Επιστροφή στη Ρενς, Ντιντιέ Εριμπόν, Εκδόσεις Νήσος
Ο Γάλλος στοχαστής, Ντιντιέ Εριμπόν, δεν είχε μία ζωή στρωμένη με ροδοπέταλα. Μεγάλωσε σε μία συντηρητική κοινωνία γεμάτη στερεότυπα και προκαταλήψεις, στην οποία δεν ήταν εύκολο να παρεκκλίνει από το status quo της κοινωνικής του τάξης, που όριζε πως έπρεπε να εγκαταλείψει το σχολείο στα δεκατέσσερα, να δουλέψει ύστερα εργάτης στο εργοστάσιο, να βρει μία γυναίκα και να ακολουθήσει μία ζωή με συγκεκριμένες προδιαγραφές.
Αυτόν το περιβάλλον ανατέμνει δεξιοτεχνικά στο βιβλίο του «Επιστροφή στη Ρενς», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος, στην πολύ καλή μετάφραση του Γιάννη Στεφάνου. Όπως γράφει ο ίδιος ο συγγραφέας, «η Επιστροφή στη Ρενς δεν θα ήταν ένας απλός περίπατος, αλλά ένα νοητικό και κοινωνικό ταξίδι στο τέλος του οποίου θ’ αδυνατούσα να φτάσω».
Κι όμως, ο Εριμπόν κατάφερε μέσα από την περιπλάνησή του να επαναπροσεγγίσει τις στιγμές της παιδικής του ηλικίας στοχαστικά, με διάθεση κατανόησης. Διεισδύοντας στις αναμνήσεις των νεανικών του χρόνων, φέρνοντας στο νου του εικόνες από τη γειτονιά του, από τους ανθρώπους που υπήρξαν καθοριστικοί τα πρώτα χρόνια της ζωής του, συμφιλιώνεται οριστικά με το παρελθόν του. Γαληνεύει. Αισθάνεται καλά με τους γονείς τους και το περιβάλλον του. Κατανοεί τα αδέρφια του. Μα, κυρίως, αποδέχεται τον εαυτό του, κλείνοντας μία ανοιχτή πληγή που πυορροούσε για χρόνια.
Από τότε που έφυγε από τη Ρενς, προσπαθούσε να ξεριζώσει τις ρίζες του, προσποιούμενος πως είναι κάποιος άλλος. Για πολλά χρόνια, ντρεπόταν για την καταγωγή του, δεν ήθελε να συναντάει την οικογένειά του, από φόβο μην τον ρωτήσει κάποιος: «Ποιος είναι αυτός που μιλάς;» Ακροβατούσε διαρκώς ανάμεσα σε δύο κόσμους. «Πολιτικά ήμουν με το μέρος των εργατών, αλλά σιχαινόμουν τις ρίζες μου στον κόσμο τους», αναφέρει.
Τώρα αντιλαμβάνεται για πρώτη φορά πως πέτυχε να χαράξει τον δικό του δρόμο, να απεγκλωβιστεί από τις συμπληγάδες της ταξικής του καταγωγής, επειδή ακριβώς δεν ξέχασε ποτέ τον κόσμο στον οποίο μεγάλωσε· τον κόσμο της φτώχειας, των διακρίσεων, του ρατσισμού, της κοινωνικής αδικίας, της εκμετάλλευσης, του καθωσπρεπισμού και της τοξικής αρρενωπότητας. Άλλωστε, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να αποκόψει κανείς οριστικά τους δεσμούς με το παρελθόν του δεν είναι να το απαρνηθεί, αλλά να βρει τη χρυσή τομή πάνω στην οποία θα ισορροπήσει και θα πορευτεί στο μέλλον.
Ο Ντιντιέ Εριμπόν επιστρέφει ύστερα από 30 χρόνια στη γενέτειρά του, με σκοπό να αναπλάσει και να αναμορφώσει τις εμπειρίες του, έτσι ώστε να απευθυνθεί μέσα από το παράδειγμά του σε ανθρώπους που έχουν παραπλήσιες προσλαμβάνουσες και ερεθίσματα από τον ίδιο. Τα θέματα όμως που θίγει εκτείνονται πιο πέρα από τα στενά προσωπικά όρια. Αφορούν ολόκληρη την κοινωνία, τον τρόπο που διαμορφώνονται οι θεσμοί και διαφυλάσσονται δημοκρατικά δικαιώματα και ελευθερίες.
Ο Εριμπόν θέλει να καταστήσει σαφές πως δεν γεννιούνται όλοι οι άνθρωποι ίσοι. Οι ευκαιρίες δεν δίνονται σε όλους στην ίδια ποσότητα, ορισμένοι τα βρίσκουν όλα έτοιμα, ενώ άνθρωποι με το δικό του κοινωνικό background πρέπει να καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες για να διεκδικήσουν το δικαίωμα σε μία φυσιολογική ζωή.
«Σημασία δεν έχει τι σε κάνουν οι άλλοι, αλλά τι κάνεις εσύ ο ίδιος μ’ αυτό που σε κάνουν». Ο Εριμπόν μετέτρεψε τη φράση αυτή του Σαρτρ σε οδηγό της ζωής του, πασχίζοντας να επανεφεύρει τον εαυτό του. Καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας του, φοβόταν για πολλά απ’ όσα έκανε και αμφέβαλλε για ακόμη περισσότερα, αλλά αυτός είναι ο άγραφος νόμος της εξέλιξης· να φοβάσαι, να αμφιβάλλεις, αλλά παρόλα αυτά να μην τα παρατάς.
Τότε μόνο καταφέρνει κανείς να συμβιβάσει τις αντίρροπες εσωτερικές δυνάμεις – το θέλω με το πρέπει, το είναι με το φαίνεσθαι – και να σφυρηλατήσει μία προσωπικότητα ικανή να ανταπεξέρχεται σε κάθε είδους δυσκολίες και προκλήσεις.
Στην «Επιστροφή στη Ρενς», ο Ντιντιέ Εριμπόν μάς εξομολογείται με εύληπτο και γλαφυρό τρόπο τη ζωή του, αφηγούμενος συνάμα μία ιστορία με φιλοσοφικές, κοινωνικές και υπαρξιακές προεκτάσεις που μας αφορά όλους.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
