Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Παλίρροια, Μαρία Κωνσταντούρου

Το τελευταίο μυθιστόρημα της κυρίας Κωνσταντούρου με τίτλο «Παλίρροια» μας μεταφέρει στη Ποβέλια, ένα στοιχειωμένο νησί στη Βενετία, όπου κατά τον Μεσαίωνα δέχτηκε χιλιάδες ανθρώπους χτυπημένους από την πανούκλα, ενώ στις αρχές του εικοστού αιώνα, οπότε και τοποθετείται το μυθιστόρημα, χρησιμοποιήθηκε ως ψυχιατρικό άσυλο.

Στην «Παλίρροια» τα χρώματα και η αίσθηση της Ιταλίας είναι διάχυτα (από αναφορές σε ατόφιες ιταλικές λέξεις μέχρι συνήθειες της τότε κοινωνίας) ενώ η ροή του μυθιστορήματος από ένα σημείο και μετά διαχωρίζεται σε δύο παράλληλες ιστορίες, του παρόντος που μας περιγράφει τη ζωή στο ψυχιατρικό άσυλο, μέσα από την πορεία της Λουτσία, του Βιτόριο, της Ρεμίνα, της Δέσποινας και άλλων εκεί, και στο παρελθόν όπου το φάντασμα του Αλεσάντρο μας μιλά για την πανούκλα, τον Μαύρο Θάνατο που θέρισε ολόκληρη της Ευρώπη. Παράλληλα με τους ασθενείς, γνωρίζουμε και τους ιατρούς ή τους βοηθούς τους, με τον ντοτόρε Ντελασούντα και τον ντοτόρε Κονταρίνι να έρχονται σε αμεσότερη σχέση με τους τροφίμους και να επιχειρούν μια ταύτιση και μια ουσιαστική επικοινωνία μαζί τους.

«Ίσως αυτός να ήταν και ένας από τους λόγους που το κράτος θέλησε να χτίσει αυτό το άσυλο εκεί. Για να διώξει τα φαντάσματα του παρελθόντος και να εξωραΐσει το θανατικό που στοίχειωνε το νησί. Όμως πώς η δυστυχία μπορεί να εξαλειφθεί με δυστυχία;»

Στην «Παλίρροια»,  λόγω του θέματός του έργου, ίσως ο αναγνώστης να σκεφτεί ότι είναι «βαρύ» και μελαγχολικό το τοπίο και να φοβηθεί να το επιλέξει, όμως λαθεύει! Διαβάζοντας σελίδα τη σελίδα μια ροή που τρέχει, άμεσα θα διαπιστώσει πως επ’ ουδενί το έργο δεν προκαλεί κόμπο στον λαιμό ή άσχημα συναισθήματα, αντιθέτως τον συναρπάζει αναγνωστικά οδηγώντας τον προς τη καθολική λύτρωση όχι μόνο ενός ήρωα αλλά πολλαπλών. Το θέμα τόσο του ασύλου όσο και της πανούκλας δεν είναι ο μόνος άξονας που χαρακτηρίζει το έργο. Στην Ποβέλια όπου εκτελούνται «θεραπείες» με ηλεκτροσόκ και άλλες μεθόδους, πέρα από τον πόνο μιας ασθένειας θα διαβάσουμε για τη σύνδεση των ατόμων μεταξύ τους, υποστηρίζοντας ο ένας τον άλλον και ξεδιπλώνοντας τις ιστορίες τους. Θα διακρίνουμε έντονα το ερωτικό στοιχείο να είναι παρόν δίχως όμως πάντα να παρουσιάζεται ως καταναγκασμός αλλά και ως μια ανθρώπινη ανάγκη των ασθενών, να γραπώσουν μέσα από το χάδι και το σεξ την ελπίδα για επούλωση των τραυμάτων τους και εν γένει την επιστροφή τους στη ζωή. Σε δεύτερα επίπεδα, θα διαβάσουμε για δολοπλοκίες μέσα σε οικογένειες που εκτελούν γάμους συμφέροντος (για ταξικό ή οικονομικό όφελος), περιουσίες που θα αλλάξουν χέρια όταν οι νόμιμοι κληρονόμοι χαρακτηριστούν ψυχικά ασταθείς, για την ωριμότητα που κατ’ επιλογή κάποιου ολισθαίνει στην παραίτηση ή εξυψώνεται στη σοφία, για τη συνειδητοποίηση των τραυμάτων και της δύναμής μας, την εσωστρέφεια ως καταφύγιο, την ελπίδα μέσα στον έρωτα και τον έρωτα στην ελπίδα, τη μάχη έναντι μιας αδιέξοδης φαινομενικά ζωής που δεν είναι αποτέλεσμα προσωπικών επιλογών αλλά δολοπλοκιών, και πολλά ακόμη.

