Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Διδάσκετε δημιουργική γραφή επί 6 χρόνια. Έχετε εργαστεί ή εργάζεστε στο Κολλέγιο Αθηνών -Ψυχικού, στο Μουσείο Ηρακλειδών, στο  Person Grata, στη Σχολή Μωραΐτη, έχετε διδάξει και στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και στο Δήμο Χανίων. Μαθητές σας έχουν εκδώσει συνολικά δεκαπέντε βιβλία. Είστε από τους πιο γνωστούς δασκάλους δημιουργικής γραφής με πλήθος μαθητών. Πως ασχοληθήκατε με αυτό τον χώρο;

Το 2010, σκέφτηκα, για πρώτη φορά στη ζωή μου, να διδάξω. Είναι κάτι για το οποίο ποτέ δεν μετάνιωσα και που χρόνο με το χρόνο, το αγαπώ και πιο πολύ. Έχω δε μάθει πολλά και ο ίδιος από τους μαθητές μου.

 

Ποια είναι η πρώτη φράση που λέτε στο μάθημα;

Ότι θα σας διδάξω κάτι που δεν διδάσκεται. Παύση. Συνεχίζω. Ωστόσο, αυτό που θα επιχειρήσουμε εδώ ελπίζω να σας εισάγει σε μια ατμόσφαιρα λογοτεχνικότητας. Καθένας από εσάς έχει έρθει για να γράψει. Εκείνο που μπορώ να κάνω είναι να σας βοηθήσω να βρείτε την εντελώς προσωπική σας συγγραφική φωνή και να την αναπτύξετε. Το θέμα είναι να βυθιστούμε με απόλυτη διαθεσιμότητα στη δημιουργική διαδικασία και το όποιο αποτέλεσμα θα γεννηθεί.

Και το δεύτερο;

Μια ερώτηση. Τι είναι αφήγηση;

 

Μάλιστα… Τι είναι αφήγηση κύριε Σταμάτη;

Είναι η εξιστόρηση, μιας ορισμένης σειρά συμβάντων που μεταβάλλουν μια αρχική κατάσταση πραγμάτων ή ενεργειών μέσα από πράξεις που διαπράττονται από τους ήρωες μιας ιστορίας.

 

Για να αφηγηθείς όμως κάτι πρέπει να το επινοήσεις. Και προϋπόθεση για αυτό είναι η έμπνευση. Εάν ήμουν λοιπόν μαθήτρια σας θα σας ρωτούσα: Η έμπνευση τι είναι;

Η έμπνευση δεν είναι ένα τζίνι που το βγάζεις από ένα μπουκάλι. Δεν ξυπνάς μια ωραία μέρα, λες θέλω να γράψω ένα μυθιστόρημα και αποφασίζεις: λοιπόν θα γράψω αυτό. Ας το πάρουμε από την αρχή. Εν αρχή ην το χάος. Ένας αταξινόμητος χώρος που περιέχει όλες τις εμπειρίες, τις εικόνες τα διαβάσματα και τις αναμνήσεις της ζωής. Εν αρχήν ην «αυτός», ο συγγραφέας, μόνος. Το χάος μπροστά σε μια κενή σελίδα word. Και η ελπίδα να μην πάθεις το σύνδρομο της λευκής οθόνης και αρχίσεις να την κοιτάς επί ώρα ή κάνεις στο λάθος να πατήσεις το κουμπί του Firefox και να περάσεις στο χάος του διαδικτύου. Κάποια στιγμή, εάν πρόκειται τελικά να γράψεις κάτι, θα πρέπει να σου έρθει μια ιδέα. Πως όμως γίνεται αυτό; Δεν μπορείς να την παραγγείλεις, δεν μπορείς να την αγοράσεις. Η αφήγηση, ξέρετε, είναι μια πανάρχαια ιστορία. Ο καλύτερος μυθιστοριογράφος είναι ο Θεός. Η ιστορία δεν είναι μόνο απίστευτη. Συνέβη κιόλας! Πλην του «Θεού» όμως δεν υπάρχει παρθενογένεση στην τέχνη. Όλες οι ιστορίες του κόσμου έχουν κάποια κοινά μεταξύ τους. Κάθε μια περιέχει, ενσωματώνει τις άλλες σαν ρωσικές κούκλες, εσωτερικά νήματα. «Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας», λέει ο Γ. Σεφέρης. Οι ιστορίες ταξιδεύουν, πλέουν εντός μας. Η έμπνευση μπορεί να έρθει από οτιδήποτε, όσο ταπεινό κι αν είναι αυτό. Από μια λέξη, από μια ανάμνηση, από μια εμπειρία. Αρκεί να είναι αυθεντική.

