Λογοτεχνία και Ψυχή: Η Ακούσια ενδοσκόπηση, της Νίνας Κεσίδου
Ο κόσμος είναι τόσο μεγαλύτερος από αυτόν που αντιλαμβανόμαστε με το συνειδητό μας. Κάτω από την ήρεμη επιφάνεια της λίμνης βράζει ένας χείμαρρος από ιδέες αισθήματα και εικόνες, ένα καταφύγιο εντυπώσεων που συνυπάρχει με το εξωτερικό εγώ μας. Εκεί δεν υπάρχουν κανόνες ή απαγορεύσεις, δεν υπάρχουν όρια ούτε περιορισμοί. Η ψυχή είναι ελεύθερη να εξερευνήσει […]
«ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΜΑΖΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ» του Σωτήρη Γάκου
Ποιος είναι ο ρόλος της τέχνης στην εποχή που τα πολιτιστικά αγαθά παράγονται και λειτουργούν ως εμπορικά προϊόντα; Το ερώτημα απασχόλησε αρκετούς, όμως ο τίτλος μας υποδηλώνει την κριτική θεωρία περί τέχνης και πολιτισμού έτσι όπως αυτή διατυπώθηκε από τους φιλοσόφους της «Σχολής της Φρανκφούρτης» Αντόρνο, Μαρκούζε και Χορκχαίμερ κατά το χρονικό διάστημα 1930 – […]
ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΙΡΩΝΕΙΑ, του Δημήτρη Στεφανάκη
Ακόμα κι αν δικαιώσουμε όσους ισχυρίζονται ότι στη λογοτεχνία έχουν όλα πια γραφτεί, υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη λογοτεχνική παράδοση. Κάθε νέα ανάγνωση συνιστά από μόνη της μια τέχνη που προωθεί την υπόθεση της γραφής. Θα έλεγε κανείς πως η λογοτεχνία ωριμάζει μαζί μας. Μεταξύ των άλλων εξελίσσεται και η αποτίμηση […]
Συγγραφέας και μεταφραστής: μία σχέση αποπλάνησης (ΙΙ), της Αγλαΐας Παντελάκη
*γράφει η Cristina Peri Rossi Κανείς δεν γνωρίζει το κείμενο καλύτερα από αυτόν που το μεταφράζει. Κι αυτό, γιατί αποτελεί καθήκον του καλού μεταφραστή να αποκαλύπτει ό,τι κρύβεται πίσω από την κάθε λέξη που έχει επιλέξει ο συγγραφέας. Θυμάμαι χαρακτηριστικά μια εμπειρία που βίωσα με την Anna Jonas, η οποία μεταφράζει έργα μου στα γερμανικά […]
Συγγραφέας και μεταφραστής: μία σχέση αποπλάνησης (Ι), της Αγλαΐας Παντελάκη
*γράφει η Cristina Peri Rossi Η σχέση του συγγραφέα με τον αναγνώστη είναι μία σχέση αποπλάνησης με μεσολαβητή το κείμενο. Ως συγγραφέας γνωρίζω ότι, για να συναρπάσω τον αναγνώστη και να τον κάνω να συνεχίσει να με διαβάζει, πρέπει με κάποιο τρόπο να τον αποπλανήσω, διαφορετικά θα ασκήσει μια τεράστια δύναμη πάνω μου: θα κλείσει […]
Συγγραφέας Δημιουργός, του Θανάση Χειμωνά
Έχω πολλές φορές πει πως κάποια στιγμή η συγγραφική μου πορεία θα λάβει τέλος. Θεωρώ πως κάθε καλλιτέχνης (με ελάχιστες, λαμπρές, εξαιρέσεις) διαθέτει μια μορφή ημερομηνίας λήξης στην δημιουργικότητά του. Όταν η έμπνευση θα τον εγκαταλείψει οφείλει κι αυτός να αποχωρήσει. Ωστόσο, αισθάνομαι έναν τρόμο για τη στιγμή που δε θα μπορώ πια να γράψω.Τότε […]
Λεξιλαγνεία, της Σωτηρίας Γεωργαντή
Οι λέξεις είναι στολίδια, μαχαίρια, χάδια και παραμυθία. Η εκφορά τους και μόνο μπορεί να συστήσει εκ του μη όντος σχέσεις, δεσμούς, κόσμους ολόκληρους. Οι όμορφες λέξεις ασκούν εξουσία, σκλαβώνουν με τη μαγεία τους. Ποιος υποτάσσεται πρόθυμα, σχεδόν εκλιπαρώντας, στις αλυσίδες τους, και ποιος τις σπάει για να δει τι κρύβουν από πίσω; Η μάχη […]
ΗΡΩΕΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΗΡΩΕΣ του Δημήτρη Στεφανάκη
Ό,τι μας κληροδότησε η παιδική ηλικία της λογοτεχνίας ήταν η αφελής εκδοχή ότι μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο μέσα από τον μύθο. Όταν όμως η πραγματικότητα ξεπέρασε κατά πολύ σε φαντασία αυτή την άδολη άποψη, αναγκαστήκαμε να κοιτάξουμε πίσω μας αναζητώντας την κληρονομιά του Οιδίποδα, του Μάκμπεθ και του Δον Κιχώτη. Μοίρα, κακό ή ιδεαλισμός, […]
Η Εαρινή Ισημερία, η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης και Ο Εξόριστος Ποιητής, του Γιάννη Αντιόχου
Υπάρχουμε μέσα από τον λόγο και διατηρούμε την ταυτότητα και την προσαρμογή μας μέσα από τον λόγο. Έτσι, κάθε μορφή λόγου που αναπτύσσεται σε συγκεκριμένες δομές όπως: επιστημονικός λόγος, κριτικός λόγος, φιλοσοφικός λόγος, λογοτεχνία, ποίηση, θρησκεία, κ.λ.π., ταυτοποιεί αυτούς που δύνανται να υπάρχουν μέσα από το αυτο-αναφορικό περιβάλλον του εκάστοτε λόγου. Αλλιώς παύουμε να υπάρχουμε […]
Η Γυναίκα στη Λογοτεχνία του Δημήτρη Στεφανάκη
Η θέση της γυναίκας στον κόσμο υπήρξε ανέκαθεν ένα από τα μείζονα λογοτεχνικά ζητήματα. Από την Αντιγόνη μέχρι την Ιουλιέτα και από την Άννα Καρένινα και την Μαντάμ Μποβαρύ μέχρι την λαίδη Τσάτερλι και την κυρία Νταλογουέι, αναδείχθηκαν οι πιο λεπτές αποχρώσεις της γυναικείας φύσης σ’ ένα κόσμο που δεν φτιάχτηκε για κορίτσια… Η σημερινή […]
Εντός, Εκτός Και Επί Τα Αυτά, του Δημήτρη Στεφανάκη
Όταν σκέφτομαι την νεοελληνική λογοτεχνία, έρχεται πάντα στο μυαλό μου η ρήση του Βιτγκενστάιν: «Μπορεί κανείς να παγιδευτεί επ’ άπειρον σ’ ένα δωμάτιο αν νομίζει κακώς πως η πόρτα εξόδου ανοίγει προς τα μέσα και όχι προς τα έξω και αντί να σπρώξει επιμένει να την τραβά προς το μέρος του». Η αγοραφοβία των νεοελλήνων […]
Ο ‘ΕΒΔΟΜΟΣ ΕΛΕΦΑΝΤΑΣ, του Αλέξη Σταμάτη
Σε 42 μέρες, στις 10 Απριλίου 2014, ενηλικιώνομαι. Γίνομαι 18 ετών. Όπως λέγαμε και με τον Γιάννη Μπουτάρη σε μια εκδήλωση των «Νηφάλιων», κάποιος που έχει υπάρξει αλκοολικός μετράει τη ζωή του από τη στιγμή που τα κόβει. Το έκοψα στις 10 Απριλίου 1996 το απόγευμα. Θυμάμαι τα πάντα. Την ώρα, τη στιγμή, όλα. Από […]
ΟΜΗΡΟΣ Η ΠΛΑΤΩΝΑΣ; του Δημήτρη Στεφανάκη
Όλοι εμείς οι μυθιστοριογράφοι που συνωστιζόμαστε στις πύλες της λογοτεχνικής αθανασίας δεν θα έπρεπε να λησμονούμε πως είμαστε παιδιά του Ομήρου και του Πλάτωνα. Αφηγητής γεγονότων ο πρώτος, αφηγητής των ιδεών ο δεύτερος συνθέτουν την ουσία της μυθιστορηματικής αφήγησης. Η ομηρική δεξαμενή φαντάζει ανεξάντλητη σε βαθμό ώστε όλοι εμείς να φαντάζουμε απλοί σχολιαστές των αρχέγονων […]
Βιβλία εναντίον κρίσης (νευρικής), της Ζέφης Κόλια
Έρχονται κάτι στιγμές, που λες ότι ολόκληρο το σύμπαν συνωμοτεί με τον Κοέλιο για να σου πάνε όλα χάλια. Δε θέλει πολύ. Αρχίζει η πρώτη στραβή και οι υπόλοιπες ακολουθούν με ρυθμό ντόμινο: Σε εγκαταλείπει ο σύζυγος για τη γραμματέα του, ο εραστής σου αποφασίζει να ξαναγίνει οικογενειάρχης-υπόδειγμα, το παιδί σου παρατάει το πανεπιστήμιο για […]