«Ησυχία. Επιτέλους. Της άρεσε αυτή η ησυχία, η βουβαμάρα που επικρατούσε τα μεσημέρια. Της φαινόταν πως είχαν αποκοιμηθεί τα πάντα. Ο κόσμος της Ποβέλια, η φύση έξω από τους πέτρινους τοίχους, οι ανησυχίες μέσα της, η ίδια η ζωή. Όλα στάσιμα. Όλα σταματημένα στην ασφάλεια του τώρα. Χωρίς τους εφιάλτες του χθες, δίχως τα απειλητικά σκοτάδια του αύριο».

Η κυρία Κωνσταντούρου, σχεδόν σε όλα τα βιβλία της κάνει χρήση μεταφυσικών στοιχείων και τα θέματά της πάντα προσφέρουν στον αναγνώστη ένα εύρος ενδοσκόπησης και ταύτισης. Το δυνατό χαρτί της είναι ότι δομεί τους χαρακτήρες των ηρώων της τόσο στέρεα που διαβάζοντας τις σκέψεις και τις πράξεις τους, τους έχεις μπροστά σου σάρκινους και τους κοιτάζεις, συνομιλείς μαζί τους. Μάλιστα, μέσω ουσιαστικών διαλόγων και απουσία φλυαρίας, πάει ένα βήμα παραπέρα τη δομή της, διασταυρώνοντας τις θέσεις των ηρώων με τις ζωές τους και δίχως να αφήνει στο περιθώριο ούτε τους δευτεραγωνιστές της. Όλα έχουν λόγο που συμβαίνουν στο έργο «Παλίρροια» και σε εμένα προσωπικά, η μελαγχολική χροιά γραφής του βιβλίου μού έφερε κατά νου την πένα της Ρόζαμουντ Πίλτσερ (και αυτό λέει πολλά!).

Πρόσφατα σε μία συζήτηση βιβλιόφιλων και συγγραφέων, συζητούσαμε αν, εντέλει, θα κληροδοτηθεί από τη γενιά μας στους επόμενους ένα σύνολο έργων το οποίο θα αντιπροσωπεύει τη δυναμική των σύγχρονων πενών των ημερών μας και το αν θα αφήσουν κάτι τόσο δυνατό ώστε να αποτελέσει μια παρακαταθήκη. Διαβάζοντας την «Παλίρροια», με τη ροή γραφής της σε παρόν και παρελθόν, διαπιστώνοντας τη μεγάλη και σοβαρή μελέτη που έχει γίνει από τη συγγραφέα ώστε να δομήσει το περιβάλλον εποχής με τις ορθές πληροφορίες, θα ήταν άδικο να μιλήσω απλώς για ένα ακόμη κοινωνικό μυθιστόρημα προς τέρψιν. Είναι ένα έργο με δομημένη πλοκή ισάξια μεγάλων μυθιστορημάτων, θεωρώ πως δεν έχει να ζηλέψει κάτι από άλλα μυθιστορήματα εποχής και ομολογώ πως προσδοκώ αυτό το βιβλίο της κυρίας Κωνσταντούρου να αφήσει το δικό του στίγμα στον χρόνο. 

 

Συνοδέψτε αυτό το ατμοσφαιρικό ταξίδι στην Ποβέλια ακούγοντας τον δίσκο «Bookends» των Simon & Garfunkel από το μακρινό 1968.

 

****Η Μαρία Κωνσταντούρου διαμένει στην Αθήνα, είναι συγγραφέας  δέκα μυθιστορημάτων που έχουν αγαπηθεί από το ελληνικό κοινό και εκτός της συγγραφής, ασχολείται με επιμέλειες κειμένων και μεταφράσεις. Τα βιβλία της κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Λιβάνη.

George El. Tzitzikakis

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular