Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Δυο μοναξιές, ένας διάλογος για το λατινοαμερικάνικο μυθιστόρημα, Gabriel García Márquez, Mario Vargas Llosa, Εκδόσεις Ψυχογιός

Η Αθήνα τα απογεύματα διαβάζει αποσπάσματα, καλωσορίζει νέες εκδόσεις σε καινούριους, ευφάνταστους χώρους. Θα αναγνωρίσεις τα σημεία από το νεανικό πλήθος που συρρέει. Εξαντλούν το δικαίωμα μιας χαρούμενης κατάληψης του οδοστρώματος, από εκείνες που τόσο χρειάζεται το δίκτυο του σύγχρονου πολιτισμού μας. Ανταλλάζουν βιβλία και απόψεις, συστήνουν λέσχες ανάγνωσης, δίνουν το δικαίωμα στην σύγχρονη λογοτεχνία να κερδίσει την προσοχή που της αναλογεί. Γνωστοί και λιγότερο γνωστοί συγγραφείς θα περάσουν από αυτά τα μικρά καταφύγια που ξεπηδούν στο κατάκοπο από τις μάχες του, αθηναϊκό κέντρο. Μαζί τους ξεπηδά και η άνοιξη.

Πεζόδρομοι, στενά, άσημα δρομάκια, ξαφνικοί κήποι που αφήνουν άναυδη την τσιμεντούπολη, κτίρια κλασικά με την θέρμη της ξεθυμασμένης πια, αστικής ζωής, διαμορφώνουν το δίκτυο των χώρων που φιλοξενούνται παρουσιάσεις και αφιερώματα. Και ίσως μες σε εκείνες τις θαυμάσιες ευκαιρίες για να μοιραστούμε προκύψει καμιά φορά μια πραγματικά αξιόλογη κουβέντα. Σαν αυτή που φιλοξενεί η καινούρια έκδοση του Ψυχογιού, μια μυθική κουβέντα ανάμεσα σε δυο εμβληματικές μορφές της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας. Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες και ο Μάριο Βάργας Γιόσα συναντιούνται στην Λίμα του Περού. Σε ένα αμφιθέατρο οι δυο τους θα σημαδέψουν τα πνευματικά πράγματα της πολύβουης πρωτεύουσας.

Θέμα εκείνης της συζήτησης, το λατινοαμερικάνικο μυθιστόρημα. Εκατό χρόνια μοναξιάς και απομόνωσης της τοπικής λογοτεχνίας θα πάρει τέλος με την μνημειώδη επιτυχία του Μάρκες. Ο σπουδαίος διηγηματογράφος σε ρόλο συνεντευξιαζόμενου υποβάλλεται στις ερωτήσεις του Γιόσα που φθάνει και εκείνος στην καρδιά των πραγμάτων από έναν άλλο δρόμο. Η ανεξάντλητη δεξαμενή της πραγματικότητας στέκει η μόνη επιλογή για το μυθιστόρημα που γυρεύει να αποκαταστήσει την σχέση του με την αλήθεια των πραγμάτων. Με παρούσες όλες τις διαστάσεις και με μια επισκόπηση που δεν παραλείπει κανένα παράγοντα από όσους συνθέτουν την εμπειρία της καθημερινής μας ζωής. Είναι ο ρόλος του συγγραφέα να γυρέψει και να βρει τον τρόπο να μεταδώσει με όλη του την ρυθμική ενότητα, τον παλμό της ζωής μας. Μέχρι τότε οφείλει να συνεχίσει τον μοναχικό χορό του, κάτι σαν την κούμπια του βιβλίου από τις εκδόσεις Ψυχογιού. Ο χορευτής με ένα κερί να ψάχνει τον δρόμο και την έκφραση, το θαυμάσιο μείγμα που θα κρατήσει όρθιο τον κόσμο.