Μαρξιστικό και ουχί Λενινιστικό-Πάρτι στο Φλοράλ, για την Λώρα, την τελευταία των Μαρξ, της Ζέφης Κόλια
“rock,rock,rock everybody,roll,roll,roll everybody”, Bill Haley httpv://www.youtube.com/watch?v=793TAUqVfSQ Zefi Kolia
Ο Οδυσσέας και το ουράνιο τόξο της βαρύτητας, του Δημήτρη Στεφανάκη
Η περιπέτεια του μυθιστορήματος στον εικοστό αιώνα δεν έχει ακόμα αποτιμηθεί επαρκώς παρά τις χιλιάδες σελίδες που γράφτηκαν για τα μείζονα έργα της πεζογραφίας. Κυρίως δεν έχουν εξεταστεί οι λόγοι για τους οποίους μεταπηδήσαμε αίφνης από το κλασικό αφηγηματικό σχήμα του δεκάτου αιώνα στη ρηξικέλευθη νεωτερική γραφή. Είναι σαφές ότι οι συγγραφείς στις αρχές του […]
Μηρυκάζοντας τη συγγραφική αυταρέσκεια, της Ντίνας Σαρακηνού
Είναι κάποια λογοτεχνικά μυθιστορήματα τα οποία προκαλούν τον αναγνώστη να θαυμάσει την πλούσια συγγραφική παρακαταθήκη του συγγραφέα καθώς αυτή εξαπλώνεται στο κείμενο περίτεχνα δοσμένη. Ενώ ο ήρωας απέχει έτη φωτός από τον Κούντερα ο συγγραφέας τον πλαισιώνει με ένα ανάρμοστο απόφθεγμα το οποίο φαίνεται παντελώς ξένο. Τα πράγματα για τον αναγνώστη σκουραίνουν καθώς επιστρατεύει όλες […]
Η φαντασία ως αξία στο μυθιστόρημα, της Τέσυς Μπάιλα
Είναι σαφές ότι η λογοτεχνία όπως και η επιστήμη στηρίζεται στην παρατήρηση. Μέσα από την εμπειρία και την παρατήρησή της ο λογοτέχνης κατορθώνει να αναδείξει αλήθειες με ένα εντελώς δικό του τρόπο, αλήθειες για τις οποίες η επιστημονική γνώση θα χρειαζόταν ίσως αρκετά μεγαλύτερη προσπάθεια για να το πετύχει. Πόσο θεμιτή είναι όμως η επέμβαση […]
Η μεγάλη και η μικρή Ιστορία του κόσμου, του Δημήτρη Στεφανάκη
Σε αντίθεση με την επίσημη Ιστορία η οποία επείγεται συνήθως να φωτίσει τα συνταρακτικά επεισόδια κάθε εποχής, η λογοτεχνία στοχεύει κυρίως στην ιδιωτική ζωή των ανθρώπων. Από τη μια ο δημόσιος βίος γεμάτος στερεότυπα και σκοπιμότητες και από την άλλη ο ιδιωτικός, γεμάτος πάθη, κρυμμένα μυστικά και ανομολόγητες αλήθειες. Τι θα διάλεγε κανείς ανάμεσα στα […]
Ασφάλεια, του Αλέξη Σταμάτη
Η ασφάλεια δεν υπάρχει στη φύση. «Το “θέλω να είμαι ασφαλής και ευτυχισμένος” σημαίνει “κοροϊδεύω τον εαυτό μου”. Είναι μια από τις πιο κοινότοπες ζωτικές ψευδαισθήσεις του έλλογου δίποδου. Όσο πιο σύντομα απαλλαγείς από αυτές τις δοξασίες όσο πιο πολύ θα απολαύσεις πραγματικά τη ζωή σου. Τίποτα, μα τίποτα δεν είναι δεδομένο. Αντέχουμε πολλά, πολύ πιο πολλά […]
80 χρόνια Μπλε Πολυκατοικία, της Ζέφης Κόλια
Στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα ο Τζορτζ Χόρτον περιέγραφε με γλαφυρότητα την αρχιτεκτονική της εποχής στο βιβλίο του Η Αθήνα του καιρού μου: «Τα τετράγωνα σπίτια από πέτρα και γύψο ακτινοβολούν σχεδόν όλα μια εκτυφλωτική λευκότητα. Στην περίπτωση λίγων εξαιρέσεων ο ασβέστης έχει χρωματιστεί σε απαλό ροζ, κρεμ ή γαλάζιο και οι στέγες όλων, […]
Η αισθητική ως ιδεολογική λειτουργία του μυθιστορήματος, της Τέσυς Μπάιλα
