***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Η Δίκη που Άλλαξε τον Kόσμο, Στέφανος Δάνδολος, Εκδόσεις Ψυχογιός

…Ποιμένες, εσείς που ξεμακραίνετε

Πέρα από τις στάνες, στον λόφο

Αν τυχόν ανταμώσετε

Κείνον που περισσότερο αγαπώ

Πείτε του πως υποφέρω

Θλίβομαι και πεθαίνω…

Πνευματικό Άσμα

Άγιος Ιωάννης του Σταυρού

Άσμα 2ον

Τον έπιασαν, τον έσυραν, τον λέρωσαν γράφει ο αξέχαστος Γιώργος Χειμωνάς στον Εχθρό του ποιητή του. Οι θεσμοί και τα καθεστώτα διεκπεραίωσαν το καθήκον τους και το τέλος της ιστορίας μετατράπηκε σε θρησκεία, κάτω από βαριά υφάσματα, μες σε δεσποτικά και ναούς περικλεείς. Στο όνομά Του ζωγράφισαν με ωραία χρώματα τους τοίχους των ναών και φρόντισαν με επιμέλεια το τέμπλο, έτσι που να αφηγείται όλη την δόξα Του. Στα περιστύλια υψώθηκαν για τώρα και για πάντα οι εκκωφαντικές, ικέτιδες φωνές, σπαραγμοί για Θεούς μακρινούς και άφταστους. Και οι ζωγράφοι, πρωτίστως αυτοί φρόντισαν για να έχει ένα πρόσωπο ανθρώπινο, με μια έκφραση αγάπης και πόνου ισάξια μοιρασμένη στο τώρα και το χθες αυτού εδώ του κόσμου. Απέμεινε ο χρόνος αγκαλιά με τις εικόνες και όλα αφέθηκαν για πάντα στις κλήρες των καιρών, έτσι όπως το τραγούδησαν κάποτε τα Ρόδινα Ακρογιάλια του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, πράγματα λεπτά και απροσμέτρητα, όπως η μνήμη και η δόξα. Έπειτα ο Χριστός ενδύθηκε την ιδεώδη πλαστική. Το σχήμα του σώματος και η μορφή του ορθώθηκαν πάνω από τον ύπνο της ανθρωπότητας. Ο πόνος και η φωνή του έγιναν δικά μας και ο Ειρημένος μετεβλήθη στην μέρα και την σκιά. Ο Εσταυρωμένος, ο Σωτήρας, ο Θεάνθρωπος που αρνήθηκε τον ουρανό μονάχα για να πεθάνει, είπαμε. Η Πηγή κάτω από τα μάτια των ανθρώπων, η βρύση του διψασμένου, η παρηγοριά και το όμορφο παραμύθι του κόσμου, το πιο τέλειο μυθιστόρημά του.

Και όμως πολύ πριν τον θάνατο, προτού διαπλεύσει την πραγματικότητα των αιώνων, ο Ιησούς από την Ναζαρέτ γεννήθηκε και έζησε ως άνθρωπος. Με τις αδυναμίες, τον τρόμο, τις δεύτερες σκέψεις, τα ουρλιαχτά και την βαθιά συνείδηση του λιγοστού του χρόνου. Άνθρωπος και Εκείνος, ανάμεσα σε ανθρώπους, σε μικρές και μεγάλες μορφές που κέρδισαν μια θέση στην ιστορία και άλλοτε εντυπώθηκαν στα περιθώρια των γεγονότων. Πρόσωπα  δύστηνα, ξένα προς τον κόσμο, ψηφίδες στην μεγάλη εικονογραφία της ζωής. Μορφές που βρέθηκαν στο μηδέν της ιστορίας και με ένα λαμπρό φορτίο στα μάτια τους σεργιάνισαν τους δρόμους που Εκείνος πήρε, μορφές που πληρώθηκαν όλη την λύπη του κόσμου και μαρτύρησαν την στροφή της ιστορίας. Χαρακτήρες με σφιγμένα δόντια που έκαναν συνείδησή τους την κορυφαία στιγμή στην σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και τον Θεό του. Ψυχές συγυρισμένες που κλονίστηκαν, μορφές στοχαστικές που έχασαν τα πρόσωπά τους, άνθρωποι που απέμειναν ολομόναχοι, όπως δέντρα πικρά στους κήπους της λύπης.

