Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Ακόμα κι αν δικαιώσουμε όσους ισχυρίζονται ότι στη λογοτεχνία έχουν όλα πια γραφτεί,  υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη λογοτεχνική παράδοση.

Κάθε νέα ανάγνωση συνιστά από μόνη της μια τέχνη που προωθεί την υπόθεση της γραφής. Θα έλεγε κανείς πως η λογοτεχνία ωριμάζει μαζί μας. Μεταξύ των άλλων εξελίσσεται και η αποτίμηση των εργαλείων που μας παραδόθηκαν. Ένα από αυτά, η ειρωνεία, αρδεύει το σώμα της λογοτεχνίας λειτουργώντας υπαινικτικά και ανατρεπτικά.

Είναι γνωστό ότι η λογοτεχνική γλώσσα εκφράζει κυρίως τις διαφορές ανάμεσα σε αυτά που λέμε, σε αυτά που σκεφτόμαστε και σ’ αυτά που πιστεύουμε στην πραγματικότητα. Κι αυτή είναι η περιοχή μέσα στην οποία κινείται η ειρωνεία.

Ο «φάκελος ειρωνεία» ανοίγει ήδη από τον Όμηρο.

Εκτός από την επική ειρωνεία που διαπνέει την Ιλιάδα, εντοπίζουμε την ειρωνεία ως αφηγηματικό σχήμα σε μια σκηνή της Οδύσσειας με τον Οδυσσέα να ακούει από το στόμα ενός μνηστήρα το απίθανο της επιστροφής του.  Στην Πολιτεία του Πλάτωνα η ειρωνεία λέγεται για πρώτη φορά με το όνομά της. Ένα από τα θύματα του Σωκράτη τον αποκαλεί είρωνα.

Η συνέχεια ανήκει στην ειρωνεία του αμέτοχου θεού-συγγραφέα όπως αυτή εμφανίζεται στον Σαίξπηρ, τον Αριστοφάνη, τον Γκαίτε, τον Θερβάντες, τον Τόμας Μαν και τον Φλομπέρ.

Η ειρωνεία είναι εντέλει μια άποψη της ζωής που αναγνωρίζει ότι οι εμπειρίες  επιδέχονται πολλές ερμηνείες από τις οποίες καμία δεν είναι απλά σωστή.

Στο πορτραίτο του Καλλιτέχνη ο Τζόυς μας δίνει τον έμμεσο ορισμό της: «Ο καλλιτέχνης, όπως ο Θεός της δημιουργίας,  παραμένει μέσα ή πίσω ή πάνω από το έργο του, αόρατος, άυλος, αδιάφορος κόβοντας τα νύχια του…»

Το ίδιο το  θέατρο αποτελεί είδος ειρωνικής σύμβασης με την οποία ο θεατής που έχει μια καλή θέση κατά κάποιο τρόπο, στον πραγματικό κόσμο μπορεί να βλέπει ένα κόσμο ψευδαίσθησης και να έχει μια «εικόνα της ζωής από ψηλά».

Το γεγονός ότι σήμερα αποδεχόμαστε την ειρωνεία ως κάτι περισσότερο από απλό σχήμα λόγου καταδεικνύει την ωριμότητα τόσο της ίδιας της λογοτεχνίας όσο και τη δική μας ως αναγνωστών της. Στην πραγματικότητα δε ο «φάκελος ειρωνεία» έχει μόλις ανοίξει…

Dimitris Stefanakis

 

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular