***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Στο Βάθος του αιώνα, Νίκος Βατόπουλος, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Ένα βιβλίο μνήμης αποτελεί, επομένως, το παρόν πόνημα, το οποίο μας δείχνει πως λειτουργεί η μνήμη αυτή στον χώρο και στον χρόνο. Οι αναμνήσεις επιλέγουν να μας επισκεφθούν- πάντοτε επιλεκτικά- όταν περιδιαβαίνουμε στην παλιά Αθήνα στην οποία μεγαλώσαμε, την Αθήνα των παιδικών μας χρόνων. Αφορμή μπορεί να είναι η εικόνα ενός παλιού σπιτιού το οποίο ξεπροβάλλει μπροστά στα μάτια μας μέσα από τα φυλλώματα στην απογευματινή μας βόλτα,- ή η ενδεχόμενη ξαφνική απουσία του-, μία παλιά φωτογραφία, ένα ξεχασμένο βιβλίο ή, ακόμα και μια γεύση από το παρελθόν.
Η Αθήνα είναι η πόλη των μύθων, μία πόλη που έχει υμνηθεί πολλάκις στη λογοτεχνία, μία πόλη που χρωστάει όλα όσα είναι σήμερα στην αίγλη που αντλεί από το αρχαιοελληνικό της παρελθόν, μάρτυρας του οποίου στέκει ακλόνητος ακόμη και σήμερα ο Παρθενών και ο Κεραμεικός.
Το “κλεινόν άστυ” όμως έχει πολλά διαφορετικά πρόσωπα και ο Νίκος Βατόπουλος τα διατρέχει όλα: από την Αθήνα της Μπελ Επόκ και του Μεσοπολέμου, στην Αθήνα της Κατοχής, του Εμφυλίου, τη Μεταπολεμική Αθήνα και, τέλος, τη σύγχρονη πόλη των τελευταίων δεκαετιών του 20ου αιώνα.
Ο συγγραφέας δεν ακολουθεί κάποια γραμμική αφήγηση για τη χρονική διαδοχή των εποχών αυτών. Αυτό ακριβώς είναι και το δυνατό σημείο του πονήματός του το οποίο θα μας γοητεύσει και κάνει το συγκεκριμένο πόνημα να ξεφεύγει από τη καθιερωμένη δομή πανομοιότυπων βιβλίων. Δεν υπάρχει κάποιο οργανωμένο σχέδιο για τη συγγραφή του, αλλά αποτελεί περισσότερο ένα συμπίλημα σκέψεων, ιδεών και καταγραφών, πάντοτε χρωματισμένα όλα με μεγάλες, παχιές πινελιές από συναίσθημα.
Όμορφα νεοκλασικά, νεογοτθικοί πύργοι, προπολεμικές προσόψεις και μοντέρνα κτίρια, όλα έχουν κάτι να μαρτυρήσουν για την παλιά Αθήνα που όλοι αγαπήσαμε, την οποία όμως ο συγγραφέας δεν κάνει το λάθος να εξιδανικεύσει, ωρυόμενος για τις ατέλειωτες κατεδαφίσεις που υπέστη η πόλη, όχι μονάχα μεταπολεμικά, αλλά και τη δεκαετία του ’30. Αντίθετα, θεωρεί δεδομένη την αλλαγή και τη μεταμόρφωση ως βασικό συστατικό στοιχείο μιας πόλης που κατοικείται αδιάκοπα.
Μια πόλη δεν την αποτελούν όμως μονάχα οι δρόμοι της, οι πλατείες της και οι γειτονιές της. Μία πόλη την αποτελούν, πάνω απ’ όλα οι άνθρωποι που την κατοικούν και οι μνήμες τους. Έτσι, στο βιβλίο του Νίκου Βατόπουλου έχουν θέση εκτός από τους παλιούς αρχιτέκτονες που τη διαμόρφωσαν και άνθρωποι που την αγάπησαν και τη μελέτησαν διεξοδικά, όπως, για παράδειγμα, ο συλλέκτης Κωνσταντίνος Τρίπος. Όλοι αυτοί οι συλλέκτες, οι αρχειοδίφες, οι ιστορικοί και οι μελετητές, μέσα από τα πονήματα και τις συλλογές τους, έχουν πάντοτε κάτι ξεχωριστό να μας πουν και αυτό ακριβώς αναλαμβάνει να μας μεταφέρει ο Νίκος Βατόπουλος φιλτραρισμένο μέσα από τη δική του αναλυτική, όσο και έμπειρη ματιά.
Μας προκαλεί, λοιπόν, να δούμε την Αθήνα “στο βάθος του αιώνα” μέσα από τα δικά του μάτια. Διότι η Αθήνα είχε, έχει και θα έχει, όσα χρόνια κι αν περάσουν, τη δική της μοναδικότητα ως πόλη.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
