Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

«Μα τι χρειάζονται οι ποιητές σε τόσο μίζερους καιρούς;»

                                                                                Φρήντριχ Χαίλντερλιν

Το Literature ανοίγει τον φάκελο Ελληνική Ποίηση 2018-2019 και εγκαινιάζει μια νέα σειρά συνεντεύξεων με τους πλέον καταξιωμένους σύγχρονους Έλληνες ποιητές. Στο πλαίσιο αυτό θα φιλοξενηθούν οι απόψεις των σημαντικότερων Ελλήνων ποιητών της σημερινής εποχής με σκοπό να φανούν οι απόψεις των δημιουργών αναφορικά με το παρόν και το μέλλον της Ελληνικής ποίησης. Στόχος είναι επίσης να παρουσιαστεί το έργο, οι ιδέες αλλά και η προσωπικότητα των ανθρώπων εκείνων, οι οποίοι επιμένουν να λειτουργούν ποιητικά σε καιρούς τόσο «μίζερους», γράφοντας εκλεκτή ποίηση, στη γλώσσα του Ομήρου και συνεχίζοντας επάξια την αδιάλειπτη για 3000 χρόνια παρουσία της ποίησης στην Ελλάδα.

Επιμέλεια:  Τέσυ Μπάιλα

 

Ευχάριστη, προσηνής, χαμογελαστή και φιλόξενη η Κατερίνα Αγγελάκη – Ρουκ μας υποδέχτηκε στο σπίτι της για να συνομιλήσουμε μαζί της για την Ελληνική Ποίηση, τον έρωτα, την καθημερινότητα, τον Καζαντζάκη, τους νέους ποιητές και τις πληγές της ζωής, τις πληγές που μπορεί να δημιουργήσουν ένα ποίημα και να επουλωθούν από αυτό. 

Παράλληλα είχαμε την ευκαιρία να την ακούσουμε να μας διαβάζει ένα ποίημά της με τη γλυκύτητα της ωριμότητας μιας μεγάλης ποιήτριας και την πηγαία χαρά μιας αεικίνητης έφηβης που μοιράστηκε μαζί μας το δημιούργημά της. Ή απλώς με τη γενναιοδωρία ενός ανθρώπου που τόσα χρόνια παλεύει με τις λέξεις για να αναδείξει το μελίρρυτο του ελληνικού λόγου και την εξελικτική του νοηματική στον σύγχρονο κόσμο.

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Κόρη του Γιάννη Αγγελάκη και της Ελένης Σταμάτη, δυο εξαιρετικά μορφωμένων ανθρώπων, γεγονός που της επέτρεψε να σπουδάσει στην Αθήνα, στη Νότια Γαλλία και στην Ελβετία. Ολοκλήρωσε τις σπουδές στη Σχολή Μεταφραστών και Διερμηνέων στο πανεπιστήμιο της Γενεύης και μεταφράζει από τα Αγγλικά, τα Γαλλικά και τα Ρωσικά. Πνευματικό παιδί του Νίκου Καζαντζάκη, με τον οποίο ο πατέρας της διατηρούσε πολύ καλές φιλικές σχέσεις, ασχολήθηκε από πολύ μικρή με το έργο του και δηλώνει πως η σκιά του τη σκεπάζει σε ολόκληρη τη ζωή της.

Εμφανίστηκε στα Ελληνικά γράμματα το 1956, σε ηλικία μόλις 17 ετών, με το ποίημα της Μοναξιά, το οποίο δημοσίευσε στην Καινούργια εποχή και για το οποίο Καζαντζάκης έστειλε γράμμα στον Γιάννη Γουδέλη, τον διευθυντή της Καινούργιας εποχής γράφοντας: «Παρακαλώ, δημοσιεύστε αυτό το ποίημα, το έχει γράψει μία κοπέλα που δεν έχει βγάλει ακόμα το γυμνάσιο. Είναι το ωραιότερο ποίημα που διάβασα ποτέ!»

Έκτοτε έχει εκδώσει είκοσι ποιητικές συλλογές. Τα έργα της έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και έχουν συμπεριληφθεί σε ανθολογίες, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η ίδια έχει μεταφράσει πολλά έργα και έχει γράψει άρθρα και δοκίμια για την ποίηση και τη μετάφρασή της. Έχει δώσει διαλέξεις και διάβασε ποιήματά της σε Πανεπιστήμια των ΗΠΑ και Καναδά (Harvard, Cornell, Daztmouth, N.Y. State, Princeton, Columbia κ.α.)