Σήμερα βλέπουμε να κυκλοφορούν διάφορα εγχειρίδια δημιουργικής γραφής, γραμμένα υπό τύπον οδηγιών, σαν να υπάρχει μια κατηγοριοποίηση στο χώρο.

Όντως από μια εποχή και μετά άρχισε μια προσπάθεια κατηγοριοποίησης της αφήγησης. Το 1928 ο Ρώσος Vladimir Propp εντόπισε 31 σταθερές λειτουργίες ή δράσεις πάνω στις οποίες οικοδομείται η αφήγηση των παραμυθιών, όπως η επιβολή μιας απαγόρευσης στον ήρωα, η μεταφορά του, με μαγικό συνήθως μέσο, από τον έναν τόπο στον άλλο κ.α.. Το πιο σημαντικό κατά τη γνώμη μου βιβλίο που γράφτηκε για το θέμα είναι το «Ταξίδι του Ήρωα» του Τζόζεφ Κάμπελ. Το «Ταξίδι του Ήρωα» αναφέρεται σε μια βασική δομή που βρίσκει κανείς σε πολλές αφηγήσεις απ’ όλο τον κόσμο. Αναρίθμητοι μύθοι από διαφορετικές εποχές και περιοχές μοιράζονται την ίδια πρωταρχική δομή και τα ίδια στάδια. Ο Κάμπελ υποστήριζε ότι στους μύθους το ταξίδι του ήρωα ακολουθεί ένα σταθερό μοντέλο, ένα μοντέλο που ακολουθούν όλοι πολιτισμοί και βάσει του οποίου χτίζουν τα διάφορα έπη και τους ηρωικούς τους μύθους.  Στο βιβλίο αυτό, επίσης, σκιαγράφησε τις βασικές συνθήκες, τα στάδια, και τις εκβάσεις του αρχέτυπου ταξιδιού του ήρωα. Με λίγα λόγια υποστηρίζει πως ενας ήρωας φεύγει από τον Καθημερινό του Κόσμο, περνάει το «Κατώφλι» και μπαίνει σε μια «Υπερφυσική»  Περιοχή, τον «Άλλο Κόσμο». Εκεί αντιμετωπίζει Άγριες Δυνάμεις και Εμπόδια και εντέλει επικρατεί. Ο Ήρωας επιστρέφει από τη μυστηριώδη αυτή περιπέτεια με δύναμη και γνώση που θα μοιραστεί με τους συνάνθρωπους του. Αυτές είναι πολύ ενδιαφέρουσες και ουσιαστικές προσεγγίσεις θεωρητικού χαρακτήρα που μπορεί να είναι εξαιρετικά βοηθητικές. Ωστόσο, όπως είπατε το πράγμα σήμερα έχει ξεφύγει. Έχουν βγει πολλές έτοιμες «αμερικανιές», συνταγές, βιβλία τύπου how to write, how to not write, πώς να γράψετε ένα βιβλίο σε δυο εβδομάδες και άλλα ευτράπελα. Ακόμα και software που παίρνουν από το χεράκι τον επίδοξο συγγραφέα και τον οδηγούν βήμα βήμα στο να γράψει ένα υποτιθέμενο βιβλίο. Όλα αυτά δεν έχουν καμία σχέση με τη λογοτεχνία.

