Η θάλασσα του Πράσινου Ακρωτηρίου, Γκλόρια Σοφία, Εκδόσεις Βακχικόν 

[…] Έχω στα χέρια μου

Κομμάτια από αίμα

Πάθη ενός πάθους

Στην ψυχή μου, φέτες από όνειρα

Στο πρόσωπο, σπασμένο γέλιο

Ψίχουλα αυτοεκτίμησης […]

Είμαι δυνατή. Είμαι δυνατή.

Τόσο δυνατή είμαι,

Που δεν ξέρω τη δύναμή μου

(ΕΙΜΑΙ ΔΥΝΑΤΗ, ΕΊΜΑΙ ΔΥΝΑΤΗ, σελ. 19-20)

Η πορτογαλόφωνη ποιήτρια Γκλόρια Μοντέιρο, που υπογράφει ως Γκλόρια Σοφία (Glória Sofia, 1985), γεννήθηκε στην πόλη Πράγια (Praia), πρωτεύουσα του Πράσινου Ακρωτηρίου. Αποφοίτησε από τη Σχολή Μηχανικής και Διαχείρισης Περιβάλλοντος στις Αζόρες και εξέδωσε έως τώρα έξι συνολικά βιβλία. Έχει διεθνή παρουσία στη λογοτεχνία συνεργασίες με ηλεκτρονικές σελίδες και παγκόσμια πολιτιστικά περιοδικά, ενώ συμμετείχε σε πολλά διεθνή φεστιβάλ ποίησης. Το 2019 προσκλήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, για να δώσει διαλέξεις σχετικά με την ποίηση και τη λογοτεχνία. Προσκλήθηκε επίσης από τρία Πανεπιστήμια της Βοστώνης (Harvard University, Tufts University και Boston University) για τον ίδιο σκοπό. Τα ποιήματά της έχουν μελοποιηθεί από τον Αμέρικο Μπρίτο, ενώ έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 15 γλώσσες. Το 2020 βραβεύτηκε με το Βραβείο UMPPL Award. Επιλογή ποιημάτων της κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν 2021, με πρόλογο του Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο των Αζορών Φέλιξ Ροντρίγκεζ και μετάφραση του Ανδρέα Αντωνίου, ο οποίος καταφέρνει να αποδώσει τον βαθύ συναισθηματισμό της ποιήτριας.

Η Δημοκρατία του Πράσινου Ακρωτηρίου είναι μια νησιωτική χώρα της Δυτικής Αφρικής, δυτικά της Σενεγάλης. Αποτελείται από δέκα κύρια νησιά (και άλλα μικρότερα) στα βόρεια του Ατλαντικού Ωκεανού. Τα ανακάλυψαν οι Πορτογάλοι οι οποίοι και απαρτίζουν τον σημερινό πληθυσμό των νησιών, μαζί με τους απόγονους των δούλων που είχαν μεταφερθεί από την Αφρική. Τα νησιά έχουν τραχιά μορφολογία. Το 70% του πληθυσμού τους είναι Κρεολοί,  το υπόλοιπο Αφρικανοί και πολύ μικρό ποσοστό Ευρωπαίοι (Ολλανδοί, Άγγλοι, Γάλλοι, κλπ.). Επίσημη γλώσσα είναι η πορτογαλική, μαζί με την κρεολική, κράμα πορτογαλικής και δυτικοαφρικανικών στοιχείων.

Η αναφορά των στοιχείων θεωρήθηκε απαραίτητη για την παρουσίαση της ποίησης της Γκλόρια, εφόσον αποτελούν στοιχεία αξεχώριστα δεμένα με τους στίχους της. Η θάλασσα και το αεράκι του ωκεανού, ο ήλιος, τα γαλαζοπράσινα νερά, τα μόρνας (mornas), η εθνική μουσική του Πράσινου Ακρωτηρίου, γραμμένη στην Κρεολή, με  βασίλισσα τη γνωστή καλλιτέχνιδα Σεζάρια Έβορα (1941-2011), ανευρίσκονται στις συνθέσεις της Γκλόρια.