Το 1962 τιμήθηκε με το Α΄ Βραβείο Ποίησης της πόλης της Γενεύης (Prix Hensch). Το 1985 τιμήθηκε με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Το 2000 τιμήθηκε με το βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη, από την Ακαδημία Αθηνών.

Η Κατερίνα Αγγελάκη – Ρουκ συνεχίζει ακαταπόνητα να αγωνιά για την ποίηση, να συμμερίζεται τις φυσικές και μεταφυσικές ανησυχίες του νονού της, να θεωρεί, όπως έχει γράψει η ίδια, ότι οι ήρωες του Καζαντζάκη είναι μέλη της οικογένειάς της και να πιστεύει ότι «η παντοδυναμία της ζωής νικάει την απουσία του θεού».

  

Πόσο μεγάλη είναι η ευθύνη ενός σύγχρονου ποιητή που καλείται να γράψει σε μια γλώσσα στην οποία γράφεται ποίηση ανελλιπώς για 3000 χρόνια;

Η ερώτησή σας αυτή είναι πολύ ωραία και κατά σύμπτωση είναι κάτι που λέω πάρα πολύ συχνά και γι’ αυτό το λόγο χαίρομαι που με ρωτάτε. Ανήκω στην ποιητική γενιά του ’60, μια γενιά που αν και έχει στους κόλπους της  το Νόμπελ του Σεφέρη άφησε πίσω της το κόμπλεξ αυτό και δεν είπε: «Τι θέλω και γράφω ποιήματα με τον Όμηρο πίσω μου και το Νόμπελ;» Προχωρήσαμε μπροστά για να μιλήσουμε για την Ελλάδα της εποχής, για την πραγματικότητά μας.

Πότε γράφει κανείς ποίηση; Όταν δονείται από το πάθος των συναισθημάτων ή όταν απομακρύνεται από αυτό και βλέπει καθαρότερα;

Εκείνο που νομίζω εγώ, γιατί με έχει απασχολήσει κι εμένα αυτό το θέμα, είναι ότι γράφει κανείς όταν δονείται από το πάθος, και συνήθως πρόκειται για μια έντονη δόνηση, αλλά όταν περάσει ο καιρός και ωριμάσει το «φρούτο» μπορεί και να το πετάξει. Μπορεί δηλαδή να έχει αποτύχει αλλά η πρώτη δόνηση, η πρώτη έκρηξη έρχεται από την πίεση ενός πάθους.

Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ, Φωτογραφία: Τέσυ Μπάιλα

 

Πότε περιορίζεται η ποιητική δύναμη ενός ποιητή;

Ο καθένας έχει τα όριά του. Ο αληθινός ποιητής— και με αυτό τον χαρακτηρισμό αναφερόμαστε τόσο στο ποιοτικό αποτέλεσμα της δουλειάς όσο και στην ψυχολογία του— αν είναι αληθινός ποιητής γράφει ποίηση επειδή τον πιέζει η καρδιά και η ψυχή του. Υπάρχουν όμως και άλλοι που  είναι υποκριτές, οι οποίοι θέλουν να δείξουν ένα πρόσωπο για προσωπικούς λόγους, συνήθως απαίσιους. Αλλά ο αληθινός ποιητής είναι αυτός που πραγματικά ξεχειλίζει και συνήθως, αν είναι έντονο το ξεχείλισμα είναι και καλός ποιητής. Επίσης η ποίηση είναι απόλυτα συνδεδεμένη με τη νιότη. Ποιος είναι νέος και όταν ερωτεύτηκε δεν έγραψε ένα ποίημα; Εγώ δεν ξέρω κανέναν. Επειδή η ποίηση είναι προϊόν της νιότης. Από εκεί και πέρα όμως πρέπει να επιμείνει και όταν επιμείνει έχει πια άλλα θέματα να αντιμετωπίσει. Έτσι λοιπόν ένας ποιητής περιορίζεται από τα προσωπικά του όρια.

 

Είναι απαραίτητο ένας ποιητής να ζει «ποιητικά», να είναι δηλαδή αφοσιωμένος αποκλειστικά στην ποίηση, για να μπορέσει να γράψει καλή ποίηση;

Ναι, ψυχολογικά μπορεί να είναι αλλά βιωματικά δεν μπορεί να είναι, επειδή πρέπει να ζήσει και μέσα στη ζωή υπάρχουν και τα δύσκολα και τα εύκολα. Κι αυτά είναι που τον εμπνέουν για να γράψει.

