***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Ένα βιβλίο ενηλικίωσης του ήρωά του Άρτσι Φέργκιουσον και ενδεχομένως του ίδιου του του εαυτού καταθέτει ο Πολ Όστερ στο νέο του βιβλίο με τίτλο «4321», βιβλίο το οποίο δικαίως χαρακτηρίζεται ως το Magnum Opus του διάσημου συγγραφέα. Ταυτόχρονα το βιβλίο διατρέχει την Ιστορία της Αμερικής του ’60, δημιουργώντας μια τοιχογραφία της χώρας, με τις αντιθέσεις και τις αντιφάσεις της, τις παραδόσεις και τις συβάσεις της, τους συμβολισμούς των προσδοκιών που δημιούργησε αλλά και των δικών της χαμένων ή ξανακερδισμένων ελπίδων. Και μαζί διαφαίνονται όλα εκείνα τα στοιχεία, τα οποία χαρακτηρίζουν την κοινωνική της διαστρωμάτωση και τους πανεπιστημιακούς κύκλους της.
|
Η αφήγηση του Όστερ επικεντρώνεται στη ζωή του Άρτσι Φέργκιουσον, από τη γέννησή του ως την ενηλικίωσή του. Όμως ο Όστερ δε στέκεται μόνο σε αυτό. Παρουσιάζει τέσσερις διαφορετικές εκδοχές αυτής της ζωής. Επί της ουσίας είναι σαν να διαβάζει κανείς τέσσερα βιβλία, τα οποία ενωμένα σχηματίζουν το ογκώδες μυθιστόρημα του Πολ Όστερ, η δυναμική του οποίου έγκειται ακριβώς στην ένωση αυτή. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο όμως αυτού του βιβλίου είναι πως μπορεί κανείς να διαβάσει τις εκδοχές αυτές με όποια σειρά θέλει, χωρίς να μειώνεται στο ελάχιστο το αναγνωστικό ενδιαφέρον.
Έτσι λοιπόν στο «4321» η αφήγηση και των τεσσάρων αυτών εκδοχών αρχίζει με τον Άρτσι και συγκεκριμένες ομοιότητες. Η αφετηρία είναι η ίδια. Ο Άρτσι έχει πάντα την ίδια οικογένεια. Αγαπάει πάντα τα βιβλία, είναι αθλητικός, λίγο πολιτικοποιημένος και επί της ουσίας το γράψιμο είναι το ισχυρότερο και καθοριστικό του ενδιαφέρον. Αυτά είναι τα ουσιαστικά δεδομένα της ζωής του. Από αυτή τη βάση ξεκινούν οι τέσσερις εκδοχές της ζωής του.
Ώστόσο, τα γεγονότα που θα βιώσει, οι εμπειρίες που θα ζήσει δεν είναι ίδιες κάθε φορά κι έτσι η πορεία του αλλάζει. Ο Όστερ μοιάζει να θέλει να μας δείξει πώς απροσδόκητες καταστάσεις, απρόβλεπτα γεγονότα και διαφορετικές συνθήκες μάς επηρεάζουν, αλλάζουν τις αποφάσεις μας, την πραγματικότητά μας και επομένως τον ρουν της προσωπικής μας ιστορίας και της εξελικτικής μας πορείας μέσα στον χρόνο. Το τελικό ερώτημα, το οποίο αναδύεται ύστερα από την αναγνωστική εμπειρία του «4321» είναι ακριβώς αυτό: «Τι θα μπορούσε να είχε συμβεί αν υπήρχε μια ακόμα εκδοχή ή πολλές άλλες; Πόσο επηρεάζεται η ζωή μας από ό,τι ζούμε στα πρώτα χρόνια της;»
|
Και στις τέσσερις αυτές εκδοχές του Άρτσι αυτό το οποίο ενδιαφέρει τον Όστερ είναι ο τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος αναπτύσσεται. Και αυτό συμβαίνει κυρίως στα πρώτα είκοσι χρόνια της ζωής του ανθρώπου. Επειδή τότε είναι η περίοδος των μεγάλων ανατροπών της ζωής αλλά και των πιο δραματικών εξελίξεων.
Έτσι λοιπόν στην πρώτη ζωή του Φέργκιουσον ο Όστερ με κινηματογραφική οπτική ζωντανεύει τον λόγο και δίνει την εικόνα της ανάπτυξης του Φέργκιουσον, με την ίδια σαφήνεια που το κάνει και στην τέταρτη εκδοχή. Στη δεύτερη εκδοχή παρακολουθούμε ένα περιστατικό που παραλίγο να είχε συμβεί στον ίδιο τον Όστερ και ο συγγραφέας το καταγράφει για πρώτη φορά, θέλοντας ίσως, ύστερα από τόσα χρόνια, να συμφιλιωθεί μαζί του, ίσως για να το ξεπεράσει. Πρόκειται για τον θανάσιμο τραυματισμό ενός συνομηλίκου του. Στην τρίτη εκδοχή η σεξουαλική ταυτότητα του Φέργκιουσον είναι αυτή που θα καθορίσει την πορεία του. Σε όλες όμως ο Όστερ καταφέρνει με εξαιρετική σαφήνεια και ακριβολογία να παρουσιάσει τον άνθρωπο εκείνον που ακολουθεί το μοντέλο της προσωπικής του ανάπτυξης, τόσο σε κοινωνικό επίπεδο όσο και σε πολιτικό, μέσα από έναν αξιακό κώδικα πλήρως προσαρμοσμένο στις ανάγκες του, στις προσωπικές του πεποιθήσεις και εν τέλει στις επιλογές του.
Και όλα αυτά εξελίσσονται σε μια Αμερική, η οποία σπαράσσεται από τη δολοφονία Κένεντι και τον πόλεμο στο Βιετνάμ. Τότε που η χώρα αυτή βίωσε ίσως την πιο ταραχώδη περίοδο της σύγχρονης ιστορίας της. Με τον ρατσισμό να αποσυναρμολογεί, κυριολεκτικά, τη χώρα. Στην Αμερική των χίπις και της Νέας Αριστεράς. Ο Φέργκιουσον κινείται στην Αμερική των φοιτητικών εξεγέρσεων του Πανεπιστημίου Κολούμπια, των κινημάτων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, του θανάτου του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Στο πλαίσιο αυτής της ιστορικής περιόδου η σεξουαλική και η συνειδησιακή επανάσταση προσδιορίζουν τα δεδομένα των προσωπικών του επιλογών.
Ο προβληματισμός του Όστερ για τα γεγονότα αυτά είναι ολοφάνερος, όπως ολοφάνερος είναι και ο διαχρονικός συσχετισμός του κειμένου του με τη σημερινή πολιτική κατάσταση της χώρας του, απέναντι στην οποία έχει ξεκάθαρα ταχθεί αρνητικά.
Ο αφηγηματικός ρυθμός του Όστερ παραμένει αναλλοίωτος σε όλη τη διάρκεια της αφήγησης, γεγονός πολύ σημαντικό αν αναλογιστεί κανείς ότι πρόκειται για ένα βιβλίο έκτασης 1200 σελίδων.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