 

Ζούμε όμως σε μια εποχή όπου η επικοινωνία παίζει τεράστιο ρόλο. Δεν έχει επηρεάσει αυτό την αφήγηση, τη συγγραφή;

Η έννοια της επικοινωνίας αποτελεί αμφιλεγόμενο και πολυσυζητημένο θέμα στην εποχή μας. Ωστόσο δεν ξέφυγε ποτέ από το σύστημα πομπός – δέκτης. Το θέμα είναι το «κείμενο» και στον τρόπο που αυτό διαβάζεται από τον «αναγνώστη» καθώς αυτός αλληλοεπιδρά με αυτό προσθέτοντας στοιχεία της δικής του πολιτισμικής εμπειρίας στα σημεία και τους κώδικές του. Κάποιοι, όπως ο Thomas Pettitt θεωρούν ότι η Γουτεμβέργεια εποχή ήταν μια παρένθεση. Πρόκειται για τη θεωρία που υποστηρίζει ότι η Γουτεμβέργεια περίοδος, από τον 15ο ως ταν 20ο αιώνα, μια εποχή που καθορίστηκε από την κειμενικότητα, ήταν ουσιαστικά μια διακοπή του τόξου της ανθρώπινης επικοινωνίας. Και πως τώρα, στην μετά-Gutenberg περίοδο, μέσα από την αρχιτεκτονική του δικτύου, επιστρέφουμε σταδιακά σε μια φάση όπου η προφορικότητα, η συζήτηση, το τσατ, το εφήμερο καθορίζουν την αφηγηματική κουλτούρα των μίντια και κατ´ επέκταση τη δομή της αφήγησης. Κατά τη γνώμη μου η συγγραφή, από την χάραξη στην πλάκα ως το tweet, ήταν πάντα μια επιμέλεια χάους. Αυτό λεω και στους μαθητές μου.

 

Επιμέλεια χάους, δηλαδή;

Στην αρχή υπάρχει ένα αταξινόμητο, χαοτικό υλικό που σε περιτριγυρίζει. Μέσα από αυτό, κάποια στιγμή αναδύονται καταστάσεις, πρόσωπα, σχέσεις. Αναδύεται μια ιδέα, μια αφήγηση. Εσύ αυτήν την ιδέα πρέπει να την οδηγήσεις, να την επιμεληθείς. Να γίνεις ενας ποιμένας νεφών. Μια παρένθεση εδώ. Να τονίσω πως η διατήρηση της άγνοιας είναι σπουδαίο εργαλείο. Όταν γνωρίζεις τα πάντα για την ιστορία σου, η πορεία μπορεί και να είναι καταστροφική. Είναι τελικά ευτυχία να συνειδητοποιείς ότι ενώ θέλεις ένας χαρακτήρας σου να κάνει κάτι, εκείνος να το αρνείται. Όσο οι χαρακτήρες μένουν ζωντανοί, τόσο η πλοκή ακολουθεί .

Έχετε κάποιες συγκεκριμένες συμβουλές που μοιράζεστε με τους σπουδαστές σας;

Δεν θα έλεγα συμβουλές, απλώς μπορώ να αναφέρω τρεις βασικούς άξονες. Ο πρώτος είναι Show dont Tell. Προσπαθώ να γράφω έτσι ώστε ο αναγνώστης να εισπράττει την ιστορία μέσα από τις δράσεις, τις φράσεις, τις σκέψεις και τα συναισθήματα ενός χαρακτήρα, αντί από την παράθεση των γεγονότων  και την περιγραφή από τον αφηγητή. «Δραματοποίησε! Δραματοποίησε!» συμβούλευε ο Χένρι Τζέημς. Ο δεύτερος είναι Kill your darlings: Πρέπει να είμαι έτοιμος να θυσιάσω και τα πιο «όμορφα» κομμάτια του κειμένου μου, εάν αυτά δεν εξυπηρετούν την ιστορία, δεν την προχωρούν και ο τρίτος Γράψε από «μέσα» προς τα «έξω»: Δεν αρχίζω δουλεύοντας την πλοκή, δεν αρχίζω από τη δομή, δεν αρχίζω από το «σόφτγουερ». Αρχίζω από το αυθεντικό: τον χαρακτήρα, την ανάγκη του, το θέλω του. Η πλοκή «προκύπτει».