«Και η φαντασία;» θα ρωτήσει ο Γιόσα. Για να πάρει την απάντηση, να επαληθεύσει από τα χείλη του Μάρκες πως η φαντασία παραμένει αδιαχώριστη από την λατινοαμερικάνικη πραγματικότητα. Είναι στον μαγικό ρεαλισμό του Λίμα, των Αρένας και Καρπεντιέρ, στην ατμοσφαιρική Ζόε Βάλντες που διασταυρώνεται μια ανθρώπινη ανάγκη. Ακολουθώντας εκείνο το μονοπάτι και καταστρέφοντας κάθε τι κατεστημένο και επιβεβλημένο ο Μάρκες ελπίζει πως θα ανοιχτούν νέοι τρόποι ζωής. Και είναι τούτο το ζητούμενο της συζήτησης που προσέλκυσε χιλιάδες κοινού, σε μια ευθεία αναγνώριση εκείνου που η εποχή μας, στα πλαίσια των υλικότερων πραγμάτων αρνείται να μας το προσφέρει απλόχερα.  Αφετηρίες και εφόδια, το ιπποτικό μυθιστόρημα που στάθηκε ένα ορόσημο για την μυθιστοριογραφία της Λατινικής Αμερικής περνούν από την λεπτή, στοχευμένη επεξεργασία των δύο δημιουργών. Μοιάζουν να γυρεύουν κατεύθυνση, καθένας από την δική του σκοπιά έρχεται να ανταποκριθεί στην σύνθεση, στον καθορισμό των όρων που χρειάζεται η ταυτότητα μιας λογοτεχνίας.

Όλα τα υπόλοιπα ο Μάρκες στις επίμονες ερωτήσεις του Γιόσα, θα αποκαλύψει πως βρίσκονται απλόχερα μες στις ρωγμές της διαβρωμένης, τοπικής κοινωνίας. Χειραγωγούμενη, δίχως στοιχειώδεις ελευθερίες, η ιστορία της Λατινικής Αμερικής περιέχει διαρκείς κρίσεις και συλλογικές μεταμορφώσεις. Ρόλος του δημιουργού να ανιχνεύει τα σημεία των τομών και να διαμορφώσει το πλαίσιο της πολιτισμικής διαφοράς, αυτής που θέτει το τοπικό, λογοτεχνικό ιδίωμα σε μια ξεχωριστή θέση. Η λογοτεχνία αναδεικνύεται σε χειρονομία άρνησης, κριτικής θεώρησης του κόσμου και των συνθηκών του. Στρατεύεται με το ίδιο πάθος που κινητοποιεί έναν άνθρωπο, έναν αναγνώστη η κοινωνική πραγματικότητα, δεν είναι τίποτε το διαφορετικό. Το μυθιστόρημα συνιστά μια αντίθεση στην πραγματικότητα, στην φιλοδοξία που αντλεί από μια φριχτή και ρηχή πραγματικότητα. Είναι ένας  Δούρειος Ίππος, ένα τέχνασμα που ισοδυναμεί με όραμα, τίποτε λιγότερο. Οι δυο τους, καταξιωμένοι συγγραφείς με ρίζες βαθιές στην ευρύτερη κοιτίδα τους, συμφωνούν πως η μεγαλύτερη συνεισφορά του συγγραφέα είναι να βοηθήσει τον αναγνώστη, τον πολίτη, να κατανοήσει την πραγματικότητα που φλέγεται, να σηματοδοτήσει τα χιλιάδες υπόγεια ρεύματα που καθοδηγούν την ζωή μας.

Αντίδοτο στην τραχιά ιστορία των καθεστώτων, των ανταρτών, των αγεφύρωτων χασμάτων η κουβέντα αυτών των δύο ανθρώπων τότε στην Λίμα, αρχές Σεπτέμβρη του 1967. Εμπρός τους το αχαλίνωτο, λατινοαμερικάνικο μυθιστόρημα να ψάχνει μια ταυτότητα. Ο Κωστής Παλαμάς έγραψε στο περιθώριο του έργου του πως μέλημα της ανθρώπινης ιδιοφυΐας δεν είναι άλλο από το ρυθμικό συγύρισμα όλων των παραγόντων που διαμορφώνουν το πολιτιστικό υλικό ενός τόπου. Ο Μάρκες και ο Γιόσα απαντούν σε αυτό ακριβώς το αίτημα και είναι μια ξεχωριστή παρακαταθήκη όσα μνημονεύονται στην έκδοση του Ψυχογιού, στην μετάφραση της Μαρίας Παλαιολόγου που ακολουθεί την αγωνία μιας ανοιχτής συζήτησης, ανάμεσα σε δυο σπουδαίες προσωπικότητες.