 

«Ο καθείς και τα όπλα του», έλεγε ο Ελύτης. Τα δικά σας όπλα στην υπηρεσία της ποίησης ποια είναι;

Πιστεύω ότι ο Ελύτης εννοούσε αυτά τα όπλα, τα οποία μας δίνει η ζωή και είναι διαφορετικής υφής για τον καθένα από εμάς. Νομίζω πως αυτό που με ώθησε στην ποίηση είναι πρώτα το περιβάλλον μου, οι γονείς μου οι οποίοι ήταν πάρα πολύ μορφωμένοι, το γεγονός ότι ήμουν βαφτιστικιά του Καζαντζάκη και το γεγονός ότι είχα την αναπηρία αυτή από μικρή, από γεννησιμιού μου δηλαδή και αντέδρασα έντονα σ’ αυτή. Δεν μου δημιουργήθηκε κανενός είδους κόμπλεξ αλλά πολεμούσα και είναι ένας πόλεμος η ζωή και καθένας μας έχει τα δικά του προβλήματα αλλά και διαφορετικές πανοπλίες για να τα αντιμετωπίσει.

Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ, Φωτογραφία: Τέσυ Μπάιλα

 

Μιλήστε μας λίγο για τη σχέση σας με τον νονό σας, τον Νίκο Καζαντζάκη

Δυστυχώς, ενώ είχα αυτή τη μεγάλη χαρά στη ζωή μου δεν τον γνώρισα ποτέ, δεν τον είδα ποτέ ως φυσική παρουσία, επειδή έφυγε μετά τη βάφτισή μου. Με σημάδεψε βαθιά όμως. Οι γονείς μου τον λάτρευαν, ο πατέρας μου ήταν και δικηγόρος του. Υπάρχουν βέβαια τα γράμματα που μου είχε γράψει, τα οποία έχουν μάλιστα εκδοθεί. Έζησα όλη μου τη ζωή κάτω από τη σκιά του. Δε θυμάμαι πότε τον πρωτοδιάβασα. Ήμουν πάρα πολύ μικρή σίγουρα. Για εμένα η «Οδύσεια» είναι ένα απίθανο έργο, είναι το αγαπημένο μου.

 

Ήταν λοιπόν για εσάς ο Νίκος Καζαντζάκης το «χρυσό σκουφί του νου» σας;

Ήταν πιο πολύτιμος κι από ένα ολόχρυσο σκουφί. Θα ήθελα βέβαια να τον είχα αγγίξει, να του είχα μιλήσει προσωπικά, να του είχα απευθύνει τα ερωτήματά μου για όλα όσα το έργο του είχε εμφυσήσει μέσα μου.

  

Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ, φωτογραφία: Ντίνα Σαρακηνού 

 

Πιστεύετε ότι σήμερα ο κόσμος τον γνωρίζει όσο θα έπρεπε;

Δεν ξέρω αλλά νομίζω ότι δεν προσεγγίζουν πλέον σήμερα τους συγγραφείς και τους ποιητές. Τους μεταφέρουν βέβαια στην οθόνη, κάνουν εκδηλώσεις γι’ αυτούς αλλά μέχρι εκεί.

 

Εκτός από τον Καζαντζάκη ποιος άλλος μεγάλος του πνεύματος σας επηρέασε;

Κοιτάχτε, μεγαλώνοντας και μαθαίνοντας ξένες γλώσσες και επειδή σπούδασα στη Γαλλία με επηρέασε ο Μποντλέρ και όλοι αυτοί οι μεγάλοι της γενιάς του με είχαν καταδιαλύσει. Και βέβαια με τα ρωσικά που ήξερα, είχα άλλωστε και νταντά Ρωσίδα, και μετά σπούδασα αγάπησα τους Ρώσους δημιουργούς.

Αν είχατε μπροστά σας τον νονό σας τι θα του λέγατε; Ποια θα ήταν η δική σας «Αναφορά» στον Νίκο Καζαντζάκη;

Μου φαίνεται θα είχα χάσει τη λαλιά μου από τη συγκίνηση και θα του έλεγα: «Νονέ μου δε σε ντρόπιασα». Θα του απαντούσα δηλαδή σ’ αυτό που μου είχε γράψει: «Κλωσσοπούλι του Παρνασσού, μη με ντροπιάσεις».

