OPINIONS

Στο προλογικό σημείωμα των Πνευματικών Ασκήσεων, η Νόρα Αναγνωστάκη σημειώνει πως, αν και η άσκηση στο γράψιμο είναι απαραίτητη, η δημιουργική δουλειά δεν βγαίνει σωστή χωρίς μεγάλες περιόδους ανάπαυλας (και γιατί όχι και τεμπελιάς). Όπως κάθε τι ζωντανό χρειάζεται ένα στάδιο κυοφορίας, για να γεννηθεί, όπως στη λειτουργία όλων των φυσικών φαινομένων υπάρχει ένας ρυθμός […]

06/02/2017, 21:28

“What dos thou offer me?”: γύρω από το ερώτημα αυτό χτίζει το 1893 η Voltairine de Cleyre το σκηνικό της ποιητικής της, τη λογική ή –μάλλον– διαλογική αντιπαράθεση ανάμεσα στην Ψυχή καταμεσής της Πύλης και τη Ζωή. Η ρητορική της τελευταίας θα μπορούσε να συνοψισθεί στα εξής δύο σημεία: η ψυχή που θα επιλέξει να […]

10/01/2017, 21:39

Αν υποθέσουμε ότι η λογοτεχνία μιλά με τη δική της γλώσσα, αυτή δεν θα μπορούσε να είναι άλλη από τη γλώσσα της Σίβυλλας. Πυκνή, υπαινικτική, σχεδόν συνωμοτική η γλώσσα της λογοτεχνίας σχολιάζει με έμμεσο και παράλληλο τρόπο αιώνες τώρα την πορεία της ανθρωπότητας. Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι έχουμε βρει σχεδόν όλα τα κλειδιά που […]

02/01/2017, 12:12

Τράπεζα αξιών αλλά και πεδίο βάρβαρης καταστρατήγησής τους, ο πολιτισμός της Δύσης εμφανίζει σήμερα σημάδια υποχονδρίας. Είναι στην ουσία ένας πολιτισμός που αναλύει συνεχώς το καθετί, εξειδικεύεται, παρατηρεί, σχολιάζει αλλά χωρίς να δρα. Αρκείται έτσι σ’ ένα πλαίσιο ατιμωρησίας και αναλγησίας που δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Πρόκειται για έναν πολιτισμό που δημιουργεί προβλήματα χωρίς […]

26/11/2016, 22:13

Εγκυροποίηση και διαχείριση Εκείνο λοιπόν, που προβάλλεται ως αμετάβλητο, δεν σημαίνει πως δεν μπορεί να μεταβληθεί, ούτε βεβαίως πως είναι άφθαρτο. Ότι είναι βαρύνον στον ημερήσιο κύκλο δεν είναι πάντοτε βαρύνον εντός άλλου κύκλου και, ότι είναι κατορθωτό στον μηδενικό κύκλο του ποιητικού κενού, συχνά εκτίθεται τεχνηέντως ως προσκείμενο στον ημερήσιο κύκλο.   Το Of […]

21/11/2016, 21:57

Επαναπροσδιορισμοί των «Αναγνωρίσεων» του William Gaddis   Οι «Αναγνωρίσεις» (1955). Εννιακόσιες πενήντα έξι σελίδες που ζυγίζουν περίπου τρία κιλά, αποτελούν ένα από τα πλέον ξεχωριστά και υπαινικτικά λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν στην αγγλική γλώσσα. Θέμα του, η πλαστογραφία της τέχνης, η απάτη και η παραχάραξη ως παράγοντας της σύγχρονης ζωής.  Ο Ουίλιαμ Γκάντις, λογικός και […]

17/11/2016, 17:11

Είμαστε πλάσματα του Χρόνου, ο Χρόνος είναι η πατρίδα μας. Εκεί κατοικούμε. Ο Χώρος είναι η εξορία μας. Γεννιόμαστε και πεθαίνουμε στο Χρόνο. Μέσα σ’ αυτόν μεγαλώνουμε κι αγαπάμε και μισούμε κι αγωνιζόμαστε με τις χαρές και τις λύπες μας, χάρις σ’ αυτόν αφηγούμαστε και πλάθουμε τις ιστορίες μας. Είμαστε πλάσματα του Χρόνου. Dimitris Stefanakis

31/10/2016, 17:46

«Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από τον κόσμο της τέχνης: το φάντασμα του τέλους της», έγραψε ο Χέγκελ το 1826 στη Φιλοσοφία των καλών τεχνών. Αν και ο ύψιστος προορισμός της τέχνης είναι να συντρέχει τον άνθρωπο στην προσπάθειά του να αναγάγει τον εσωτερικό και τον εξωτερικό κόσμο στην πνευματική του συνειδητότητα ως ένα αντικείμενο στο […]