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες παραχωρεί μερικά από τα μυστικά του επαγγέλματος. Το κάνει με την απλοχεριά ενός σπάνιου ταλέντου που έδωσε στην μοναξιά ό,τι της αναλογούσε. Απέναντί του ένας άλλος πόλος, ένα άλλο σημείο αναφοράς για την παγκόσμια λογοτεχνία, ο Γιόσα. Και πίσω τους στο φόντο της αφήγησης ο τελευταίος Όμηρος, ο Μπόρχες της Γενεύης, της ατέλειωτης μυθιστοριογραφίας, ο Μπόρχες που έδωσε λέξεις στο άρρητο και άντλησε από όλες τις πηγές, από όλες τις κοιτίδες. Πλάι του ο χρόνος που αλλάζει τις σημασίες και πλουτίζει τις ιστορίες με ένα λεπτό, αδιόρατο φιλμ. Χρέος της λογοτεχνίας να συλλαβίσει το θαύμα της ζωής, αυτό που τελειώνει με το πέρασμά του και πυκνώνει εντός του όλα τα νοήματα. 

Ο νους μου επιστρέφει στα στέκια της πόλης. Εκεί που τώρα ένα φανταστικό κοινό καταλαμβάνει ειρηνικά το οδόστρωμα. Η Αθήνα μοιάζει με εκείνο που γράφει ο Χουάν Γκαμπριέλ Μάρκες, προλογίζοντας την συζήτηση ανάμεσα στους δύο δημιουργούς. «Για μας τους Λατινοαμερικάνους αναγνώστες και συγγραφείς, οι λέξεις που χρησιμοποιούνταν το 1967 δεν υπάρχουν πια. Καταστράφηκαν και επανεφευρέθηκαν με τα χρόνια και σήμερα δεν τις χρησιμοποιούμε όπως τις χρησιμοποιούσαν εκείνοι». Μια πόλη που εφευρίσκει κάθε μέρα από την αρχή τον εαυτό της παλεύει εκεί έξω να κρατηθεί στην ζωή. Απόψε χτίζεται από την αρχή για να την βρεις με απέραντη μοναξιά κάποιο πρωί να σε κοιτάζει αιώνια ίδια. Και όμως κάπου εκεί έξω σκέφτομαι πως δυο φίλοι συζητούν κάτι εξίσου σπουδαίο με το περιεχόμενο της συζήτησης που φιλοξενεί η καινούρια έκδοση του Ψυχογιού. Επειδή ο δρόμος που θα πάρει ένα μυθιστόρημα δεν διαφέρει από αυτόν που θα παίρνει η ζωή μας στις κρίσιμες και μεγάλες της αποφάσεις. Ο Μάρκες και ο Γιόσα έχουν ως αντικείμενο της συναλλαγής τους αυτήν την ανάγκη, την τήρηση μιας ευθείας σχέσης ανάμεσα στην ζωή και την μυθιστοριογραφία. Λιγότερο ή περισσότερο στρατευμένοι οι δυο φανταστικοί φίλοι μες στο στενό τους «γαλλικό κουζινάκι» απαριθμούν όσα θα απαιτηθούν για να φωτίσει με επάρκεια το μυθιστόρημα την απέραντη θεματολογία της καθημερινής ζωής, δίχως δισταγμούς, χωρίς διακοσμήσεις, με την πιστή και αφοσιωμένη συνείδηση του τεχνίτη μες στο εργαστήρι του. Μόνο με το θαύμα της ζωής και τον ρεαλισμό που φθάνει ως την ανατροπή της πραγματικότητας μπορεί κανείς να διακρίνει το ζητούμενο πίσω από τις λέξεις.

Σκέφτομαι πως ίσως κάποιοι ξαναγράφουν από την αρχή τους όρους και της δικής μας λογοτεχνίας, εμπρός στο λιγοστό τους κοινό. Ίσως σε μερικά χρόνια από τώρα όσα πουν να σταθούν περιεχόμενο μιας καινούριας έκδοσης, σαν αυτή του Ψυχογιού. Ίσως μέχρι τότε πολλά να έχουν ματαιωθεί από αυτές τις παραδοχές. Μα είναι ανάμεσα σε δυο φίλους, ανάμεσα σε δυο αγωνίες είναι που φωτίζεται με επάρκεια το παρόν. Για αυτό αξίζει κανείς να ελπίζει σε παρόμοιες συζητήσεις που δίχως να δίνουν απαντήσεις κατευθύνουν την εποχή τους στην αναζήτηση, την αμφισβήτηση, την κριτική, συστατικά που διαμορφώνουν τους όρους για μια μεγάλη λογοτεχνία.

«Δυο Μοναξιές», Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες και Μάριο Βάργας Γιόσα. Ένας διάλογος για το λατινοαμερικάνικο μυθιστόρημα. Από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

 ”La petite Cuisine” Όρος που περιγράφει το«εργαστήρι του συγγραφέα»

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular