Οι δούλοι, οι ελεύθεροι άκληροι, οι μικροϊδιοκτήτες, οι γαιοκτήμονες, οι ευγενείς.
Στοιχεία των κοινωνιών που είναι σε συμβίωση ή σε λανθάνουσα σύγκρουση; Αληθεύει ότι η κοινωνία είναι σύνολα που συμβιώνουν ή κάποιες ομάδες παρασιτούν σε βάρος άλλων και τις εκμεταλλεύονται; Τι συμβαίνει όταν η οριακή ισορροπία ανατραπεί;
Οι πενήντα πρώτες σελίδες ίσως ξενίσουν τον αναγνώστη, καθώς γίνεται προσπάθεια να εξηγηθούν όροι όπως «εκμετάλλευση» «τάξη» «ταξικός». Όμως όπως ο ίδιος ο συγγραφέας εξηγεί, δεν γίνεται να αποφύγει την χρήση όρων και λέξεων μόνο επειδή δίνουν μια μαρξιστική απόχρωση στο πόνημα του. Χωρίς να είναι ανατρεπτικός από πρόθεση, ανελέητα λιθοβολεί την εικόνα που έχει το κοινό για την περίοδο που αναφέρεται και τον αγώνα των κοινωνικό-οικονομικών τάξεων. Μόνο που οι λίθοι που χρησιμοποιεί είναι πολύτιμοι και το αποτέλεσμα είναι ένα κόσμημα, ένα αριστούργημα βαθιάς γνώσης και ελεύθερης σκέψης.
Εκπληκτικά τεκμηριωμένο, αφού φαίνεται ο συγγραφέας να έχει διαβάσει όχι μόνο οτιδήποτε έχει γραφεί από Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς της εν λόγω εποχής, αλλά και εργασίες νεώτερων και συναδέλφων του. H ανάλυση του είναι διαταγμένη χρονικά αλλά και γεωγραφικά με κυρίως κέντρα την αρχαία Αθήνα, τη Ρώμη και το Βυζάντιο.
Οι πλουσιότατες παραπομπές και σημειώσεις πολλών σελίδων, είναι μια απόλαυση πληροφορίας, που από μόνη της αρκεί για να βγάλει ο αναγνώστης τα συμπεράσματα του. Ο Κρουά με συστηματική και επιστημονική μέθοδο παρουσιάζει τα στοιχεία, τα κρίνει και τα συγκρίνει χωρίς να διστάσει να παραθέσει απόψεις άλλων ερευνητών, ακόμα και παραδεχόμενος την υπέρτερη εντρύφηση άλλων σε επιμέρους θέματα.
Η εκτενής αναφορά στην επίδραση του χριστιανισμού δεν θα μπορούσε να λείπει από το βιβλίο, συμπληρώνοντας τη σφαιρικότητα υπό το πρίσμα της οποίας έχει εξεταστεί το αντικείμενο. Σαν ικανός τεχνίτης, δομεί με ποιοτικό υλικό το κατασκεύασμα του. Το θεμελιώνει, ορθώνει τους τοίχους και τις κολώνες που θα στηρίξουν το επιστέγασμα. Το συμπέρασμα. Χωρίς συμβάσεις παρά μόνο με την αλήθεια, σχεδόν αιρετικός, συγκρούεται με τα κατεστημένα που έχουν κατασκευάσει επίπλαστες εικόνες. Είμαι βέβαιος ότι και σεις θα καταλήξετε εμβρόντητοι, στα ίδια συμπεράσματα με τον συγγραφέα στο τέλος του βιβλίου.
Αν και το έργο του μεγάλου φιλέλληνα Κρουά έχει καταξιωθεί και δεν περιμένει κάτι από μένα, θα τολμούσα να το χαρακτηρίσω βιβλίο αναφοράς τόσο για το πλάτος και το βάθος των πληροφοριών όσο και για την αμερόληπτη τεκμηρίωση του.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
