***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Η εξαφάνιση των αγγέλων, Μίλα Χάγκοβα, Εκδόσεις Βακχικόν

Η Μίλα Χάγκοβα (Mila Haugová) γεννήθηκε στη Βουδαπέστη. Ζει ωστόσο στη Μπρατισλάβα. Ποιήτρια, δοκιμιογράφος και μεταφράστρια, θεωρείται από τις σπουδαιότερες λογοτέχνιδες στη Σλοβακία. Η ενασχόλησή της με τη γεωπονία επηρέασε το έργο της. Το ίδιο και η σχέση της με τις εικαστικές τέχνες. Οι εκδόσεις Βακχικόν μεταφέρουν στη γλώσσα μας μέρος του έργου της με την πιστότητα και την ακρίβεια της μεταφράστριας Πηνελόπης Ζαλώνη. Η ανθολόγηση των ποιημάτων μάς φέρνει σε επαφή με τα βασικότερα χαρακτηριστικά του έργου της.

Η Μίλα Χάγκοβα είναι ποιήτρια υπαρξιακή και ερωτική. Τις μύχιες σκέψεις της αποτυπώνει με αφηγήσεις πολυπρισματικές και με την τεχνική της ροής της συνείδησης. Οι αισθήσεις, τα συναισθήματα, οι αναμνήσεις, παρουσιάζονται όπως ρέουν στον νου. Το ποιητικό της ύφος, μίγμα λογικού και ενστικτώδους, αποτυπώνει τις προσλήψεις της λογικής σαν εικόνες ονείρου. Βρίσκουμε κυρίως ενότητες ποιημάτων, Δωμάτια, Φυτώρια, Αποσπάσματα από, Λόγος για..., γλώσσα κοφτή και ασθματική, με εικαστική και σκηνοθετική δομή.

Η θεματική καταγράφει υπαρξιακά προβλήματα, αλλά και καθημερινά γεγονότα, ζητήματα κοινωνικά, όπως οι σχέσεις γονέων-παιδιών, οι ερωτικές, αλλά και τραγικά συμβάντα, όπως η σύγκρουση του αυτοκινήτου με ένα ελάφι, ένα από τα ωραιότερα ποιήματα της συλλογής, που τη συγκλονίζει. Μιλά επίσης για τον αυταρχισμό, τις ψευδαισθήσεις και τις ενοχές, ενώ εμμένει στον ατομικισμό και την έλλειψη ανθρωπιάς.

Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνει στη ζωώδη φύση μας, τονίζοντας εμφατικά την ανάγκη για ενσυναίσθηση και συντροφικότητα. Αντιθέτοντας την αδιαφορία και την έλλειψη στοργής, επαναλαμβάνει λέξεις, όπως αγάπη, ενσυναίσθηση, τρυφερότητα, συγχώρεση, τις οποίες θεωρεί ταυτόσημες με τον λόγο του Θεού. Η αγάπη καταγράφεται ως ανάγκη για τη Χάγκοβα. Το ίδιο και η ποίηση ή η παρηγορητική θάλασσα.

Οι υπαρξιακές και μεταφυσικές αναζητήσεις της σχετίζονται με την προσωρινότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, με τη θέση μας στον κόσμο, τα γηρατειά, τη μοναξιά και τον Θεό. Εκφράζει πνεύμα θρησκευτικότητας. Οι φιλοσοφικές της αναφορές αφορούν τη συμπτωματικότητα και τη μεταβλητότητα των πραγμάτων και αποτυπώνουν άγχος για το μέλλον. Το αγγελικό στοιχείο που ενυπάρχει στις συνθέσεις της, αντιπαρατίθεται στα ερείπια της ιστορίας. Ταυτίζεται με τον έρωτα, το αγαθό, τη διαφυγή και την ελπίδα. Το ζήτημα της ελευθερίας και του χρόνου απασχολεί επίσης τη Χάγκοβα, όπως και η μνήμη ή η παιδική ηλικία.

Δωμάτιο 1

Κοιμήσου αργότερα Άγγελε με τον λεπτό καρπό.

[…] Κοιμήσου κάτω από πολλά βλέφαρα.

Κοιμήσου αργότερα.

Έτσι ακέραιος, όπως είναι ο Θεός.

Η αναφορά στο ερωτικό στοιχείο είναι έντονη. Τονίζεται η ενδογενής ανάγκη του συναισθήματος, η χαρά και ευτυχία που προσφέρει, αλλά και το αίσθημα της ματαίωσης, της απογοήτευσης, που σχετίζονται με το πικρό αίσθημα της απουσίας και του τέλους της σχέσης. Οι στίχοι είναι κάποιες φορές αισθησιακοί. Ο άμεσος λόγος, οι παραστατικές εικόνες, ο λυρικός τόνος, αποτυπώνουν τα μύχια συναισθήματα, τις διακυμάνσεις του νου, τις παλινωδίες της ψυχής.

ΦΥΤΩΡΙΟ ΙΧ

…έντονοι χωρισμοί δίχως αποχαιρετισμούς

        στο γαλάζιο του καλοκαιριού μια καρδιά φυτεύει ιστούς που πάλλονται

                      βότσαλο χαλαζία από διαστρική σκόνη

ένα δωμάτιο για να εξαφανίζεσαι (μια ξύλινη ντουλάπα)

ένα δωμάτιο για να κάνεις έρωτα (το νούφαρο φωνή μιας νύμφης)

ένα δωμάτιο για να ξεχνάς (μια φωτογραφία με μας μέσα)

…πως όλα μπορούν να σταματήσουν μόνον εάν

       αφήσουμε για μια στιγμή το φυλάκιο

             που προορίζεται για μας

Στα ατμοσφαιρικά και περιγραφικά ποιήματα της Χάγκοβα, ιδιαίτερη θέση κατέχουν τα άγρια ζώα και η ευαισθησία για το περιβάλλον, όπως και τα λουλούδια, τα δέντρα, ο κήπος, αποτέλεσμα της ενασχόλησής της με το επάγγελμα της γεωπόνου. Αποτελούν φόντο πολλών ποιημάτων και προσδίδουν σκηνοθετική δομή στον λόγο. Η σχέση της με τη ζωγραφική ανευρίσκεται στο έργο. Υπάρχουν αναφορές σε τεχνικές και τίτλους εικαστικών έργων.