[…] Αεράκι, με έκανες να κοιτάξω τις πολλαπλές ζωές μέσα μου

Αφού τις φρόντισες χωρίς να περιμένεις αναγνώριση

Βρήκα αγάπη και τελικά γαλήνη (ΑΕΡΑΚΙ, σελ. 25)

Η ποίηση της Γκλόρια είναι λυρική και γεμάτη πάθος. Όπως τα μελωδικά τραγούδια της μόρνα, απευθύνεται σε συναισθήματα σχετικά με  την αγάπη, τον έρωτα, τη λαχτάρα,  τον πόνο, την περιφρόνηση, την προδοσία, την απογοήτευση. Είναι ποίηση μελαγχολική, σαν τα πορτογαλικά fados. Πηγάζει από την καρδιά της Αφρικής, αλλά και της Πορτογαλικής κουλτούρας. Κουβαλά την αγάπη των παιδιών, την αγωνία του χρόνου, την πίκρα από τον θάνατο των σχέσεων και τον ανδρικό σοβινισμό, τη μνήμη.

Καυτές κι οδυνηρές αναμνήσεις

(ΤΙ ΚΙ ΑΝ Η ΠΟΙΗΣΗ, σελ. 23).

Αγκιστρώνεται ωστόσο από τη ζωή, για να τραγουδήσει την πίστη της σ’ αυτή, αλλά και την ανάγκη για εσωτερική ενδυνάμωση. Συνεπαρμένη από το γράψιμο και την τέχνη η ποιήτρια, διακηρύσσει πως μόνο η ποίηση απελευθερώνει. Και η αγάπη, που σκοτώνει όλα τα κακά.

ΠΙΣΤΕΥΩ

Πιστεύω σε μια γωνιά

Μια γωνιά του ήλιου

Που θα ζεστάνει

Το κρύο των επιλογών

Πιστεύω σε μια αγάπη δολοφόνο

Σε μια αγάπη που σκοτώνει

Σκοτώνει όλα τα κακά

Πιστεύω πως μπορείς να δημιουργήσεις τον ουρανό

Πιστεύω πως μπορείς να ζήσεις για λίγο χρόνο

Τόσο όσο χρειάζεται για να πάρεις

Όλη αυτή την πικρία που δεν είναι δική μου (σελ. 40)

Το φως των γραπτών μου και η λάμψη του τραγουδιού μου, γράφει στο ποίημα ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΜΟΥ (σελ. 41). Και Αυτή η λαχτάρα για το βλέμμα σου με κλέβει την αυγή. (ό. π.)

Η ποίηση της Γκλόρια εκφράζεται με επαναλήψεις, επιφωνήματα, χωρίς τελείες στο τέλος των ποιημάτων. Είναι ποίηση ευαίσθητη, εμφατική, καθόλου κρυπτική, γεμάτη από την ομορφιά της γεωγραφίας του τόπου όπου μεγάλωσε. Ακούγεται με τη συνοδεία ενός τραγουδιού mornas, το φλερτ ενός ζευγαριού στον αφροβραζιλιάνικο χορό lundu. Είναι βαθιά ερωτική και ανθρώπινη.

ΤΡΑΓΟΥΔΩ

Τραγουδάω άστρα για σένα

Τραγουδάω τα χέρια που οδηγούν

Το αίμα στο στήθος σου

Τραγουδάω τα πλούτη από τις λέξεις μου

Τραγουδάω τον θυμό που σε γνώρισα

Τραγουδάω τη βία της σιωπής σου

Τραγουδάω τα δάκρυα του παρελθόντος σου

Τραγουδάω τη φλόγα του αισθήματός σου

Τραγουδώ, τραγουδώ, τραγουδώ και τραγουδώ

Γιατί να κλάψω δεν μπορώ (σελ. 39)

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.