30/10/2016, 13:40

Έχει σκεφτεί ποτέ κανείς ότι η τραγωδία του Αισχύλου “Επτά επί Θήβαις”, θυμίζει τη διαδικασία των πέναλτι; Το ματς ανάμεσα στους γιους του Οιδίποδα, Ετεοκλή και Πολυνείκη, έχει λήξει ισόπαλο. Ο εξόριστος Πολυνείκης επιστρέφει στην πόλη του Κάδμου διεκδικώντας την εξουσία. Η αναμέτρηση θα κριθεί στις επτά πύλες των τειχών και ο Ετεοκλής ως δαιμόνιος […]

11/09/2016, 22:46

Διαβάζει κανείς τους κλασικούς και θαυμάζει τους ήρωές τους που δεν ξεθωριάζουν στο πέρασμα του χρόνου, τις ιστορίες τους που μας στοιχειώνουν, την ανυπέρβλητη τέχνη τους. Σκέφτεται πως μερικά από τα μεγάλα αριστουργήματα δημοσιεύτηκαν αρχικά ως επιφυλλίδες και καταλήγει να λατρεύει ακόμα και τις αδυναμίες τους. Δεν μπορεί να έγινε αλλιώς: Τους τα έλεγε ο […]

12/07/2016, 17:17

Ο Μπρους Τσάτουιν περιγράφει στο βιβλίο του «Παταγωνία» με γλαφυρό τρόπο την συνάντηση του μ΄ ένα ποιητή ο οποίος είχε εγκαταλείψει την καριέρα του ως δάσκαλος φιλολογίας στο Μπουένος Άιρες για να εγκατασταθεί στην μακρινή Παταγωνία. Ο αυτοεξόριστος ποιητής ζούσε μόνος σε δύο δωμάτια μιας παράγκας, σ΄ ένα μοναχικό κομμάτι γης δίπλα στο ποτάμι. Όταν […]

10/07/2016, 19:19

Μπορεί κανείς να ξεκινήσει με τη διαπίστωση ότι η λογοτεχνία του φανταστικού δεν ευδοκίμησε ποτέ στην Ελλάδα. Είχε εκπροσώπους, όμως ποτέ δεν αναδείχθηκε σε ένα είδος δόκιμο και ευρύ, χωρίς αυτό να σημαίνει, από την άλλη, ότι δεν απέκτησε φανατικούς φίλους. Οι Έλληνες συγγραφείς εναρμονίζονταν πάντα με την προδιάθεση των Ελλήνων αναγνωστών, κινούνταν σε θεματικούς […]

04/07/2016, 20:55

Στην αισθητική, ως Gesamtkunstwerk (= συνολικό έργο τέχνης) ορίζεται το καλλιτεχνικό έργο που προκύπτει από τον εν χώρω συγκερασμό και την όσμωση μεταξύ εικαστικών και παραστατικών τεχνών. Η αρχιτεκτονική, η ζωγραφική, ο χορός, η μουσική, το θέατρο και η ποίηση αλληλεπιδρούν όχι μόνο μεταξύ τους, αλλά και με τον δέκτη, συνθέτοντας μία συνολική μορφή τέχνης, […]

16/06/2016, 17:43

Μέχρι τον 16ο αιώνα θεωρούσαμε την ειρωνεία ένα σχήμα λόγου, μια βαθμίδα της σάτιρας, ένα πικρόχολο σχόλιο στα κακώς κείμενα του κόσμου. Η αναγνωστική εμπειρία των τελευταίων αιώνων επέβαλε την ειρωνεία ως ένα απαραίτητο εργαλείο της υψηλής λογοτεχνίας. Σήμερα πια προεξοφλούμε την παρουσία της παντού, αναζητούμε τα πρόσωπά της σε κάθε μεγάλη αφηγηματική στιγμή, όπως […]

04/06/2016, 15:13

Ο συγγραφέας είναι ο κατεξοχήν homo ludens. Κι αυτό, επειδή η συγγραφή είναι παιχνίδι, με όλες –ή, τουλάχιστον, σχεδόν όλες– τις έννοιες του όρου, ενός όρου, ο οποίος, μεταξύ άλλων, και σύμφωνα με το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής και το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί, για να δηλώσει ότι κάποιος ασχολείται με […]

14/04/2016, 23:57

Αν Θεός μας ήταν ο Σαίξπηρ ο κόσμος μας δεν θα ήταν καλύτερος ούτε χειρότερος. Θα είχε ίσως περισσότερο χιούμορ, περισσότερη φαντασία, περισσότερους τρελούς κι ερωτευμένους, θα μιλούσαμε με στίχους και θα ονειρευόμασταν καλοκαιρινές νύχτες και… πολύ κακό για το τίποτα. Αν Θεός μας ήταν ο Σαίξπηρ, θα ήμασταν απλά ηθοποιοί σ’ ένα κόσμο που […]

14/04/2016, 23:43

Με αφορμή τα ροζ βιβλία που έχουν την τιμητική τους κάθε άνοιξη από τους εκδοτικούς οίκους αναρωτιέμαι πόσο δύσκολο είναι τελικά να είσαι γυναίκα – συγγραφέας στις μέρες μας και να προσπαθείς να τα βγάλεις πέρα στον κόσμο της ελληνικής λογοτεχνίας, εκεί όπου βρίθει ένας ανόητος σεξισμός και μια ακόμη πιο ακατανόητη απαξίωση, όταν υπογράφει […]

09/04/2016, 01:08

Ως μία καταιγιστική φόρμα, ενός σφιχτού, σαφούς στόχου, το διήγημα καταφέρνει να κερδίσει τη θέση του περισσότερου ευέλικτου και διεισδυτικού λογοτεχνικού σχήματος. Η σχηματοποιημένη του υφή, αν πράγματι ο συγγραφέας γνωρίζει τα μυστικά της ανάπτυξής του, αποτελεί συχνά ένα κόσμημα των γραμμάτων, την ίδια ώρα όμως, δεν παύει να γεννά ερωτηματικά ως προς τη θέση […]

24/03/2016, 21:59

Οι πωλήσεις των βιβλίων της συγκρίνονται μόνο με εκείνες της Βίβλου και των σαιξπηρικών έργων. Η Άγκαθα Κρίστι είναι αναμφισβήτητα η βασίλισσα του αστυνομικού μυθιστορήματος και όχι μόνο. Ξαναδιαβάζοντας κανείς το “Έγκλημα στο Όριαν Εξπρές” διαπιστώνει όλα εκείνα τα στοιχεία που της χάρισαν την ζηλευτή αυτή πρωτοκαθεδρία. Συμπαγής προοικονομία, σμιλεμένοι χαρακτήρες, ο θρίαμβος της ψυχολογίας […]

28/02/2016, 22:24

Στην Ελλάδα της κρίσης, οικονομικής και κοινωνικής, η μεγάλη μας αδυναμία είναι να καταλάβουμε τι συνιστά αξία και πώς πρέπει να στεκόμαστε απέναντί της οπουδήποτε την ανακαλύπτουμε. Ίσως μάλιστα αυτό να υπήρξε το πρωταρχικό αίτιο αυτής της κρίσης. Από τα μεγαλύτερα εγκλήματα τα οποία συντελούνται στις μέρες μας λοιπόν είναι αναμφισβήτητα το έγκλημα της ασυνειδησίας […]

13/01/2016, 22:57

Την τελευταία δεκαετία παρατηρείται μια στροφή έντονου ενδιαφέροντος προς το σκανδιναβικό αστυνομικό μυθιστόρημα. Ο Στιγκ Λάρσον με την τριλογία Μιλλένιουμ ήταν ο πρωτεργάτης αυτού του αναγνωστικού κινήματος. Στην πραγματικότητα όμως, το υλικό προϋπήρχε. Ακόμα και ο Τζο Νέσμπο που χαρακτηρίστηκε ως νέος Λάρσον ήταν προγενέστερος αυτού. Τι ήταν αυτό που έδωσε την ώθηση για την […]

03/01/2016, 16:40

απαγορευμένα βιβλία   Ποιος μπορεί να αποφασίσει αν ένα έργο έχει λογοτεχνική αξία ή όχι; Μήπως αναλαμβάνει την ευθύνη το εκάστοτε πολιτικό καθεστώς; Πότε η εποικοδομητική κριτική γίνεται αυταρχική παρέμβαση; Δυστυχώς τα παραδείγματα είναι πολλά. Έργα συγγραφέων που πλέον αποτελούν μέρος της παγκόσμιας λογοτεχνικής κληρονομιάς αποδοκιμάστηκαν έντονα και κάηκαν στην πυρά. Οι ίδιοι οι λογοτέχνες […]