Η αφήγηση, η συγγραφή πόσο σχέση έχει με την πραγματικότητα, πως η μια επηρεάζει την άλλη;

 Τι είπαμε στην αρχή ότι είναι η αφήγηση: η εξιστόρηση, με μια ορισμένη σειρά, συμβάντων που μεταβάλλουν μια αρχική  κατάσταση πραγμάτων μέσα από πράξεις που διαπράττονται από τους “ήρωες” μιας ιστορίας. Ή…μιας ζωής. Γιατί και η ζωή μια αφήγηση είναι. Όλοι μας κατασκευάζουμε μια αφήγηση για τον εαυτό μας. Ένα  νήμα που ακολουθούμε μέρα τη μέρα. Οι άνθρωποι που αποσυντίθενται είναι εκείνοι που χάνουν το νήμα. Όταν το χάος δεν επιμελείται και παραμένει χάος. Έτσι και για την «αφήγηση» της ζωής κρατάω τρεις βασικές αρχές. Πράξε –show don’t tell, Πέτα τα άχρηστα – kill your darlings, και ζήσε από «μέσα» προς τα «έξω». Όχι τυχαία, είναι οι ίδιες που σας ανέφερα και πριν. Διότι τι κάνεις και στη ζωή; Γεννιέσαι, μπαίνεις σε κάτι άγνωστο, χαοτικό, το μαθαίνεις, στην πορεία, θέλεις κάτι, το προσπαθείς, αγωνίζεσαι, πράττεις. Κάνεις δηλαδή μια επιμέλεια χάους.

Γιατί γίνατε συγγραφέας;

Κατά πάσα πιθανότητα επειδή από τότε που με θυμάμαι είχα μια «αντιδικία με την πραγματικότητα». Εκείνα που ζούσα δεν «μου έφταναν», δε τα θεωρούσα επαρκή. Με το παιδικό μου μυαλό τα απέρριπτα και προσπαθούσα να βρω διαφορετικά πεδία, διαφορετικές «συνθήκες». Κάπου εκεί ήρθαν τα βιβλία, η ανάγνωση. Η «Αισθηματική μου Αγωγή» συντελέστηκε μέσα από το διάβασμα. Και επειδή η πραγματικότητα δεν μου ήταν αρκετή, κατασκεύαζα «εναλλακτικούς κόσμους» οι οποίοι μου φαίνονταν πολύ πιο αληθινοί από εκείνο που ζούσα.

Ας γυρίζουμε στα μαθήματα. Οι μαθητές σας δεν έχουν ανάγκη μιας διδασκαλικής «γραμμής»;

Ο κάθε συγγραφέας, και κατ’ επέκταση ο κάθε επίδοξος συγγραφέας είναι ο μοναδικός ειδικός της ίδιας του της «τέχνης». Ποτέ να μη νιώσεις ότι πρέπει να καθρεφτιστείς στις ιδιότητες ή τις συνήθειες κάποιου άλλου, όσο και επιτυχημένος κι αν είναι εκείνος. Βρες το τι δουλεύει για σένα και επέμενε. Υπόψη αυτό που δουλεύει σήμερα μπορεί αύριο να αναιρεθεί.

Και τώρα να σας ξαναγυρίσω σε αυτό που λέτε στους μαθητές σας. Μήπως τελικά μπορεί να διδαχτεί η γραφή;

Θα σας απαντήσω αλλιώς τώρα. Ακόμα και η πιο εμπνευσμένη λογοτεχνική κριτική το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να ξύσει την επιφάνεια της μυστηριώδους διαδικασίας της δημιουργικότητας», έλεγε ο Ντέιβιντ Λοτζ. Το ίδιο κάνει και το καλύτερο σεμινάριο δημιουργικής γραφής. Ο Χένρυ Τζέημς έλεγε στο The Art of Fiction πως «ο ζωγράφος είναι σε θέση να διδάξει τα στοιχεία της δουλειάς του, ο συγγραφέας όχι». Η γραμματική της ζωγραφικής είναι πολύ πιο συγκεκριμένη. Η συγγραφή δεν είναι ζωγραφική, δεν είναι μια συστηματοποιημένη γνώση. Δεν είναι εμπειρική επιστήμη -η διδαχή και η μάθηση της δεν είναι όπως η διδαχή και η μάθηση π.χ. της Ιατρικής. Η συγγραφή είναι μια ακραία δράση προσοχής και μνήμης, ζητά από τα εγκεφαλικά σου κύτταρα να κάνουν όλο και περισσότερους συνδυασμούς. Ο εγκέφαλος, ξέρετε, αλληλοεπιδρά με τον εαυτό του. Ακούει λέξεις, βλέπει λέξεις, μιλά λέξεις, γεννάει ρήματα. Οι δράσεις αυτές συμβαίνουν σε διάφορα διαμερίσματα του νου. Η δημιουργική γραφή δίνει εντολές σε αυτά τα διαφορετικά διαμερίσματα να αρχίσουν να συνεργάζονται, κάνοντας υπό μια έννοια γυμναστική στις συνάψεις, καλωδιώνοντας της. Τώρα, τι αγγέλους θα δημιουργήσουν; Τι τέρατα θα δημιουργήσουν; Θα δούμε, θα το διερευνήσουμε. Με αυτόν τον τρόπο ασκούνται οι συγγραφείς, δόκιμοι και επίδοξοι, έτσι κατασκευάζεται η νανοτεχνολογία της φαντασίας μας.

Έρχονται κάποιοι μαθητές λοιπόν και βρίσκονται αντιμέτωποι με μια λευκή σελίδα. Μετά;

Ωραία. Σκεφτείτε μια λευκή σελίδα σαν έναν ανοιχτό χώρο. Δεν έχει καμία διάσταση, ο χρόνος των ανθρώπων δεν διεκδικεί τίποτα πάνω της. Τα πάντα είναι δυνατά, υπάρχουν ατέλειωτες δυνατότητες. Οτιδήποτε μπορεί να καλλιεργηθεί εδώ μέσα, εδώ πάνω. Οποιοσδήποτε, αληθινός ή επινοημένος χαρακτήρας μπορεί να ταξιδέψει, μπορεί να σταθεί, μπορεί να κινηθεί. Δεν υπάρχει κανένας περιορισμός, εκτός από την ειλικρίνεια του συγγραφέα και το πεδίο της φαντασίας του – αρετές με τις όποιες γεννιόμαστε και χαρακτηριστικά που μπορούν να αναπτυχθούν. Οι συγγραφείς γεννιούνται και γίνονται.

Μπορούμε να κατασκευάσουμε έναν ολόκληρο κόσμο μέσα σ’ αυτόν το χώρο. Ή ακόμα, μπορούμε και να χωρέσουμε πολλούς κόσμους, τα μήκη και τα πλάτη τους, μέχρι και παράλληλα σύμπαντα. Επίσης μπορούμε να τοποθετήσουμε λίγες λέξεις, τόσες ώστε να δείξουμε την ύπαρξη της ζωής της γλώσσας. Αποφασίζοντας να δράσουμε, γράφοντας σε αυτή τη σελίδα, δημιουργούμε μια άλλη εκδοχή του χρόνου, κατασκευάζουμε μια άλλη εκδοχή της ύπαρξης, της ζωής. Δημιουργούμε ένα εντελώς νέο κομμάτι του χωροχρόνου μια άλλη εκδοχή του εαυτού μας.

