Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Ο Νίκος Καζαντζάκης, ένας από τους σημαντικότερους στοχαστές όλων των εποχών

Το συγγραφικό έργο του Νίκου Καζαντζάκη δέχτηκε πολλές επιδράσεις: κυρίως από τον Όμηρο, το Σωκράτη, τον Πλάτωνα, το Δημόκριτο, τον Ηράκλειτο, το Νίτσε, τον Ουίλιαμ Τζαίημς, τον Μπερξόν, τον Τολστόι, τον Ντοστογιέφσκι, το Βούδα, το Σοπενχάουερ, το Χριστό, το Ζορμπά.

Ο Ν. Καζαντζάκης αγωνίστηκε με όλες του τις δυνάμεις για την αλήθεια, την προάσπιση των δημοκρατικών ιδεολογιών, ενώ παράλληλα προσπάθησε να πλησιάσει το άγνωστο, να αγγίξει το ανοίκειο και να προσεγγίσει την ιδέα της φυσικής απόληξης της ανθρώπινης ζωής προς τον αναπόφευκτο θάνατο. Το φιλοπρόοδο αγωνιστικό του πνεύμα, που αποστρέφεται τον αρνητισμό των κατώτερων συναισθημάτων (κατάθλιψη, απαισιοδοξία), κινείται στο πλαίσιο της αισιοδοξίας και της αγάπης, κατορθώνοντας έτσι να δώσει περιεχόμενο και νόημα στο εφήμερο νόημα της ζωής.

Ανάμεσα στις σημαντικότερες ρήσεις του συγκαταλέγεται και η ακόλουθη:

Έχεις τα πινέλα, έχεις τα χρώματα ζωγράφισε τον Παράδεισο και μπες μέσα.

Η ρήση τονίζει την ανάγκη της συνεχούς δημιούργιας και εξέλιξης του ανθρώπου. Άλλωστε, ο άνθρωπος διαθέτει τις απαιτούμενες γνώσεις, οι οποίες του εξασφαλίζουν τη δημιουργία ενός ιδεατού κόσμου στον οποίο βασιλεύει η ευτυχία, η ομόνοια και η δημοκρατικότητα. Ως αποτέλεσμα αυτών, διασφαλίζεται η μεγαλύτερη ασφάλεια και η αξιοπρέπεια, οι οποίες καθορίζουν το βαθύτερο νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης. Οι πράξεις των ανθρώπων μπορούν να αναδημιουργήσουν τον κόσμο. Επίσης, οι πράξεις των ανθρώπων μπορούν να καταστρέψουν τον κόσμο που τους κληροδοτήθηκε από τους παλαιότερους. Αυτός ο μακρόκοσμος (κόσμος) βρίσκεται σε άμεση συνύπαρξη με τον μικρόκοσμο, δηλαδή με τις πράξεις που καθορίζουν την προσωπικότητα των ανθρώπων. Αυτοί οι δύο πόλοι λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία στον κόσμο των ανθρώπων που θέλουν να δημιουργήσουν.

Ο Ν. Καζαντζάκης αγωνίστηκε απεγνωσμένα για την κατάκτηση της Ελευθερίας. Ο κόσμος που οραματίστηκε στα έργα του είναι ένας επίγειος Παράδεισος στον οποίο επικρατεί η Ελευθερία που μάχεται να σπάσει τις αλυσίδες των κοινωνικών συμβάσεων. Εμείς είμαστε οι ζωγράφοι που προσπαθούν να φιλοτεχνήσουν το δικό τους έργο, με τα δικά τους χρώματα και τα δικά τους πινέλα, χωρίς φόβους και συμβατικές πιέσεις, ώστε να οδηγηθούμε στο δικό μας Παράδεισο.

Τα πινέλα συμβολίζουν τις προτιμήσεις μας, ενώ τα χρώματα τις διάφορες μορφές των ψυχολογικών καταστάσεων που βιώνουμε. Για παράδειγμα, το μπλε ή το σκούρο μπλε συμβολίζει τη μελαγχολία, το μαύρο συμβολίζει τον πόνο, το γκρι συμβολίζει το φόβο, το κίτρινο συμβολίζει τη χαρά, το πορτοκαλί συμβολίζει την έκπληξη, το μοβ και το πράσινο συμβολίζουν την υποκρισία, το κόκκινο συμβολίζει τον έρωτα, το άσπρο συμβολίζει την αγάπη.

Τα πινέλα και τα χρώματα είναι τα μέσα που χρειάζεται ο άνθρωπος προκειμένου να δημιουργήσει το δικό του κόσμο. Η επιλογή των κατάλληλων χρωμάτων και πινέλων αντικατοπτρίζει το πόσο όμορφος θα γίνει ο Παράδεισος που θέλουμε να δημιουργήσουμε τόσο για εμάς, αλλά και για τους υπόλοιπους που θα θελήσουν να τον γνωρίσουν.