Αυτές οι διόλου ιδανικές μορφές φωτίζονται στο καινούριο, ιστορικό μυθιστόρημα του Στέφανου Δάνδολου. Ο συγγραφέας του best seller Ιστορία χωρίς όνομα επανέρχεται με ένα νέο βιβλίο από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Μια αφήγηση με ιστορική συνέπεια και στοιχεία από έναν χρόνο χαμένο κάτω από τα στρώματα του καιρού διαμορφώνουν αυτό το συναρπαστικό μυθιστόρημα. Η Δίκη που Άλλαξε τον Κόσμο προφέρει ξανά εκείνα τα ονόματα που άθελά τους σημάδεψαν την γέννηση του ίδιου του Θεού. Θυμάται τις ιαχές, τα ζεστά εκείνα σώματα, τις πεδιάδες της Ιερουσαλήμ, λέει από την αρχή το πώς και το γιατί εκείνου του κόσμου που έμελε να αντικρίσει το άρρητο και το ιδανικό. Η Ρώμη που σήμερα της αναλογεί μονάχα η σκόνη του παρελθόντος και οι ωραίες, αυτοκρατορικές αψίδες, η Ρώμη που με την καθαρή έκταση της αυτοκρατορίας της, θέατρο και πεδίο της ανθρώπινης ιστορίας βρίσκει έναν τρόπο να ξαναζήσει μες στις σελίδες της έκδοσης του Ψυχογιού. Αποσπάσματα από επιστολές παλιών συγκλητικών που συνδυάζουν την ιστορική έρευνα του συγγραφέα με τον μύθο της γραφής, συμπερασματικές τοποθετήσεις σπουδαίων μελετητών της ιστορίας, συμπληρώνουν το ταξίδι και επαληθεύουν μια πολύτιμη διαδικασία για το εργαστήρι του δημιουργού. Μικρές παραπομπές που συμπληρώνουν την εξαιρετική, αφηγηματική εξέλιξη του βιβλίου επικαιροποιούν αυτόν τον μύθο που μόνον το παρελθόν θα μπορούσε πια να επιβεβαιώσει. Ο συγγραφέας επιστρατεύει ένα πλούσιο υλικό, συνδυάζοντας την γυάλινη λάμψη των θραυσμάτων, δίχως να διεκδικεί από την ιστορία το ειδικός της βάρος. Στο Σημείωμα του Συγγραφέα που πλαισιώνει και επεξηγεί τις παρεκκλίσεις της μυθιστοριογραφίας του Στέφανου Δάνδολου, ο ίδιος γράφει. […Το βιβλίο αυτό δεν διεκδικεί δάφνες θρησκευτικούς πονήματος, μήτε αποτελεί ιστορικό δοκίμιο για την εποχή που περιγράφει. Είναι μυθιστόρημα και πρέπει να διαβαστεί ως μυθιστόρημα…] Απομένει στις φιγούρες που παρελαύνουν από τις σελίδες του βιβλίου να ομολογήσουν την αλήθεια κάποιου καιρού, να φωτίσουν με επάρκεια εκείνη την εποχή της ρωμαϊκής παρακμής.  Πρόκειται για παιδιά που ανήκουν πια στους αιώνες, φιγούρες όπως εκείνες του Φαγιούμ, μορφές που μας κοιτάζουν από την ανυπαρξία τους. Μορφές που ξαναζούν κάτω από τον φωτισμό της επιδέξιας γραφής του συγγραφέα. Ψυχές καμωμένες πέρα από όλα τα άλλα, από το ταλέντο της γραφής.

Σε μια τέτοια τάξη ανήκουν η Κλαυδία Πρόκλα, ο Πιλάτος, ο Βαραββάς, ο ίδιος ο Χριστός, ο Γάιος, οι ανώνυμοι στρατιώτες στην κορυφή του Γολγοθά, η πικραμένη από την ανθρωπιά Ραχήλ. Αυτή η μικρή Εβραιοπούλα που κλείνει μέσα της όλη την αφήγηση, τους σταθμούς της, τις δοκιμασίες, την πίστη και την μετάνοια εκείνων των θρυλικών πια στιγμών που στοίχισαν σε έναν Θεό τον θάνατό του.  Μια ολόκληρη εποχή φαντασμάτων τραγουδά από την αρχή το ανήσυχο πνεύμα της. Το μυθιστόρημα του Στέφανου Δάνδολου οικειοποιείται τον κινηματογραφικό ρυθμό με τον οποίο η ιστορία πλαισιώνει την αληθινή ζωή. Επιστρατεύει τα τεχνάσματα μιας αληθινής τραγωδίας με αναπάντεχες συναντήσεις και μοιραίες προκλήσεις. Και εκείνη γεννιέται σαν πάντα, βασισμένη στην κατακλυσμιαία μανία των κυμάτων και την νέκρα των βυθών που χαρακτηρίζουν τις τροπές της μοίρας μας. Μια αυτοκρατορία που βαριανασαίνει, μια σπουδαία πόλη που κλείνει τον κύκλο της. Μα είναι εκείνος ο κεραυνός που χτυπά κάποτε τα τσακισμένα φτερά των ανθρώπων, που φυσά τα ρωμαϊκά τους μαλλιά, που φυσά την στάχτη πάνω από τις πέτρες.