03/01/2016, 16:27

Αν ήταν ζωγράφος θα έπρεπε να προσθέσουμε τον Βελάσκεθ με τον Ρέμπραντ και πάλι δεν θα έφτανε. Αν ήταν μουσικός Μπαχ και Μπετόβεν μαζί και κάτι περισσότερο. Αν ήταν μυθιστοριογράφος, Τολστόι και Ντοστογιέφσκι από κοινού μόλις και μετά βίας θα ανταγωνίζονταν το μεγαλείο του. Από τον αβυσσαλέο Σκώτο βασιλιά ως τον πικρόχολο Βορειοευρωπαίο πρίγκιπα και […]

19/12/2015, 19:10

Ο μεταφραστής είναι ο υποκριτής του γραπτού λόγου.   Πράγματι, υπό μία έννοια, το «επάγγελμα» του μεταφραστή παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με αυτό του ηθοποιού. Το πρωτότυπο κείμενο μπορεί να συγκριθεί με ένα θεατρικό ρόλο: κάθε μεταφραστής το κατανοεί και το ερμηνεύει με διαφορετικό τρόπο, βασιζόμενος, μεταξύ άλλων, σε ένα σύνολο αναφορών – τον ορίζοντα προσδοκιών, […]

12/11/2015, 23:49

Είμαστε κι ό,τι οι άλλοι αφηγούνται για μας, αφού η ζωή μας είναι κι αυτή ένα μυθιστόρημα, στο οποίο σημασία δεν έχει το αληθινό αλλά το συναρπαστικό, όχι αυτό που είμαστε αλλά αυτό που θα μπορούσαμε να είμαστε στα μάτια του κόσμου. Είμαστε κι ό,τι οι άλλοι υποπτεύονται για μας, αν αυτό είναι αρκετό για […]

07/11/2015, 12:19

Πολλές φορές αναρωτιόμαστε τι είναι αυτό που κάνει ένα λογοτεχνικό βιβλίο να είναι καλό, να πουλήσει χιλιάδες ή κι εκατομμύρια αντίτυπα στον κόσμο και γιατί όχι, να μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη. Εν Ολίγοις ψάχνουμε να βρούμε το μυστικό της επιτυχίας. Παρόλ’ αυτά δεν υπάρχουν μόνο συνταγές, αν υπάρχουν, αλλά υπάρχουν και λάθη που ένας επίδοξος […]

26/10/2015, 21:02

Στον καιάδα της λογοτεχνίας έχουν θυσιαστεί αναρίθμητες σελίδες πλαδαρής και ανούσιας αφήγησης. Υπάρχουν όμως βιβλία που δεν έχασαν ποτέ τη λάμψη τους μόνο και μόνο για την ευλογημένη αλητεία της γραφής τους. Συγκρίνετε ένα μυθιστόρημα σαν τα “Ανεμοδαρμένα Ύψη” με οποιοδήποτε άλλο της εποχής του ή τα βιβλία του Καραγάτση με εκείνα των εταίρων του […]

27/09/2015, 11:36

  «Εσύ θα σκέφτεσαι πως σε λίγο κάτι καλό θα συμ­βεί και θα είσαι ελεύθερος. Θα σκέφτεσαι πως πας να φέρεις το μαγικό βοτάνι για τη φτερούγα του χελιδονιού. Τίποτε άλλο. Θα περιμένεις την καλή στιγμή. Θα την καλείς με τη σκέψη σου. Και η καλή στιγμή θα έρθει να σε βρει» του μήνυσε με […]

10/08/2015, 19:49

Αν υπάρχει ένα αφηγηματικό είδος που αγάπησαν τόσο πολύ οι αναγνώστες και μίσησαν οι λόγιοι είναι το μυθιστόρημα. Ηγεμονεύει τώρα δυόμισι αιώνες, πολλαπλασιάζοντας τα βιβλιοπωλεία, τους εκδότες και το αναγνωστικό κοινό. Από τις αρχές του εικοστού αιώνα κάποιοι βιάστηκαν να προβλέψουν το τέλος του. Το μυθιστόρημα τους διέψευσε και θα συνεχίζει να τους διαψεύδει. Σε […]

27/07/2015, 20:36

Στο κέντρο της πόλης Μανάγουα, όπως μπορεί να το προσδιορίσει κανείς, το τοπίο συνθέτουν χαμηλά οικόπεδα και μεγάλες ακαλλιέργητες εκτάσεις. Το 1972, ένας δυνατός σεισμός κατέστρεψε ολοσχερώς την πρωτεύουσα της Νικαράγουα σηματοδοτώντας το τέλος του καθεστώτος του Somoza και την έναρξη της σανδινιστικής επανάστασης. Η θερμοκρασία στους δρόμους υψηλή και οι πεζοί ελάχιστοι. Η δημόσια […]

19/07/2015, 20:46