***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Περί έρωτος ως μόνου δαιμονίου, Μαρία Πατακιά, Εκδόσεις Μελάνι
Στην πρόσφατη ποιητική της συλλογή η Μαρία Πατακιά επιλέγει να καταγράψει την ερωτική εμπειρία μέσα από τις ποικίλες όψεις και εκφάνσεις της. Ο τρόπος με τον οποίο επεξεργάζεται το θέμα της η ποιήτρια χαρακτηρίζεται από μια ιδιαιτέρως πρωτότυπη σύλληψη: από τα μυθολογικά συμφραζόμενα και τα ιστορικά πρόσωπα (κυρίως γίνεται αναφορά σε ζευγάρια καλλιτεχνών) μέχρι τους ήρωες-ζευγάρια κλασικών ταινιών και λογοτεχνικών έργων αποδίδονται οι ποικίλες δυνατότητες έκφρασης του έρωτα, η «κοινή μοίρα» του ανθρώπου, τη στιγμή κατά την οποία ο ψυχικός και διανοητικός κόσμος του κλονίζεται από τη δύναμη που σε όλους τους λαούς και τους πολιτισμούς πήρε διαστάσεις κοσμογονικές, έγινε σύμβολο μεταστοιχειώσεων και νέων μορφών ζωής. Αυτή ακριβώς, νομίζω, πως είναι και η βασική προσπάθεια των ποιημάτων: η καταγραφή της αλλαγής, της βαθιάς «μεταστοιχείωσης» του ανθρώπινου πυρήνα που κατορθώνει ο έρωτας.
Έτσι, ακολουθούμε το βιβλίο στη δόμηση ενός σύμπαντος που χτίζεται πέτρα πέτρα μέσα από τις αναρίθμητες αρχετυπικές ιστορίες που καθόρισαν την ιστορία της τέχνης και του ανθρώπινου πνεύματος. Ξεκινώντας από τον Έρωτα–Θεό, παιδί και δαίμονα, που σηματοδοτεί την πραγματική φύση των διαφορετικών όψεων του Έρωτα στο ποίημα που δίνει και τον τίτλο στη συλλογή, περνάμε στον παράδεισο των προπατόρων («Ο παράδεισος–σε ένα χαϊκού»), εκεί όπου η ευτυχία και η αρμονία δεν προκύπτουν από την έλλειψη της ερωτικής γνώσης, αλλά αντιθέτως από τα πρώτα φιλιά που έχουν σπαρθεί ως δυνατότητες ενώ μέλλοντος πληρότητας. Στη συνέχεια, τα ποιήματα που αναφέρονται σε συγκεκριμένους ήρωες κινηματογραφικών και θεατρικών έργων αλλά και μυθιστορημάτων επιχειρούν κάθε φορά να αποδώσουν μια ιδιαίτερη πτυχή του ερωτικού βιώματος: έτσι, για παράδειγμα, η αθανασία και ο θάνατος μέσω του έρωτα συνυπάρχουν στους εραστές της Αυτοκρατορίας των αισθήσεων (Αν ο Έρωτας/είναι «μικρός θάνατος»/αθανασία/πώς του ’ρθε να ζητάει/έξω από τον χρόνο;), ενώ στο ποίημα με αφορμή το έργο L’amant της Marguerite Duras ανακύπτει η διερώτηση-ανατομή του βιώματος (Τι ζήσαμε;… Αυτό που επέπρωτο εξαρχής να γίνει κάτι άλλο;/Αυτό που δεν το άντεξες γιατί ήτανε μεγάλο;).
Ιδιάζουσα σημασία έχουν στη συλλογή και τα ποιήματα με αναφορά στις ζωές καλλιτεχνών. Σε αυτά τα ποιήματα φαίνεται πως η ερωτική εμπειρία καθόρισε τη δημιουργική τους πορεία και διαμόρφωσε τελικά τον πυρήνα της υπαρξιακής αγωνίας που εκφράστηκε μέσω των έργων τους. Ενδεικτικά ας αναφερθώ στο ποίημα «Απορία», το αφιερωμένο στην Εύα Πάλμερ και τον Άγγελο Σικελιανό: Πού ήταν οι λέξεις πριν την εκφέρουμε;… Και πού η ζωή πριν την ονειρευτούμε; Αυτή η απαρχή των πραγμάτων, της γλώσσας, του πολιτισμού είναι που κάνει το ζευγάρι να ανασκάψει στις ρίζες της αρχαιότητας και των τελετών. Αντιστοίχως, στο ποίημα “Je t’aime en fou”, το γραμμένο με τον τρόπο της Μάτσης Χατζηλαζάρου ανακαλείται ο υπερβατικός γλωσσικός τρόπος της ποιήτριας, ο οποίος ανακινείται από τη βίωση του έρωτα και την επιθυμία υπέρβασης των ορίων, αφού Τίποτα δεν κρίνεται./Στην κρήνη των ονείρων/Με ξεπλένεις. Το όνειρο ανοίγει της πύλες της γλώσσας και της ένωσης των σωμάτων και των ψυχών.
Το βιβλίο της Πατακιά διαβάζεται ως ένα ενιαία δομημένο σύνολο. Από τις επιμέρους «ιστορίες» συνάγεται μια πλήρης καταγραφή των αναβαθμών της ερωτικής εμπειρίας, με τρόπο που ρέπει άλλοτε προς μια αφηγηματική ποίηση και άλλοτε προς έναν πηγαίο λυρισμό. Οι στίχοι επιχειρούν να διαβούν άλλοτε το φως κι άλλοτε το βαθύτατο έρεβος που χάραξαν το σώμα και την ψυχή των αμέτρητων ξεχωριστών υπάρξεων που ονομάζονται ή έμειναν αθέατες στον ρου της ιστορίας.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