Ο Ηράκλειτος είχε διατυπώσει τη ρήση ”τα πάντα ρει” (όλα αλλάζουν, τίποτα δεν μένει αιώνιο, όλα εξελίσσονται και μεταβάλλονται, όπως η ίδια η ζωή). Η γνήσια λα’ι’κή παράδοση μας υπενθυμίζει ότι ”το κάθε εμπόδιο είναι για καλό” (κάθε δύσκολη περίοδος που απειλεί να καταρρακώσει το ηθικό και την ψυχολογία μας δεν πρέπει να μας κλονίζει, αλλά απεναντίας να μας κάνει ακόμα πιο δυνατούς. Με τη σειρά του ο Καζαντζάκης μας δίδαξε το φιλοπρόοδο πνεύμα της αγωνιστικότητας απέναντι στα αρνητικά συναισθήματα και τις φοβίες που μας σπρώχνουν έξω από το μονοπάτι που θέλουμε να ακολουθήσουμε. Πρωταγωνιστώντας στη ζωή που μας δόθηκε πρέπει να μάθουμε να σηκωνόμαστε όταν πέφτουμε, να αναδυόμαστε πάνω από την επιφάνεια του νερού όταν έχουμε φτάσει στο βυθό της θάλασσας, να φτάνουμε στην κορυφή της βουνοπλαγιάς όταν τα βράχια υποχωρούν κάτω από τα πόδια μας. Έχοντας ως συμμάχους την υπομονή, την καρτερικότητα και την αποφασιστικότητα πρέπει να μάθουμε να ξεπερνούμε τα εμπόδια που ορθώνονται μπροστά μας και να βγαίνουμε αλώβητοι μέσα από τις δυσκολίες που μας επιφυλάσσει η ζωή. Καθώς ανταπεξερχόμαστε στα διλήμματα που μας ταλανίζουν, πρέπει να μάθουμε να σηκώνουμε το ανάστημά μας πάνω από τις περιστάσεις που μας εγκλωβίζουν. Τη στιγμή που παίρνουμε τη ζωή στα χέρια μας, γινόμαστε οι πυξίδες της μοίρας που καθορίζουν τη μετέπειτα πορεία μας στο χρόνο.

Η αναποφασιστικότητα, η αδράνεια και ο φόβος ισοδυναμούν με το θάνατο, ενώ η θέληση, η εξέλιξη και η συνεχής προσπάθεια με τη ζωή.

Όπως μπορούμε να μετατρέψουμε ζωή μας σε Παράδεισο, με τον ίδιο τρόπο μπορούμε να την μετατρέψουμε σε Κόλαση. Άλλωστε, η Κόλαση δεν απεχεί πολύ από τον Παράδεισο, παρά μόνο μια κομένη κλωστή. Η κόλαση δεν κρύβεται μέσα στη ζωή, αλλά στην παραίτηση από την ζωή, δηλαδή στην αποδοχή του θανάτου. Ο θάνατος δεν αρχίζει τη στιγμή που ”φεύγουμε” από τη ζωή, αλλά τη στιγμή που ”αφήνουμε” τη ζωή να φύγει μέσα από τα χέρια μας.

Τα πινέλα και τα χρώματα είναι τα πολυτιμότερα μέσα που θα μας βοηθήσουν να ζωγραφίσουμε το δικό μας Παράδεισο. Ίσως, να μην μπορούμε να μείνουμε αιώνια μέσα σε αυτόν, όμως μπορούμε να τον επισκεπτόμαστε συχνά.

”Ε κακομοίρη άνθρωπε, μπορείς να μετακινήσεις βουνά, να κάμεις θάματα, κι εσύ να βουλιάζεις στην κοπριά, στην τεμπελιά και στην απιστία! Θεό έχεις μέσα σου, Θεό κουβαλάς και δεν το ξέρεις – το μαθαίνεις μονάχα την ώρα που πεθαίνεις, μα ‘ναι πολύ αργά”.

ΠΗΓΕΣ

Γραμματάς Θεόδωρος, Η έννοια της ελευθερίας στο έργο του Ν. Καζαντζάκη, εκδ. Δωδώνη, Αθ.-Γιάννινα, 1983

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (μετάφραση Θανάσης Κατσικερός, επιμέλεια Roderick Beaton, επιμέλεια σειράς Νάσος Βαγενάς), Εισαγωγή στο έργο του Καζαντζάκη, Επιλογή κριτικών κειμένων, Ηράκλειο Κρήτης, 2011

Κουμάκης Γεώργιος, Νίκος Καζαντζάκης. Θεμελιώδη προβλήματα στη φιλοσοφία του, εκδ. Εστία, Αθήνα, 1982 (β΄ έκδ. 1985, γ΄ έκδ. 1996) 

Pantelis Liakas

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular