«Η αλήθεια έχει πολλαπλές αναγνώσεις» Η Ζέτα Κουντούρη συνομιλεί με την Βιργινία Αυγερινού

5 July 2022

***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Η Ζέτα Κουντούρη γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε νομικά και εργάστηκε ως δικηγόρος. Στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου υπήρξε μέλος του Επιστημονικού Διδακτικού Προσωπικού, δίδαξε από το 2007 έως το 2009 Δημιουργική Γραφή στο Εργαστήρι της Φοιτητικής Λέσχης, το οποίο ίδρυσε η ίδια.

Διηγήματά της έχουν ανθολογηθεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Ισπανία και Ιταλία) κι έχουν δημοσιευθεί σε εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Από τις εκδόσεις Κέδρος κυκλοφορούν τα βιβλία της: Η Λεγάμενη, Όμορφη ζωή, Ρωγμές στη σιωπή, Πίστωση χρόνου, Λίγο πριν βρέξει.

Το νέο της έργο, το μυθιστόρημα Κασκόλ από κασμίρι, κυκλοφόρησε τον περασμένο Μάρτιο και είναι η αφορμή για την συνέντευξη που ακολουθεί και που πρόθυμα μας παραχώρησε η συγγραφέας.

Βιργινία Αυγερινού 03.07.2022

Το νέο σας βιβλίο με τίτλο Κασκόλ από κασμίρι που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Κέδρος είναι ένα νουάρ μυθιστόρημα με κοινωνικές προεκτάσεις. Πιστεύετε ότι υπάρχει μια άνθηση του είδους στην ελληνική λογοτεχνία;

Ναι, το νουάρ μυθιστόρημα γνωρίζει τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερη άνθηση στη χώρα μας, μια που “οι σκοτεινές ιστορίες της πλαϊνής πόρτας” όλο και αυξάνονται. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν το συναντούσαμε και στο παρελθόν. Αν δεν κάνω λάθος το πρώτο μυθιστόρημα που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε νουάρ είναι Ο συμβολαιογράφος του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή, που γράφτηκε το 1852. Έκτοτε ακολούθησαν και άλλα πολλά. Συχνά τα όρια μεταξύ αστυνομικού και νουάρ είναι δυσδιάκριτα. Πιστεύω ότι η σημαντικότερη διαφορά τους είναι ότι στο αστυνομικό ενδιαφέρει περισσότερο η επίλυση του όποιου μυστηρίου-αινίγματος προκύπτει ενώ στο νουάρ η ατμόσφαιρα που το περιβάλλει και ο χώρος στον οποίο εκτυλίσσεται.

Τι ήταν αυτό που σας έκανε να δημιουργήσετε τη Μιράντα, την κεντρική ηρωίδα του μυθιστορήματος και να στηρίξετε στον χαρακτήρα αυτόν όλο το αφηγηματικό σας οικοδόμημα;

Η Μιράντα υπήρξε μια γνώριμη φιγούρα στη ζωή μου. Οι αντιφατικές πλευρές του χαρακτήρα της μου προσείλκυαν το ενδιαφέρον τόσο πολύ που κάποια στιγμή ένιωσα την ανάγκη να της δώσω σάρκα και οστά. Ανασφαλής, αβέβαιη και κάποιες φορές τολμηρή, προσκολλημένη στον παιδικό της έρωτα, ζει γεμάτη ενοχές μια διπλή ζωή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το γάμο και τα παιδιά της. Όταν ξεκίνησα να γράφω δεν ήξερα αν θα στηριζόταν σ’ εκείνη το αφηγηματικό οικοδόμημα. Εξίσου έντονη υπήρξε και η ιδιάζουσα προσωπικότητα του άντρα της, του Ευγένιου, που κι αυτός πριν την παντρευτεί είχε ένα παρελθόν γεμάτο μυστικά. Στην πορεία, γράφοντας, ανακάλυψα ότι είναι η δική της ματιά που κυριαρχεί στα περισσότερα κεφάλαια της αφήγησης.

Είναι η νουάρ ιστορία που αφηγείστε το πρόσχημα για να αναφερθείτε σε μείζονα κοινωνικά προβλήματα, όπως η διακίνηση ναρκωτικών και η μαφία;

Σε καμία περίπτωση όταν ξεκίνησα να γράφω δεν είχα σκοπό να αναφερθώ σε τέτοιου είδους προβλήματα. Αυτό που μ’ ενδιέφερε ήταν να δώσω την εικόνα ενός εξαιρετικά δύσκολου γάμου, από τους πολλούς που υπάρχουν σήμερα, στηριγμένου σε σαθρές βάσεις, με δυο αγόρια στην εφηβεία, που καλούνται να υποστούν τις συνέπειες. Στην εξέλιξη της ιστορίας, και παρακολουθώντας τις ζωές των δύο κεντρικών ηρώων και του περιβάλλοντος στο οποίο κινούνται, θα εμφανιστούν τα μείζονα κοινωνικά προβλήματα, όπως η διακίνηση ναρκωτικών, η εμπλοκή εφήβων σε ομάδες νεοναζί και αρκετά άλλα, που δυστυχώς πλεονάζουν στις σύγχρονες κοινωνίες.

Είναι το νουάρ ένα είδος που σας εκφράζει ή στο μέλλον θα σας δούμε σε κάποιο άλλο είδος;

Πιστεύω ότι θα παραμείνω σ’ αυτό το είδος μια που αυτό που με ελκύει, όπως ήδη ανέφερα, είναι οι σκοτεινές ιστορίες της καθημερινότητας. Κι επειδή θεωρώ ότι η αλήθεια έχει πολλαπλές αναγνώσεις προσπαθώ να τις δώσω με τρόπο που ο αναγνώστης να κρίνει ο ίδιος ποιοι είναι οι αθώοι και ποιοι οι φταίχτες.

Αλλάζουν τελικά οι άνθρωποι ή δεν μπορεί κανείς να επέμβει στη μοίρα του;

Ασφαλώς οι άνθρωποι αλλάζουν, και μακάρι να ήταν πάντα προς το καλύτερο. Δεν ξέρω, όμως, ακριβώς τι σημαίνει μοίρα. Αν μοίρα σημαίνει τυχαίο γεγονός, απ’ αυτά που προβλέπουν οι μάγισσες στην παλάμη και οι χαρτορίχτρες στην τράπουλα, -αστειεύομαι – εννοώ γεγονότα που δεν μπορείς να ελέγξεις, τότε δεν μπορείς να επέμβεις. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, του μη τυχαίου, θεωρώ πως ο άνθρωπος καθορίζει τη μοίρα του.

Τι επηρεάζει τη θεματολογική σας επιλογή; Η επικαιρότητα σε ποιο βαθμό μπορεί να σας εμπνεύσει;

Νομίζω ότι πίσω από οτιδήποτε έχω γράψει -με αφορμή σκοτεινές ιστορίες- οι ανθρώπινες σχέσεις που γίνονται όλο και πιο δύσκολες αποτελούν τη θεματολογία μου. Η επικαιρότητα μπορεί να με επηρεάσει, όχι όμως να με εμπνεύσει.

Έχετε διδάξει δημιουργική γραφή. Είναι κάτι που θα ξανακάνατε ενδεχομένως; Πιστεύετε ότι τα μαθήματα δημιουργικής γραφής είναι μια τάση της εποχής ή όντως αποφέρουν λογοτεχνικούς καρπούς;

Δεν είμαι σίγουρη, εξαρτάται από την εποχή που θα μου το ζητούσαν και τις υπόλοιπες υποχρεώσεις που θα είχα. Πιστεύω απόλυτα ότι τα μαθήματα δημιουργικής γραφής αποφέρουν καρπούς, δεν δίδαξα απλώς αλλά και διδάχτηκα δημιουργική γραφή, έχοντας την τύχη να έχω δάσκαλο τον αείμνηστο Νίκο Φωκά. Οι περισσότεροι από τους μαθητές του είναι σήμερα γνωστοί ποιητές και πεζογράφοι. Βλέπω, εξάλλου, και πολλούς νέους συγγραφείς που προέρχονται από ανάλογα εργαστήρια.

Τι μπορεί να σας εντυπωσιάσει όταν διαβάζετε ένα βιβλίο; Η ίδια η πλοκή ή ένας χαρακτήρας;

Νομίζω και τα δύο, όταν δίνονται με σωστό και ενδιαφέροντα τρόπο.

Υπάρχει κάποιο λογοτεχνικό είδος που δε θα σκεφτόσασταν ποτέ να ασχοληθείτε;

Ένα είδος, ίσως και το μόνο, που δεν θα σκεφτόμουν ποτέ να ασχοληθώ είναι το ιστορικό. Μου αρέσει όταν γράφω να αφήνω τη φαντασία μου να καλπάζει ελεύθερη και φοβάμαι ότι αυτό θα μπορούσε να αποβεί επικίνδυνο στο συγκεκριμένο είδος.

Κλείνοντας, αφού σας ευχαριστήσουμε, θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για τα επόμενα συγγραφικά σας βήματα;

Προς το παρόν απολαμβάνω ένα ανέμελο παρόν χωρίς συγγραφικές έγνοιες και προγράμματα. Ωστόσο, όπως γίνεται πάντα… μπορεί αύριο να δω μια κοπέλα να μιλάει στο κινητό της και να κλαίει, μια κυρία με φθαρμένα ρούχα έξω από το σουπερμάρκετ να μετράει με αγωνία τα κέρματά της, ένα παιδί με ξυρισμένο κεφάλι να γράφει συνθήματα στους τοίχους και ξαφνικά να το βάζει στα πόδια… Κάτι από όλα αυτά μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα για μια νέα ιστορία, νουάρ πάλι, το δίχως άλλο.