Χρόνια μετά από την σπουδαιότερη σκηνή της ανθρώπινης ιστορίας, όσοι βρέθηκαν σε εκείνη την μοιραία περίσταση, συναντούν το πεπρωμένο τους. Καθένας κουβαλά τον δικό του νεκρό Θεό  έξω από τα σφαγεία της Όστια. Ανάμεσα σε ανθώνες και πολιτείες χειμαζόμενες η ιστορία της Δίκης που Άλλαξε τον Κόσμο θυμίζει κρυπτογραφία ή πάλι το μελάνι του πορτραιρίστα που χρωματίζει την πιο όμορφη μα και τραγική παρεξήγηση της ανθρώπινης ιστορίας. Ο Καϊάφας, ο Πιλάτος, η Ρώμη και η Ιουδαία, οι έμποροι που παζαρεύουν τον κίνδυνο, ο Βαραββάς και οι σκληροί στρατιώτες, ο τόπος ο ίδιος δανείζεται την λάμψη της πιο όμορφης μα και πιο τραγικής ιστορίας. Χαρακτήρες καταδικασμένοι στο μαρτύριο της βιογραφίας τους, γυρεύουν εκείνη την παλιά αιτία του ουρανού που άλλαξε την ψυχή τους. Διατρέχουν την άρρωστη πόλη, κατοικούν τις περγαμηνές, τα δέρματα, τους παπύρους και μαθαίνουν από την αρχή τι είναι εκείνο που οι άνθρωποι ονόμασαν πίστη και αφοσίωση, πώς ζωγραφίζονται τα βράχια, τα πεύκα, τα ποτάμια και οι Θεοί. Πρόσωπα τερατώδη, υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι ενός κόσμου που συντρίβεται ανάμεσα στις μυλόπετρες της ιστορίας, μορφές που θάφτηκαν στην αμμουδιά της Ναγκβέ, διασταυρώνονται με τους ταπεινούς και τους φτωχούς της μοίρας, όσους κλείνουν εντός τους την αγιότητα. Όσοι διαβαίνουν τις σελίδες της Δίκης που επαναφέρει με ένα μοναδικό μυθιστόρημα τον συγγραφέα στο επίκεντρο της επίκαιρης βιβλιοπαραγωγής, μοιάζουν με τόπους αυτόνομους, τόπους παλιούς ποτισμένους με την ιδέα του έρωτα. Μιας αγάπης που μεταμορφώνεται σε αντικείμενο υπεράσπισης καθώς η Ρώμη των Αυγούστων ονειρεύεται κιόλας τις ύστατες μέρες της.

[…Το σκοτάδι έχει πυκνώσει και απλώνεται ορμητικό, σκεπάζοντας τα ντιβάνια με τις ινδικές μουσελίνες, τα χαμηλά αιγυπτιακά τραπεζάκια  με τα περίτεχνα σκαλίσματα, τις προτομές των μελών της αυτοκρατορικής οικογένειας, τους μπρούτζινους πολυελαίους, τις καλογυαλισμένες, μαρμάρινες πλάκες…]

Κανένα από τα στέρεα πράγματα που κοσμούν το παλάτι του Πιλάτου δεν θα απομείνει όρθιο. Όλα θα τα πνίξει ο χρόνος, μια δίνη, ισάξια της ιστορίας θα τα συντρίψει μες στους κόλπους της.  Απομένει η εξαιρετική, μυθιστορηματική εκδοχή του Στέφανου Δάνδολου που διαμορφώνει μια δική της γλώσσα, καμωμένη από χρονικά λησμονημένα. Το ωραίο έπος, σπαρμένο με σχέσεις εξουσίας και αφοσίωση, εκπληρώνει όλα όσα η κριτική επιφυλάσσει καθημερινά για την Δίκη που Άλλαξε τον Κόσμο των εκδόσεων Ψυχογιός.  Ο Βασίλης Βασιλικός επισημαίνει την επιδέξια διαμόρφωση των χαρακτήρων που κατοχυρώνει τον σκοπό της αλήθειας και του βαθύτερου νοήματος, ενώ ο Άγγελος Πετρουλάκης σημειώνει πως ο συγγραφέας εισβάλλει όπως κανείς άλλος στα άδυτα της ανθρώπινης ψυχής. Αμφότεροι μιλάνε για την ατμόσφαιρα που κατορθώνουν να φτιάξουν οι χρονικές μεταπτώσεις και η αφοσιωμένη έρευνα της εποχής και τους ύφους από τον συγγραφέα. Όμως αυτό το σημείωμα θεωρεί πως θα άξιζε κανείς να μιλήσει για την αφήγηση που δεν ανήκει σε κανέναν, μα μοιράζεται σαν ρόλος μες στο μυθιστόρημα, φωτίζοντας πρόσωπα και πτυχές.

Και η Ραχήλ, η Πρόκλα, ο Μάξιμος, ο Χριστός ο ίδιος; Όλοι τους διαβαίνουν τις σελίδες του βιβλίου, χάρισμα στην δίνη του κατεπείγοντος που όλα τα σαρώνει. Και ο Θεός; Αυτός συντροφεύει τότε και τώρα και πάντα καθέναν ξεχωριστά, σε μια αιώνια και ατέρμονη πορεία. Η ιστορία του Θεού είναι ένα βιβλίο που γράφτηκε από  τόσα και τόσα ονόματα. Και οι δικαστές, ο Καϊάφας; Αυτοί συνιστούν πια εδάφια του ίδιου βιβλίου, εκείνους που εκτίμησαν λανθασμένα την ιστορία και έχασαν.

Ίσως υπάρχουν βιβλία φανταστικά, βιβλία που παραμένουν σπουδαία επειδή δεν γυρεύουν απάντηση. Έτσι και το βιβλίο του Δάνδολου, Η Δίκη που Άλλαξε τον Κόσμο από τις εκδόσεις Ψυχογιός δεν έχει σκοπό να θεολογήσει, μήτε να δώσει αποκρίσεις. Κρατά την θλίψη και την γοητεία του για εκείνον που θα σκύψει πάνω από τα γεγονότα και τους μύθους. Κάτω από το φως των πυρσών αποκαλύπτονται νεύματα σεπτά και ανθρώπινοι χάρτες, γεωγραφίες σημαδεμένες από το βάρος της ανθρώπινης εμπειρίας. Εκείνων που καταβρόχθισε ο καιρός μα έρχονται πάλι να αφηγηθούν την πίκρα τους στις σελίδες της Δίκης.

Ο Κουβανός Αλέχο Καρπεντιέρ σχολιάζει. «Η ιστορία και το παρελθόν μοιάζει με την ίδια παρατημένη πόρτα στην πλώρη του πλοίου. Διατηρεί βεβαίως μια κάποια ωραιότητα που γοητεύει τους ανθρώπους με κανείς πια δεν γνωρίζει την χρησιμότητα ή την αξία της πάνω στο μικρό πλοιάριο.» Κάπου αλλού, σημειώνει. «Με τον όρο ιστορία νοείται η συστηματική μελέτη του παρελθόντος, εστιασμένη στην ανθρώπινη, κυρίως δράση.»

Ο Στέφανος Δάνδολος με την Δίκη του, με την αφοσίωσή του στα γεγονότα και τον μύθο τους, τούτη ακριβώς την δράση μελετά. Με όλη την ανθρωπιά του κόσμου, επιδέξιος ψυχογράφος και  συγγραφέας με αισθητήριο κινηματογραφικό καταγράφει τις ανθρώπινες δυνάμεις, την ιστορία του δεν κατόρθωσαν να απομαγεύσουν οι καιροί. Οι εκδόσεις Ψυχογιός και η Δίκη που Άλλαξε τον Κόσμο συνιστούν ένα άξιο βιβλίο που αφηγείται τις πράξεις, την ηθική, την πίστη των ανθρώπων, μέσα από τα θολά παράθυρα της μνήμης. Ευεργεσία για τον μύθο, μια ελευθερία που στα επιδέξια χέρια του δημιουργού βρίσκει και πάλι τις πηγές του. Πρόκειται για μια ιστορία σαν αυτές που αρέσουν στους απλούς ανθρώπους. Από αυτές που ανήκουν στην αιωνιότητα.  Τις ψιθυρίζουν τα ροδάνια, τις σμιλεύει ψηφί το ψηφί ο χρόνος και η μνήμη. Το αντίκρισμα, την βαθιά τους ποίηση, την καταγράφουν πολύτιμοι ανταποκριτές. Τεχνίτες που γυρεύουν να περισώσουν την πολύτιμη σπορά.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.