Ο συγγραφέας έχει βέβαια πολλά ατού στην φαρέτρα του, όπως τον χειρισμό του χρόνου και χώρου…

Ναι, χώρος και χρόνος είναι στη διάθεσή μας. Δεν είναι υπέροχο; Κάθε γεγονός στο σύμπαν μπορεί να τοποθετηθεί στο τετραδιάστατο επίπεδο του χώρου και του χρόνου. Η συγγραφή μπορεί να δημιουργήσει παράλληλα σύμπαντα στα όποια αυτό το σύστημα των γεγονότων «δουλεύει» για τον αναγνώστη. Ο αναγνώστης είναι συν-δημιουργός. Η γραφή και η ανάγνωση είναι συνεργαζόμενες πράξεις στην δημιουργία και την αναπαράσταση του χωροχρόνου.

Ποιος είναι ο ρόλος του αναγνώστη;

Οι αναγνώστες συμμετέχουν, γίνονται εν μέρει, συγγραφείς. Συμμετέχουν στην λογοτεχνική δημιουργία, ζουν στη συγκεκριμένη στιγμή και με την συγκεκριμένη ταχύτητα – την ταχύτητα με την όποια διαβάζουν. Ο συγγραφέας «φτιάχνει» τις λέξεις, οι αναγνώστες «φτιάχνουν»» τις εικόνες. Ο αναγνώστης βιώνει την διάρκεια της ανάγνωσης σε ένα είδος ψυχολογικής «πέμπτης διάστασης», εκεί όπου το βιβλίο τον πηγαίνει, εκεί που ο ίδιος τοποθετείται.

Τι ταξίδι κάνετε λοιπόν με τους μαθητές σας;

Δεν είναι ακριβώς ταξίδι, μ’ αρέσει να λεω πως είναι μια βουτιά. Ένα βιβλίο είναι η μύτη ενός παγόβουνου. Η γνώση που φέρει ο συγγραφέας στο βιβλίο είναι το αθέατο, το βυθισμένο μέρος του ίδιου παγόβουνου. Εμείς, στα σεμινάρια, θα προσπαθήσουμε να βουτήξουμε κάτω από το παγόβουνο αυτό.

Πόσο χρήσιμες μας είναι οι ιστορίες;

Από τη στιγμή που ο άνθρωπος λάξευσε τα πρώτα γράμματα στην πέτρα, το ανθρώπινο σώμα ήταν έτοιμο για τις λειτουργίες της ανάγνωσης και της γραφής Ήταν έτοιμο να αποθηκεύσει, να ανακαλέσει και να αποκωδικοποιήσει τους τρόπους των αισθήσεων. Η γνώση είναι εγγεγραμμένη μέσα μας πριν ακόμα τη συνειδητοποίηση. Ο άνθρωπος χρησιμοποιεί τις ιστορίες για να θυμάται και για να τακτοποιεί τη ζωή του. Κάθε φορά που έρχεται αντιμέτωπος με νέες πληροφορίες ενστικτωδώς δημιουργεί ιστορίες για να τις εξηγήσει και να τις θυμηθεί. Ο αριθμός 8783274797 περιέχει πολύ λιγότερη πληροφορία από την Ιστορία της «Σταχτοπούτας», αλλά εκείνη είναι που σου μένει. Όσο μεγαλώνουμε  «απορροφάμε» τις ιστορίες που μας έχουν ειπωθεί από ανθρώπους σημαντικούς για τη ζωή μας. Αυτές οι ιστορίες έχουν «άξια επιβίωσης» και είναι εκείνες που μας κρατούν ασφαλείς, αυτές τις οποίες ανακαλούμε. Το παιδί μαθαίνει ότι δεν μπορεί να πετάξει, ή ότι δεν μπορεί να διασχίσει ένα δρόμο με αυτοκίνητα μέσα από ιστορίες. Χρειαζόμαστε ιστορίες, γιατί στην ουσία και εμείς δεν είμαστε παρά «ιστορίες» εν εξελίξει. Η ιστορία μας είναι το άθροισμα όσων έχουμε ζήσει. Είμαστε αενάως εκτυλισσόμενα δράματα, τραγωδίες και κωμωδίες.

Γιατί διαβάζουμε;

Διαβάζουμε για να «κατοικήσουμε» σε άλλα ανθρώπινα πλάσματα που σε πρώτο επίπεδο μπορεί να μοιάζουν τόσο διαφορετικά από μας, αλλά στην πορεία δεν είναι. Δεν διαβάζουμε για να αποδράσουμε από την πραγματικότητα αλλά για να την ξαναβρούμε.

Συνήθως ξέρουμε ότι όσοι ασχολούνται για πρώτη φορά με τη συγγραφή γράφουν αυτοβιογραφικά. Ενθαρρύνετε εσείς κάτι τέτοιο;

Στις τάξεις δημιουργικής γραφής λένε σε αυτούς που αρχίζουν: «Γράψε ότι ξέρεις». Μπορείς όμως να γράψεις για τη δολοφονία του πατέρα σου; Ή για κάτι εξαιρετικά επώδυνο; Ίσως ναι, ίσως όχι. Καλυτέρα γράφετε ότι σας αρέσει να διαβάζετε, τους λεω. Βεβαίως πάντα εάν έχεις ισχυρές εμπειρίες είναι βοηθητικό να αντλήσεις από αυτές.

Όσον αφορά το ύφος, τις επιρροές;

Αδύνατον στην αρχή να αποφύγεις τη μίμηση ενός ύφους. Θα μιμηθείς, μέχρι να φύγει η φλοίδα από πάνω σου.

Μια κλασική ερώτηση: Σε κάθε μυθιστόρημα ο ήρωας είναι ο συγγραφέας;

Η συγγραφή είναι κάτι σαν ανάποδο στριπτίζ. Αρχίζεις με τον εαυτό σου γυμνό και μετά ντύνεις τους χαρακτήρες με τόσα πολλά επίπεδα – ενδύματα που στο τέλος έχεις ξεχάσει από πού ξεκίνησες. Κάποια στιγμή έχεις ξεχάσει και το ίδιο σου το σώμα, το οποίο, ωστόσο, για τον προσεκτικό αναγνώστη, «αχνοφέγγει» κάτω από τα «φύλλα του κρεμμυδιού». Το ίδιο, σε ένα άλλο επίπεδο, ισχύει και για τους ήρωες σε κάποια βιβλία. Οι απανωτοί μανδύες  τους έχουν φέρει σε μια κατάσταση αμνήμονος, ωστόσο είναι ακριβώς αυτά τα επάλληλα επίπεδα που φωτίζουν καθαρότερα εκείνο που ο εκάστοτε ήρωας προσπαθεί να ξεχάσει. Το πώς και γιατί προσπαθείς να απωθήσεις κάτι δείχνει ακριβώς και την αξία που αυτό το κάτι έχει για σένα.

Ποια είναι τα επόμενα μαθήματα που κάνετε;

Θα κάνω έναν κύκλο σεμιναρίων στο Κολλέγιο Αθηνών που αρχίζει από τη Δευτέρα 9 Οκτωβρίου 2017 και διαρκεί δέκα εβδομάδες. Έχουμε μάθημα κάθε Δευτέρα 5.30-7.30. Θα χαρώ να δω τους αναγνώστες σας.

 

ΑΛΕΞΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ

ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ

ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ-ΨΥΧΙΚΟΥ

Έναρξη 9/10/2017, κάθε Δευτέρα / 5:30-7:30, Διάρκεια: 10 εβδομάδες

Έναρξη εγγράφων: Πέμπτη 14 Σεπτέμβριου τυπικά, αλλά μπορείτε να επικοινωνείτε και πιο νωρίς.

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Γραμματεία Προγραμμάτων Ενηλίκων: Σούλη Τσαλίκη stsaliki@haef.gr

Γεωργία Κυριακοπούλου gkyriakopoulou@haef.gr

Τηλέφωνα Επιμόρφωσης Ενηλίκων: 210 6748160, 210 6748153 (10:00-19:00)

Mail  Αλέξη Σταμάτη:  bm-sruome@otenet.gr

Dina Sarakinou – General Director

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular