Νομίζω δυο είναι οι μόδες στον χώρο του βιβλίου: Οι εκδόσεις για το 1821 και ο …Όργουελ!
Η επέτειος των 200ετών από την Επανάσταση έχει οδηγήσει πράγματι σε πληθώρα εκδόσεων κι έτσι έφτασαν στα χέρια μας πολύ σημαντικά βιβλία για μικρούς και μεγάλους…
Δυστυχώς η ποσότητα όμως δεν συνοδεύεται πάντοτε και από την ποιότητα… Συχανά είναι τα αναμασήματα, η περίληψη κειμένων από τη Βικιπάιδεια, η έλλειψη φαντασίας, η αναπαραγωγή κάθε είδους στερεοτύπων και μύθων γύρω από την Επανάσταση, η κακογουστιά που θυμίζει την επέτειο των 150 ετών που είχε γιορτάσει με τον δικό της τρόπο η δικτατορία.
Σε αυτή τη στήλη προσπαθούμε να ανακαλύπτουμε και να σας παρουσιάζουμε τις πιο αξιόλογες από αυτές τις εκδόσεις.
Το «Για να ζούμε ελεύθεροι -Γνωρίζοντας τον Αγώνα των Ελλήνων για την ελευθερία» της Ελένης Σβορώνου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο με ενδιαφέρουσα εικονογράφηση από τον Χρήστο Κούρτογλου, είναι μια επιτυχημένη προσπάθεια για να γνωρίσουν τα παιδιά την Επανάσταση, αλλά και τις αιτίες και τους πρωταγωνιστές της, που δεν είναι μόνον πρόσωπα, αλλά και θρησκείες, θεσμοί κλπ. Με απλό και εύληπτο τρόπο κάνει κατανοητά δύσκολα όσο και σημαντικά θέματα που αφορούν στην ιστορική προσέγγιση. Βρήκα π.χ. πολύ ενδιαφέρουσα την εξήγηση για τη διαφορά του Οθωμανός» και «Τούρκος», για το «κρυφό σχολειό», τους «σκλάβους και τους υπηκόους» κ.ά.
Καθόλου αυτονόητη η ψύχραιμη και τεκμηριωμένη προσέγγιση των γεγονότων…
Και εικαστικά το βιβλίο ξεφεύγει από τις συνήθεις εικονογραφήσεις του συρμού και γίνεται ακόμη πιο ελκυστικό για ανάγνωση…
Πολύ ωραία και η δουλειά που γίνεται από τον Καστανιώτη με τις «Μικρές ελληνικές ιστορίες» που απευθύνονται σε πολύ μικρά παιδιά. Πολύ δύσκολο το εγχείρημα που φέρνουν όμως επιτυχημένα εις πέρας η συγγραφέας Γιολάντα Χατζή και ο εικονογράφος Πέτρος Χριστούλιας. Διαβάζοντας π.χ. τον Αθανάσιο Διάκο, μου έκαναν εντύπωση και οι ιστορικές πληροφορίες που αποδίδονται με τρόπο ενδιαφέροντα για τα παιδιά, χωρίς μάλιστα να αλλοιώνεται η ιστορική πραγματικότητα. Καθόλου τυχαία η σειρά έχει ως ιστορική σύμβουλο την πρύτανη του Παντείου πανεπιστημίου Χριστίνα Κουλούρη.
Μια εξαιρετική έκδοση είναι “Ο Ιωάννης και τα γεώμηλα της Αίγινας” της Μαρίας Ανδρικοπούλου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καλέντη με θαυμάσια εικονογράφηση από τον Φίλιππο Φωτιάδη. Είναι ενταγμένο στη σειρά «Μικρές ιστορίες για Μεγάλα γεγονότα» και αξιοποιεί κείμενα και επιστολές του Καποδίστρια για να μας μεταφέρει στην Αίγινα την εποχή που έρχεται στην Ελλάδα ο πρώτος Κυβερνήτης του ανεξάρτητου κράτους. Αφορμή η περίφημη ιστορία με την προσπάθεια εισαγωγής της καλλιέργειας της πατάτας που ήταν μια λύση για την πείνα και τη φτώχεια που μάστιζε τη χώρα.
