Ξηρή εποχή, Ο Ασυνήθιστος Έρωτας του Χαρματάν, Γκαμπριέλα Μπάμπνικ, Εκδόσεις Βακχικόν
Ασυνήθιστος έρωτας, ασυνήθιστη υπόθεση, ασυνήθιστη συγγραφέας, ασυνήθιστο τόπος… Το επίθετο “ασυνήθιστος” είναι κάτι το οποίο χαρακτηρίζει οπωσδήποτε το συγκεκριμένο βιβλίο “Ξηρή εποχή, ο ασυνήθιστος έρωτας του Χαρματάν”. Είμαι βέβαιη ότι οι περισσότεροι αναγνώστες, όπως κι εγώ, ούτε που θα έχουν ακούσει ποτέ για τη Σλοβένα συγγραφέα, κριτικό λογοτεχνίας και μεταφράστρια, Γκαμπριέλα Μπάμπνικ. Κι όμως, τα περισσότερα βιβλία της έχουν βραβευτεί, το εν λόγω πόνημα, μάλιστα, έχει αποσπάσει το βραβείο λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης το έτος 2015.
Ένα μυθιστόρημα, λοιπόν, το οποίο διαδραματίζεται στην Μπουρκίνα Φάσο, μια χώρα της δυτικής Αφρικής για την οποία ελάχιστα πράγματα γνωρίζει ο μέσος Ευρωπαίος. Αυτό, βέβαια, δεν είναι κάτι που ισχύει και για τη συγγραφέα, η οποία όχι μόνο έχει ζήσει στη Νιγηρία, στη Λιουμπλιάνα και στη Μπουρκίνα Φάσο, αλλά έχει κάνει και το μεταπτυχιακό της στη σύγχρονη νιγηριανή λογοτεχνία. Είναι, επομένως, η πιο κατάλληλη για να μας μιλήσει για την πολύπαθη αυτή ήπειρο.
Ο τρόπος με τον οποίο διαλέγει να το κάνει, είναι η ερωτική ιστορία ενός πολύ ασυνήθιστου ζευγαριού, ενός μαύρου εικοσιπεντάρη από τη Μπουρκίνα Φάσο, του Ισμαήλ, με μία εξήνταδυάχρονη Σλοβένα, την Άννα. Η διαφορά ηλικίας είναι, φυσικά, πολύ μεγάλη και, σαν να μην έφτανε αυτό, δεν είναι ο άντρας ο μεγαλύτερος, αλλά η γυναίκα. Γιατί άραγε η συγγραφέας προβαίνει σε αυτή την επιλογή; Τι θέλει να μας πει με αυτό;
Οι δύο πρωταγωνιστές περικλείουν μια τραγικότητα. Ο καθένας από τους δύο κουβαλά τα δικά του τραύματα, τις δικές του ανασφάλειες και τους φόβους του και έχει πληγωθεί επανειλημμένα από τη ζωή. Ο μεν Ισμαήλ γνώρισε από μικρός την ορφάνια και την περιφρόνηση, καθώς και τη φτώχεια, η δε Άννα, παιδί υιοθετημένο, εγκλωβίστηκε σε έναν αποτυχημένο γάμο και σε έναν γιο ο οποίος κατέληξε στο ψυχιατρείο. Αν η Άννα ήταν μικρότερη σε ηλικία, δεν θα κουβαλούσε τόσες πολλές εμπειρίες από τη ζωή της μαζί της στην Αφρική, εμπειρίες οι οποίες παίζουν καθοριστικό ρόλο τόσο στη σχέση της με τον Ισμαήλ, όσο και στην εξέλιξη της υπόθεσης. Από την άλλη, αν ο Ισμαήλ ήταν ο μεγαλύτερος σε αυτή την αλλοπρόσαλλη σχέση, δεν θα μπορούσε τότε η Άννα να παίξει το ίδιο πειστικά τον ρόλο της “πλούσιας προστατευόμενης” σε αυτή τη σχέση, να τον “πατρονάρει” δηλαδή ως έναν βαθμό.
Η αφήγηση εναλλάσσεται από τον ένα εταίρο της σχέσης στον άλλο, προσφέροντας έτσι τις οπτικές και των δυο σε αυτή την παράξενη ερωτική ιεροτελεστία. Επίσης, οι αφηγήσεις ακροβατούν ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν, καθώς ο αναγνώστης μαθαίνει για τη σχέση της Άννας και του Ισμαήλ παράλληλα με το ξεδίπλωμα των προσωπικών τους εμπειριών και των καθοριστικών παιδικών τους αναμνήσεων.
Γενικά πρόκειται για ένα βιβλίο με πολλά αντιθετικά ζεύγη: η πλούσια και ο φτωχός, η ηλικιωμένη λευκή γυναίκα με τον νέο μαύρο άνδρα, η Αφρική και η Ευρώπη, η φτώχεια και ο καπιταλισμός, το ισλάμ και ο χριστιανισμός. Οι αντιθέσεις αυτές δίνουν το παρόν και στην ίδια την αφηγηματική τεχνική: παρόν-παρελθόν, συναίσθημα-λογική, ρεαλισμός-υπερρεαλισμός.
Και μέσα σε όλα αυτά σκέψεις… Σκέψεις για τη μητρότητα, τον γάμο, τον ρατσισμό, τα αποτελέσματα της αποικιοκρατίας στην Αφρική και την περίπλοκη πολιτική κατάσταση, τη φτώχεια των ανθρώπων που ζουν εκεί και τον τόσο διαφορετικό από τον δυτικό τρόπο ζωής τους, τον έρωτα, το σεξ και τελικά την ίδια τη ζωή.
Θα μπορέσει άραγε αυτός ο έρωτας να νικήσει τον χρόνο; Ή η διάρκειά του θα είναι τόση όσο κρατάει το Χαρματάν, η ξηρή εποχή στη Μπουρκίνα Φάσο;
Η γλώσσα την οποία χρησιμοποιεί η συγγραφέας κινείται ανάμεσα στον ρεαλισμό και τον υπερρεαλισμό, πότε απλή, πότε συμβολική. Το τέλος του βιβλίου είναι ανατρεπτικό και εξίσου ασυνήθιστο όπως και το υπόλοιπο βιβλίο. Τελικά, το πιο καίριο σημείο του βιβλίου δεν είναι αυτό που φαίνεται και η συγγραφέας προσφέρει η ίδια την ανατροπή.
Ένα βιβλίο το οποίο θα μας κάνει να αναστοχαστούμε για τον ίδιο τον άνθρωπο αλλά και για το κατά πόσον ευθύνονται οι Ευρωπαίοι για τη δύστηνη μοίρα των χωρών της Αφρικής σήμερα, αποτέλεσμα χρόνων στυγνής εκμετάλλευσης και ιμπεριαλισμού από την πλευρά των “δυνατών” λευκών.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