Κατερίνα Αγγελάκη- Ρουκ, Φωτογραφία: Τέσυ Μπάιλα

       

Αν γράφατε εσείς σήμερα «γράμμα σε έναν νέο ποιητή» τι θα τον συμβουλεύατε να κάνει;

Όπως έχω πει πολλές φορές αυτό που πρέπει να κάνει ένας νέος στις μέρες μας είναι να μην πέσει θύμα της σημερινής θεότητας που είναι το χρήμα. Να μην ονειροπολεί αλλά να έχει απόλυτη αίσθηση ότι η δύναμη που κυβερνάει σήμερα είναι το κέρδος και το χρήμα. Και θα το λέω πάντα αυτό. Ελπίζω ότι οι νέοι δε θα το έχουν εντελώς συνηθίσει αλλά σίγουρα με πιάνει θλίψη να βλέπω τους νέους αποξενωμένους μεταξύ τους να κάθονται σε ένα τραπέζι και να απασχολούνται με τα μηχανήματα τους. Έτσι ποίηση δεν μπορεί να γίνει.

Η δική σας καθημερινότητα τι περιλαμβάνει;

Η τωρινή ή η παλαιότερη; Νομίζω θα σας πω καλύτερα ποια περίοδο της ζωής μου αγαπώ πολύ. Ήταν όταν γνώρισα τον σύντροφό μου και τον αγάπησα. Τον γνώρισα και σε τρεις εβδομάδες είχαμε παντρευτεί. Και μείναμε μαζί ως το τέλος εκείνου.

Κατερίνα Αγγελάκη- Ρουκ, στην μικρή φωτογραφία της με την νταντά της Νίνα Λασκαράτου,  Φωτογραφία: Ντίνα Σαρακηνού

 

Πώς βλέπετε το μέλλον της ελληνικής ποίησης; Μήπως τελικά η δική σας γενιά, είναι η τελευταία μεγάλη γενιά της ελληνικής ποίησης;

Είμαι πάρα πολύ αισιόδοξη για την Ελληνική ποίηση. Λαμβάνω πολλά βιβλία από νέους, οι νέοι αγαπούν την ποίηση και εμένα αυτό μου δίνει μεγάλη ελπίδα για το μέλλον της. Η ποιότητα δε της ποίησης των νέων ποιητών είναι πάρα πολύ ενδιαφέρουσα, πάρα πολύ καλή. Οι νέοι ποιητές έχουν προσαρμοστεί στη γλώσσα της εποχής. Εκφράζουν αυτά που γίνονται σήμερα, χωρίς ωστόσο να χάνουν την ποιότητά τους, παρόλο που το ποιητικό στυλ έχει εκμοντερνιστεί. Είναι οι μόνες αισιόδοξες στιγμές αυτές, όταν, δηλαδή, λαβαίνω τα βιβλία αυτά των νέων δημιουργών.

 

Ο σύγχρονος αναγνώστης είναι ικανός να «ξεκλειδώσει» τα μυστικά της ποίησης ή έχει απομακρυνθεί τόσο πολύ απ’ αυτή, επειδή έχει χάσει την παρθενικότητα των αισθήσεών του;

Δεν ξέρω να σας πω. Είναι δύσκολο να καταλάβεις τι αισθάνεται ο αναγνώστης. Η επιτυχία μπορεί να φαίνεται από τις πωλήσεις, είναι κι αυτό μια ένδειξη, αλλά μπορεί, επίσης, να είναι αποτέλεσμα διαφόρων συνισταμένων, όπως είναι η διαφήμιση, η προώθηση από τον εκδότη, κ.λπ. Προσωπικά, είμαι ενθουσιασμένη από την αγάπη του κόσμου. Ελπίζω λοιπόν πως ό,τι εισπράττω από τον κόσμο είναι αποτέλεσμα της αγάπης του για την ποίησή μου.

Από το προσωπικό αρχείο της κας. Κατερίνας Αγγελάκη Ρουκ φωτογραφία με τον σύζυγό της Ρόντνεϊ Ρουκ

 

Τελικά κ. Ρουκ χρειάζονται οι ποιητές σε τόσο μίζερους καιρούς;

Όπως ξέρουμε, εγώ το λέω πάντα, το ποίημα γεννιέται από μία πληγή και το ποίημα είναι, επίσης, η ουλή αυτής της πληγής. Εγώ είμαι γεμάτη ουλές. Αυτές μου έδωσαν την έμπνευση. Ναι, χρειάζονται οι ποιητές ιδιαίτερα σ’ αυτούς τους μίζερους καιρούς.

Η κα. Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ, διαβάζει για το  Literature.gr το ποιημά της με τίτλο:  Επίλογος Αέρας  από την ομώνυμη συλλογή ”Επίλογος Αέρας ”, Εκδόσεις Κέδρος, 1990

 

Τέσυ Μπάιλα, Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ

Ντίνα Σαρακηνού, Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ, Τέσυ Μπάιλα

 

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular