάνω ποιητές ακολούθησε τους δικούς του δρόμους και χάραξε τη δική του πορεία μέσα στο λογοτεχνικό τοπίο της εποχής, έτσι που να μπορεί κανείς να μιλήσει για ισάριθμες με τους ποιητές, ποιητικές. Κι αυτό γιατί κάθε ποιητής βρήκε τους δικούς του τρόπους και τόπους γραφής, την δική του ιδιοπροσωπία, η οποία αποτέλεσε ταυτόχρονα και μία διαφορετική απόχρωση του Ρομαντισμού, μια διαφορετική κατάληξη της ίδιας πάντα αφετηρίας. Η τελευταία αυτή παρατήρηση μπορεί εύκολα να γίνει αντιληπτή ακόμα και από μια πρώτη, σύντομη περιήγηση στα ποιήματα της ανθολογίας τα οποία παρατίθενται στο πρωτότυπο και στην ελληνική τους μετάφραση την οποία εκπόνησαν με μεγάλο σεβασμό στην αρχική μορφή, αλλά και με γενναίες δόσεις ποιητικής παρέμβασης και πρωτοβουλίας, οι ποιήτριες Λένα Καλλέργη και Ευτυχία Παναγιώτου. Στο σημείο αυτό, μάλιστα, αξίζει κανείς να προβληματιστεί για την ίδια την μεταφραστική μέθοδο που ακολουθείται και πρέπει να ακολουθείται στην ποίηση, από τη στιγμή που η πρακτική αυτή κρίνεται άκρως αναγκαία για την επικοινωνία των εθνικών λογοτεχνιών και για το ευρύτερο άνοιγμα της εγχώριας τέχνης του λόγου σε ξενόγλωσσα στιχουργικά εγχειρήματα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όπως αποδεικνύεται εκ του αποτελέσματος, αυτή η ισορροπημένη και καλά ζυγισμένη στάση ανάμεσα στον σεβασμό που φτάνει μέχρι την πιστότητα στο πρωτότυπο, και σε ένα είδος ποιητικής ενατένισης που φτάνει μέχρι την ποιητική πρωτοβουλία και, σπανιότερα, τον πειραματισμό – πρακτική που κάνει τη μετάφραση να μοιάζει με (ανα)δημιουργία – φαίνεται πως προεξοφλεί και εξασφαλίζει την επιτυχία του όλου εγχειρήματος.

Αν, μάλιστα, σταθεί κανείς και επιχειρήσει να ερμηνεύσει την ίδια την απόπειρα μεταφοράς του αγγλικού ποιητικού λόγου της εποχής του Ρομαντισμού στα νέα ελληνικά, θα μπορούσε ίσως να αποπειραθεί μια εξήγηση που ξεπερνά την αναμενόμενη και παγιωμένη θέση σχετικά με την ανάγκη και την αναγκαιότητα γνωριμίας των Ελλήνων αναγνωστών με έργα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας ή, ακόμα περισσότερο, το χρέος που κάθε εγχώρια λογοτεχνία αισθάνεται πως έχει να γνωρίσει στο κοινό της έργα της κλασσικής λογοτεχνίας, εν προκειμένω της ποίησης, ή, αλλιώς, έργα του λεγόμενου κανόνα. Γιατί, στην προκειμένη περίπτωση, αν, μάλιστα, εκκινήσει κανείς από τις καίριες παρατηρήσεις της Μαρίας Σχοινά στην εισαγωγή του βιβλίου, θα μπορούσε, ίσως, να διαπιστώσει ότι ο τρόπος με τον οποίο σαρκώθηκε ο Ρομαντισμός στην Αγγλία τις τελευταίες δεκαετίες του 18^ου και τις πρώτες του 19^ου αιώνα, η ιδιαίτερη πνευματική συνθήκη της εποχής και, κυρίως, ο ρόλος που ανέλαβε ο ποιητής, σαν ιδιότητα και μέγεθος πνευματικό, βρίσκει το αντίστοιχό του σε ένα ζητούμενο, ενδεχομένως, της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας, στην εμπνευσμένη, δηλαδή, έκφραση, στην πηγαία και ανόθευτη έμπνευση, κυρίως, όμως, στον ρόλο που καλείται να παίξει ο σύγχρονος λογοτέχνης, ως αποδέκτης μιας σειράς κοινωνικών ερεθισμάτων και – γιατί όχι; – αιτημάτων και στη μετουσίωσή τους σε τέχνη, σε λόγο, σε στίχο. Από αυτήν την άποψη, λοιπόν, το συγκεκριμένο ανθολόγιο αποκτά μια λειτουργία και μια στόχευση πολύ πιο βαθιά και πολύ πιο ευρεία από μια απλή μεταφραστική απόπειρα που έχει στόχο λογοτεχνική μεταγραφή των ποιημάτων του αγγλικού Ρομαντισμού και τη γνωριμία με τους σημαντικότερους εκπροσώπους του. Γίνεται κίνητρο και οδηγός για την ίδια τη λογοτεχνική συγκυρία και στιγμή, για τους ίδιους τους θεράποντες της τέχνης του λόγου που καλούνται, ως ενεργοί πια παράγοντες και όχι ως περιθωριοποιημένοι δημιουργοί, να βιώσουν και να αφομοιώσουν την παράδοση, να βασιστούν πάνω σε αυτή και να αντλήσουν από τις εκφάνσεις της όλα εκείνα τα στοιχεία που θα συνθέσουν το νέο ποιητικό και, σε δεύτερη φάση, το νέο κοινωνικό τοπίο.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.