Φέτος, όπως όλοι γνωρίζουμε είναι η επέτειος των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821. Οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι έχουν ήδη εκδώσει ή πρόκειται να εκδώσουν σχετικά βιβλία που φωτίζουν διαφορετικές πτυχές του Μεγάλου Αγώνα και απευθύνονται σε όλες τις ηλικίες.
Εδώ, το ζήτημα που μας απασχολεί αφορά στα βιβλία που απευθύνονται σε παιδιά. Έχουμε ήδη γράψει για δυο θαυμάσιες εκδόσεις που ξεφεύγουν από την πεπατημένη, «Το παιδί με τη φουστανέλα» του Διονύση Λεϊμονή (Αρτέον) και «Οι αγωνιστές του 1821 -Οι Μεγάλοι …μικροί» της Αγγελικής Δαρλάση. Βιβλία πρωτότυπα και υψηλής αισθητικής σε ό,τι αφορά στην εικονογράφηση αλλά και στη γραφιστική δουλειά.
Δυστυχώς δεν είναι όλα τα βιβλία εξίσου καλά ενώ και οι εικονογραφήσεις αναπαράγουν στερεότυπα που ίσως θα έπρεπε να έχουν πια ξεπεραστεί. Επιπλέον τα πορτραίτα των ηρώων που παρουσιάζονται είναι περίπου τα ίδια και πραγματικά δεν βρίσκω τον λόγο να βγει ένα βιβλίο το οποίο αναμασά πληροφορίες που μπορούμε να βρούμε μέσα σε λίγα λεπτά στη Βικιπαίδεια …
Σε άλλες περιπτώσεις, μια καλή συγγραφική δουλειά δεν συνοδεύεται από ανάλογη εικονογράφηση. Παράδειγμα οι δυο πολύ καλογραμμένοι τόμοι για τους «Αγωνιστές του 1821» και τις «Μεγάλες μάχες του 1821». Είναι κρίμα τα τόσο ενδιαφέροντα κείμενα της Μαρίας Δασκαλάκη να συνοδεύονται από μια εικονογράφηση αισθητικής του ’70, όταν μάλιστα από τον ίδιο εκδοτικό οίκο, τον «Μίνωα» κυκλοφορούν «Οι ήρωες του 1821» των Βασίλη Κουτσιαρή και Γιάννη Διακομανώλη με εντελώς διαφορετική αισθητική προσέγγιση που θα αγγίξει πολύ περισσότερο τα σύγχρονα παιδιά. Σε κάθε περίπτωση πάντως είναι βιβλία που αξίζει να διαβαστούν και μπορούν να αξιοποιηθούν θαυμάσια και στο σχολείο για τα παιδιά του Δημοτικού….
Όμως πραγματικά θα μπορούσε αν αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης και η αισθητική των βιβλίων που κατά τη γνώμη μου, όταν μένει στα στερεότυπα αναπαράγει μια στρεβλή εικόνα της εποχής…
Στον αντίποδα βρίσκεται μια από τις καλύτερες εκδόσεις που έχουν κυκλοφορήσει και απευθύνεται τόσο σε παιδιά, όσο και σε ενηλίκους. Πρόκειται για τις «24 εικόνες για την Επανάσταση του 1821 -Μακρυγιάννης και Ζωγράφος/ Ένας αγωνιστής και ένας καλλιτέχνης» της Μαρίζας Ντεκάστρο (εκδόσεις Καπόν). Η επιστημονική επιμέλεια είναι της Φωτεινής Ασημακοπούλου και η καλλιτεχνική της Ραχήλ Μισδραχή-Καπόν.
Ο Ιωάννης Μακρυγιάννης άρχισε να γράφει τα περίφημα «Απομνημονεύματά» του το 1829 και τα ολοκλήρωσε το 1850. Παράλληλα θέλησε να δείξει με τον πιο εύληπτο τρόπο μεγάλες στιγμές της Επανάστασης κι έτσι κάλεσε τον Δημήτριο Ζωγράφο, ο οποίος με την βοήθεια των γιων του ανέλαβε να τις απεικονίσει με τις οδηγίες και τον υπομνηματισμό από τον Μακρυγιάννη.
Η Μαρίζα Ντεκάστρο μας παρουσιάζει μια -μια τις ζωγραφιές μέσα από τον διάλογο με ένα φανταστικό παιδί. Φωτίζει λεπτομέρειες και άγνωστες πτυχές τους, έτσι που μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα τόσο την ιστορία, όσο και τη ζωγραφική, ειδικά μέσα από το έργο λαϊκών ζωγράφων.
