***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Η Γκολοτίνα του Ναυπλίου, Φαίδων Κυριακού, Εκδόσεις Κέδρος
Είναι σπάνιο φαινόμενο για έναν πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα να προσφέρει στο αναγνωστικό του κοινό μία τόσο δυνατή αναγνωστική εμπειρία που να περιλαμβάνει μία τόσο έξυπνα στημένη πλοκή, πλούτο συναισθημάτων και γεγονότων, αλλά και συγκινητικό τέλος, από το πρώτο του κιόλας βιβλίο. Κι όμως, ο Φαίδων Κυριακού με το βιβλίο του “Η γκιλοτίνα του Ναυπλίου” αποτελεί μία τέτοια ακριβώς περίπτωση, η οποία υπόσχεται, αν μη τι άλλο, ένα λαμπρό συγγραφικό μέλλον για τον δημιουργό της.
Ο Φαίδων Κυριακού παραμονεύει στα σκοτεινά, σαν ιαγουάρος, προκειμένου να αφουγκραστεί τις πιο μύχιες σκέψεις και την ψυχολογία δύο ανθρώπων στην πιο κρίσιμη στιγμή της ζωής τους: εκείνη πριν την εκτέλεση της καταδίκης του σε θάνατο στην γκιλοτίνα του Ναυπλίου εν έτει 1872.
Θεωρητικά, όλη η υπόθεση εξελίσσεται στη διάρκεια των πέντε τελευταίων ημερών της ζωής των δύο θανατοποινιτών μέσα στο χειρότερο δεσμωτήριο της χώρας, εκείνο του φρουρίου στο Παλαμήδι. Πρακτικά, όμως, αυτή μεταφέρεται σε όλα τα μέρη όπου έζησαν οι δύο θανατοποινίτες, ο Πάρις και ο Λιανός, μέσα από την αφήγηση των ζωών τους, στην οποία προβαίνει ο ένας στον άλλο στην προσπάθειά τους να διασκεδάσουν τον λιγοστό χρόνο που τους απομένει σε αυτόν τον κόσμο.
Πρόκειται για εκ βαθέων εξομολογήσεις, οι οποίες θυμίζουν το De Profoundis του Όσκαρ Ουάιλντ, αλλά συνδυασμένες με δράση καταιγιστική. Οι ζωές των δύο ανδρών διασταυρώθηκαν πολλάκις με τη Ιστορία η οποία όρισε τις ζωές τους χωρίς να τους ρωτήσει. Μέσα από αυτές σχηματίζεται το ψηφιδωτό των ιστορικών γεγονότων ολόκληρου του 19ου αιώνα σε Ελλάδα και Γαλλία.
Ο μεν Πάρις, Ελληνογάλλος που μεγάλωσε στη Μήλο, μετά τον θάνατο των γονιών του, αποφασίζει να ταξιδέψει στη γενέτειρα του πατέρα του, το Παρίσι. Εκεί θα δουλέψει στο Μουσείο του Λούβρου, θα αναμειχθεί στο Φιλελληνικό Κίνημα και η ζωή του θα αλλάξει ριζικά, με αποτέλεσμα να μην ξαναγυρίσει στην Ελλάδα, παρά μόνο στο τέλος της ζωής του.
Ο δε Ανέστης Ρίζος, με το παρατσούκλι Λιανός, με καταγωγή από τη Χίο, θα ζήσει μία δύσκολη ζωή εξαιτίας της ατυχίας του να είναι παρών στην περίφημη Σφαγή το 1822, η οποία θα σημαδέψει ανεξίτηλα την μετέπειτα πορεία του. Θυμωμένος με τη ζωή που του αρνήθηκε την ευτυχία, θα μπλεχτεί στα γρανάζια της Ελληνικής Επανάστασης, όντας παιδάκι ακόμη και θα αναπτύξει μία ανταγωνιστική σχέση με το ελληνικό κράτος κατά τη δύσκολη ενηλικίωσή του.
Οι δύο άντρες διαφέρουν εκ διαμέτρου μεταξύ τους. Ο Πάρις είναι εσωστρεφής, ευαίσθητος και δείχνει να τρέμει και να αδυνατεί να συμβιβαστεί με το αναπόφευκτο τέλος του. Ο Λιανός, από την άλλη, φαίνεται να έχει αποδεχτεί την αποτρόπαια μοίρα του, συχνά όμως δείχνει εκνευριστικά φλεγματικός, αναίσθητος και μυστηριώδης. Ο Πάρις είναι ένας καλλιεργημένος κοσμοπολίτης, ενώ ο Λιανός μοιάζει με αγροίκο χωριάτη. Κι όμως, και οι δυο άντρες κρύβουν περισσότερα απ’ ότι φαίνεται εξαρχής και είναι αρκετά ρεαλιστές και γενναίοι ώστε να αναγνωρίζουν τα λάθη και τις ευθύνες τους…
Το φινάλε είναι απροσδόκητο και προσφέρει τιμωρία και κάθαρση μαζί. Ο συγγραφέας σκοπίμως φροντίζει να μην αποκαλύψει από την αρχή του βιβλίου τον λόγο για τον οποίο οι δύο άντρες έχουν καταδικαστεί με την εσχάτη των ποινών. Αυτό αποτελεί μία έξοχη μυθιστορηματική τεχνική, η οποία κρατάει τον αναγνώστη σε αγωνία και εξάπτει την περιέργειά του. Αποτελεί δε, τον πρώτο από τους τρεις πολύ καλούς λόγους που μπορεί να βρει κανείς για να διαβάσει το εν λόγω πόνημα.
Ο δεύτερος είναι η ίδια η Ιστορία. Ο αναγνώστης, περιδιαβαίνοντας τις σελίδες του βιβλίου θα γνωρίσει μεγάλες προσωπικότητες της Ιστορίας, όπως ο Ευγένιος Ντελακρουά και ο Λουί Μπράιγ και θα γίνει μάρτυρας κορυφαίων στιγμών στην Ευρωπαϊκή και την Ελληνική Ιστορία του 19ου αιώνα: την ανασκαφή του αγάλματος της Αφροδίτης στη Μήλο, τη Σφαγή στη Χίο, τη ζωή στα βουνά με τους ξεσηκωμένους Έλληνες στη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, το Φιλελληνικό Κίνημα στο Παρίσι, την επανάσταση του 1848 στη γαλλική πρωτεύουσα και τη Σφαγή στο Δήλεσι το 1870. Όλα αυτά είναι γεγονότα τα οποία ενσωματώνονται αρμονικά στον κορμό της αφήγησης και περιγράφονται εναργώς.
Ο τρίτος είναι η λογοτεχνία και το ψυχογράφημα το οποίο επιχειρεί ο δημιουργός για τους πρωταγωνιστές του. Ο λόγος του Φαίδων Κυριακού, ο οποίος εναλλάσσει την πρωτοπρόσωπη με την τριτοπρόσωπη αφήγηση, μιλάει απευθείας στην καρδιά του αναγνώστη, είναι κινηματογραφικός και περιγραφικός, μα, πάνω απ’ όλα, γεννά όλων των ειδών τα συναισθήματα για τις ζωές και τη δύστηνη μοίρα των δύο αντρών. Ο αναγνώστης καταλήγει να συμπαθεί τους δυο καταδικασμένους και να θλίβεται με το αναπότρεπτο τέλος τους. Μέχρι την τελευταία στιγμή, εύχεται να αλλάξει κάτι και να ακυρωθεί η εκτέλεσή τους, την οποία κι αυτός μοιάζει να τρέμει όσο και οι ίδιοι. Σπανίως ένα βιβλίο θα μας κάνει να σκεφτούμε τόσο πολύ τη ζωή και τον θάνατο, τον δικό τους, αλλά και τον δικό μας, ως ζεύγη από τη μία αντιθετικά, μα από την άλλη, παραδόξως, και συμπληρωματικά.
Εν κατακλείδι, όλα όσα θέλει να μας πει ο συγγραφέας μέσα από τις τραγικές ιστορίες των δύο ηρώων του, συνοψίζεται στη φράση: Το τίμημα της ζωής είναι ο θάνατος. Όχι ο δικός μας θάνατος, παρά ο θάνατος των ανθρώπων που αγαπάμε.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