Η φωνή του Καποδίστρια μέσα από τη θαυμάσια γραφή της συγγραφέως φτάνει ως τα παιδιά και με τη βοήθεια της εικονογράφησης μας δίνει ένα πολύ ενδιαφέρον πορτρέτο αυτής της ξεχωριστής προσωπικότητας που είχε να προσφέρει πολλά στην Ελλάδα…
Όπως πολύ περιγραφικά σημειώνεται:
«Ο φραγκοφορεμένος Κερκυραίος, η ασκητική, ανεπιτήδευτη μορφή, σε ένα γραφείο στο αρχοντικό του Βούλγαρη στην Αίγινα, βλέπει από το παράθυρο τα πρώτα γεώμηλα να φυτρώνουν και δίνει μάχες με τον λόγο του, ολοκληρωτικά αφοσιωμένος στο όραμά του για την Ελλάδα και τους Έλληνες…»
Ένα όραμα με βίαιο τέλος… Ένα βιβλίο που θα απολαύσετε μικροί και μεγάλοι, με σεβασμό στην ιστορία και στον αναγνώστη.
…κι από το 1821, ας πάμε στον Όργουελ. Σε ένα βιβλίο που θα μπορούσε να είναι μια εξαιρετική διασκευή για παιδιά. Θαυμάσια γραφή, εξαιρετική εικονογράφηση. Πρόκειται για το βιβλίο «Η φάρμα των ζώων» του George Orwell, σε απόδοση Μιχάλη Μακρόπουλου και εικονογράφηση Θέντας Μιμηλάκη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα.
Και λέω «θα μπορούσε» διότι -πραγματικά- η επιλογή αλλαγής του εμβληματικού τέλους του βιβλίου, καταλήγει να αλλοιώσει το νόημά του.
- Το τέλος στη μετάφραση Κυριάκου Ντελόπουλου (εκδόσεις Γράμματα):
«Δώδεκα φωνές στρίγκλιζαν με οργή, κι ήταν όλες τόσο όμοιες! Τώρα πια δεν υπήρχε ζήτημα για το τι είχε συμβεί στις μούρες των γουρουνιών. Τα ζωντανά απέξω έσερναν το βλέμμα από γουρούνι σε άνθρωπο κι από άνθρωπο σε γουρούνι και πάλι στα γουρούνια και πάλι στους ανθρώπους: ήταν όμως αδύνατο πια να ξεχωρίσουν ποιος ήταν ποιος»
- Το αλλαγμένο τέλος:
«Οι άνθρωποι όμως δεν απάντησαν, κι ούτε έδωσαν καμία σημασία στις φωνές και στις διαμαρτυρίες των γουρουνιών, γιατί στο μυαλό τους είχαν ένα πράγμα μονάχα… Χοιρομέρια παχιά από λίπος και νόστιμα σαλάμια»
Καμία σχέση όπως βλέπετε. Υπάρχουν κατά τη γνώμη μου όρια στην απόδοση βιβλίων για παιδιά. Κι αυτά λένε πως τουλάχιστον δεν πρέπει να αλλάζεις τη βασική ιστορία. Εκτός αν γράφεις μια δική σου φάρμα εμπνευσμένη από τον έργο του Όργουελ.
Εδώ μιλάμε για πλήρη αλλαγή του νοήματος του βιβλίου: Ο όργουελ ήθελε να δείξει σαφέστατα πως τα γουρούνια κατάντησαν σαν τους ανθρώπους ή -για να το πάμε στην πραγματική βάση του μύθου- οι Επαναστάτες έγιναν ίδιοι με αυτούς που είχαν ανατρέψει. Εκμεταλλευτές όπως εκείνοι… Κι όχι θύματα των ανθρώπων που τους φαντάζονταν λουκάνικα.
Η Φάρμα εντάχθηκε στο σύστημα κι έγινε μέρος του…
Μικρός κι εγώ στο σχολείο στα αγγλικά είχαμε ως βιβλίο στην τάξη μια διασκευή της Φάρμας των ζώων και το συγκεκριμένο τέλος είχε αποτελέσει βασικό θέμα εργασίας…
Καλές οι διασκευές λοιπόν, καλή και η ελευθερία του συγγραφέα, όμως κάκιστη η αλλοίωση των νοημάτων. Και αδυνατώ να κατανοήσω για ποιόν λόγο έγινε…
Κρίμα για το τόσο όμορφο βιβλίο.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