Το βιβλίο χαρίζει αναγνωστική και αισθητική απόλαυση. Η γνώμη μου είναι πως θα έπρεπε να φτάσει σε κάθε σχολείο και να αξιοποιηθεί ακόμη και στα διαδικτυακά μαθήματα. Είναι ένα μαγικό ταξίδι σε πρόσωπα, τόπους και γεγονότα…
Για μεγαλύτερα παιδιά και βεβαίως για ενηλίκους, ένα πληρέστατο βιβλίο το οποίο μας παρουσιάζει μια άγνωστη στους περισσότερους ηρωίδα της Επανάστασης είναι το «Μ’ ενάντιους ανέμους- Η ζωή και ο θάνατος της Θρακιώτισσας καπετάνισσας Δόμνας Βισβίζη» της αείμνηστης Άννας Γκέρτσου -Σαρρή, που κυκλοφόρησε σε νέα έκδοση από τις εκδόσεις Πατάκη (πρώτη έκδοση -Κέδρος 1996).
Ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα, προϊόν ιστορικής έρευνας που καταφέρνει να ζωντανέψει με πειστικότητα την περίοδο της Επανάστασης, αλλά και την καθημερινότητα των ανθρώπων της εποχής. Ανθρώπων με σάρκα και οστά και όχι από …μάρμαρο. Εξαιρετική γλώσσα, πλούσιο γλωσσάρι και γραφή που σέβεται τον αναγνώστη.
Εδώ δεν υπάρχει η στερεοτυπική εικόνα. Υπάρχει η φωτεινή και η σκοτεινή πλευρά, η αδιαφορία του κράτους για τους ήρωές του, οι παλινωδίες της Επανάστασης, η σκληρή ζωή τόσο πάνω στο καράβι, όσο και στη στεριά.
Η Δόμνα Βισβίζη έδωσε τα πάντα στον Αγώνα. Ακόμη και το μεγάλο μπρίκι της η «Καλομοίρα» που είχε «χτίσει» ο άντρας της ο καπετάν Αντώνης Βισβίζης έγινε πυρπολικό… Η ίδια καταγόταν από την Αίνο της Θράκης κι όλη η μεγάλη περιουσία χάθηκε. Κι η ιδιαίτερη πατρίδα της έμεινε υπόδουλη. Η Αίνος βρίσκεται στην Ανατολική Θράκη κι ήταν μεγάλη θαλάσσια δύναμη τον 18ο -19ο αιώνα…
Η ηρωίδα βρέθηκε πάμφτωχη να παρακαλά για βοήθεια…
Μέσα στο βιβλίο παρουσιάζονται τα πολύ ενδιαφέροντα πορτραίτα του Θεόφιλου και της Ευανθίας Καΐρη, του Οδυσσέα Ανδρούτσου και του Νικηταρά…
Κλείνω αυτό το μικρό αφιέρωμα με έναν συλλογικό τόμο, που απευθύνεται κυρίως σε ενήλικους αναγνώστες, ωστόσο μπορεί να διαβαστεί κι από μεγαλύτερα παιδιά. Πρόκειται για το «1821 -Μέσα από τη ματιά σύγχρονων συγγραφέων» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις 24 γράμματα και στο οποίο έχω την τιμή να συμμετέχω πλάι σε εξαιρετικούς συναδέλφους. Την έκδοση έχει επιμεληθεί ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης και τα κείμενα αποτελούν πολύ ενδιαφέρουσες και διαφορετικές προσεγγίσεις στην Επανάσταση του 1821. Πραγματικοί ήρωες πλάι σε φανταστικούς, στιγμές αγώνα, αλλά και έρωτες, αναστοχασμοί, με μια ευρύτατη γκάμα θεμάτων.
Ταξιδεύουμε σε όλη την Ελλάδα και ανακαλύπτουμε εξαιρετικά ενδιαφέροντα πρόσωπα που έπαιξαν ρόλο σε όλο τον μεγάλο ξεσηκωμό. Μακριά από στερεότυπα και παγιωμένες αντιλήψεις. Πολλά από τα κείμενα προσφέρονται και για έρευνα και δουλειά στο σχολείο. Είναι ένα βιβλίο που μπορεί να αξιοποιηθεί στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο για την προσέγγιση της Επανάστασης του ’21…
Και για να χαμογελάσουμε λίγο, αφήνω για τον επίλογο την Επανάσταση για ένα βιβλιαράκι που μας έρχεται από τη μακρινή Κίνα. H Fu Wenzheng γράφει και εικονογραφεί με μοναδικό τρόπο την ιστορία μιας μικρής κίσσας. «Η ‘Αση ντύνει τους φίλους της» είναι ο τίτλος του βιβλίου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις OASIS σε μετάφραση Μαρίνας Τσέπη.
Ένα βιβλίο -σπουδή στο κόκκινο και στη χαρά του να δίνεις. Η Άση, μοναχική κίσσα, που κανείς δεν τις δίνει σημασία αποφασίζει να φτιάξει ρούχα για τα άλλα ζώα ξεκινώντας από τον …ελέφαντα. Το κόκκινο/ εμπριμέ της ύφασμα θα ντύσει μέχρι και το σαλιγκαράκι.
Τρυφερό και όμορφο, έτσι για να κλείσει ζεστά και χαμογελαστά αυτή η πρώτη σελίδα του 2021…
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