Είναι σημαντικό να αντιληφθεί κανείς ότι ανάμεσα σε εκείνους που καθόρισαν την εξελικτική πορεία της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, από τον Ραμπελαί και τον Θερβάντες έως τον Κάφκα και τον Μπροχ, ο παράγοντας που καθορίζει ως λογοτεχνικό ένα κείμενο δεν είναι άλλος από την αισθητική του αξία, είτε πρόκειται για μια εσωτερική διεργασία μέσα στο κείμενο είτε […]
Γράψε μου βρώμικα! της Ζέφης Κόλια
Όταν η μαμά μου διάβασε –από το χειρόγραφο- το μυθιστόρημά μου ‘’x-αίματος’’ (εκδ. Κέδρος, 2007), με συγκινημένη φωνή και απελπισία στο βλέμμα, μου είπε: «Παιδάκι μου, συγχαρητήρια! Έγραψες ένα υπέροχο βιβλίο. Ήταν ανάγκη να το στολίσεις με όλες αυτές τις βρωμοκουβέντες; Έτσι σε μεγάλωσα εγώ;» Ομολογώ πως το ήξερα ότι θα την πειράξει. Αλλά για […]
Η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα; του Δημήτρη Στεφανάκη
Η διαπάλη σοφίας και λόγου, είναι μια υπόθεση που χάνεται στις απαρχές της ανθρώπινης σκέψης. Και οι μεν φιλόσοφοι ισχυρίζονται ότι οι ιδέες τους είναι η τροφός της λογοτεχνίας, ενώ οι λογοτέχνες, από την πλευρά τους, διατείνονται ότι στην υπόθεση της φιλοσοφίας έχουν εισφέρει περισσότερα από όσα οι ίδιοι οι θεράποντές της. Η αλήθεια βρίσκεται, […]
Έρωτας: Λογοτεχνία και Σινεμά του Αλέξη Σταμάτη
Πριν από τέσσερα χρόνια έγραψα ένα μυθιστόρημα με τίτλο Σκότωσε ό,τι αγαπάς,(εκδ. Καστανιώτη, 2009), στο οποίο ήρωας είναι ένας σκηνοθέτης – σεναριογράφος. Ένα μυθιστόρημα όπου η σχέση των δυο τεχνών παίζει καταλυτικό ρόλο, με το σινεμά να εμφιλοχωρεί έμμεσα ή άμεσα στο corpus του κειμένου, ενώ κινηματογραφικές τεχνικές ενσωματώνονται στο αφηγηματικό ιστό συνυφασμένες και συνδιαλεγόμενες […]
Ένα βιβλίο στη σούπα μου!, της Ζέφης Κόλια
H πρώτη φορά που κυριολεκτικά λιγουρεύτηκα ένα βιβλίο – ήθελα να φάω ωμές μερικές σελίδες του-, ήταν διαβάζοντας το ‘’Σαν νερό για ζεστή σοκολάτα’’ της μεξικανής Λάουρα Εσκιβέλ (μτφρ. Κλαίτη Μπαράχας) , από την περίφημη ασημένια σειρά των εκδόσεων της Ωκεανίδας. Θυμάμαι ακόμα εκείνη την έρμη ηρωίδα που γεννήθηκε πάνω στο τραπέζι της κουζίνας εντός […]
O Αλέξης Σταμάτης προτείνει πέντε βιβλία που θα πρέπει να διαβάσουμε το 2013
1. Σωτήρης Δημητρίου, “Το κουμπί και το φόρεμα”, εκδόσεις Πατάκη Όπως λέει ο ίδιος ο συγγραφέας το βιβλίο περιέχει τριάντα δύο ετερόκλητα διηγήματα. Οι σκηνές τους είναι η δυτική μεθόριος, η επαρχία, η Αθήνα αλλά και ψυχικοί τόποι. Η ανάγνωση πιστοποιεί τα λόγια του και επιβεβαιώνει το εξαιρετικό ταλέντο του στην μικρή φορμα. Μια […]
«Πρέπει να γράψεις την ιστορία μου…»: Μια συνήθης παρεξήγηση, της Ζέφης Κόλια
‘’Αν σου πω εγώ την ιστορία μου, θα γράψεις αριστούργημα’’ ‘’Μωρέ να σου διηγηθώ εγώ τη ζωή μου , να κάνεις best seller’’ Έτσι ή περίπου έτσι αντιμετωπίζουν κάποιες φορές τον συγγραφέα φίλοι και γνωστοί – ή λιγότερο φίλοι έως καθόλου γνωστοί. Θαρρείς και ο συγγραφέας είναι κάποιου είδους εξομολογητής ή προσωπικός βιογράφος, ένας άνθρωπος […]