ΦΥΤΩΡΙΟ VI

   «Παρατήρησε καλά, γιατί σύντομα όλα θα εξαφανιστούν»

                                                                        Πολ Σεζάν

σ’ αυτό το διαλυμένο και συγκεκριμένο λουλούδι

σ’ έναν λαχανόκηπο: δροσερό δαμάσκηνο

σταφύλια που ανασαίνουν: τα μαλακά βλαστάρια σκίζουν το φως

για τους εαυτούς τους (μια σκληρή ασυνείδητη πάλη των ριζών) στον ουρανό

       μια λευκή συρρικνωμένη γραμμή ένα συνηθισμένο μουρμουρητό

       τη νύχτα αεροσκάφη διακοπτόμενα τρεμοφέγγουν σαν αστέρια

       ο κήπος μεγαλώνει στις σκιές των ονείρων ύψος σημείου 66,

       σήμερα στις οχτώμιση πρώτη Σεπτεμβρίου

Απολαμβάνω αυτό το απόγευμα ανοίγοντας ένα δαμάσκηνο

μπλε μέχρι το τζάμι του παραθύρου κάτω απ’ το οποίο

σπόροι παρασυρμένοι απ’ τον άνεμο απ΄ τις ετήσιες διανοίξεις: Είμαι στον

κύκλο μου πίσω μου ένας διψασμένος Αύγουστος /// λες κι ένα τόξο άνοιξε τεντωμένο

       με τη λάμψη ενός πυροβολισμού /// Ω ζήτα συμβουλή

       όταν η στάθμη του νερού πέσει και τα φυτά σου αντέξουν

       σ’ ένα ακίνητο πρωινό: σταλακτίτες σε μια σπηλιά

       κήπος /// μια επόμενη ευτυχία της ανάσας

(τα πάντα μπορούν να σταματήσουν ανά πάσα στιγμή)

Η Χάγκοβα επηρεάζεται από τα ρεύματα του συμβολισμού, του υπερρεαλισμού και του εικονισμού. Χρησιμοποιεί μοντέρνες υφολογικές τεχνικές: τη συνειρμική γραφή, την ελλειπτικότητα, την αποσπασματικότητα και τη διακειμενικότητα. Σπάζει τον στίχο -οι διασκελισμοί είναι αλλεπάλληλοι- για να αποτυπώσει (ακόμη και οπτικά) την ευθραυστότητα και τη ρευστή πραγματικότητα. Με τον συνεχή, χωρίς παύσεις, λόγο, εκφράζει την αγωνία της για όσα καταγράφει.

Εξομολογητική επί το πλείστον ποιήτρια η Μίλα Χάγκοβα, νοσταλγική και απολογητική, προσδίδει έναν τόνο κουβεντιαστό και προφορικό στον λόγο. Η γλώσσα της είναι σωματική, όμως είναι και διανοητική, όχι εύκολα προσπελάσιμη σε κάποια σημεία. Διακρίνεται για τη φαντασία και την υποβολή. Οι συνθέσεις της είναι πρωτότυπες. Θραύσματα εμπειρίας που αναμειγνύουν το διαχρονικό με το καθημερινό, το προσωπικό με το καθολικό και το εγκόσμιο.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΜΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

[…] Πώς χάνονται οι μέρες· σ’ ένα ανάποδο γύρισμα του χρόνου

μονάχα νύχτες ημέρες· πρωινό ένα απογευματινό γεύμα

και κάπου εκεί μια σύντομη της μοίρας ημέρα με

εφτά κλωστές (αφήνω δύο)

ένα μονοπάτι μέσα από το δάσος με τα μάτια ενός ψυχρόαιμου

κοπαδιού αλόγων· μ’ ένα κλαδί σε σχήμα φιδιού

ελέγχεις την πορεία του φιδιού· στο τέλος της βόλτας

άγρια κυκλάμινα· βατόμουρα

                           κάτω από τ’ αργοσάλευτα

κορμιά μας μες στα θολά νερά της λίμνης

απ’ τον βορρά το ψυχρό δάσος

               απ’ τον νότο η στοργική νέα σελήνη

στο φως του Αυγούστου βλέπουμε πως κάποτε

θα περάσουμε στην αντίπερα όχθη

μέσα από έναν καταρράχτη με κόκκινες πτυχώσεις

Ποιήτρια του αποσπασματικού και υπαινικτικού λόγου η Μίλα Χάγκοβα, στις συνθέσεις της αποτυπώνει ένα πνεύμα έντονα ουμανιστικό. Ο προσωπικός τόνος εγκολπώνει το μετέωρο βήμα της εποχής.  Οι ασθματικοί μονόλογοι και οι άμεσες εικόνες συμπυκνώνουν το αίσθημα της διασπασμένης ατομικότητας του μετανεωτερικού ανθρώπου, στοχασμό για το παρελθόν και αγωνία για το μέλλον, όπως ο πίνακας Angelus Novus, του Paul Klee, τον οποίο αναφέρει στο έργο της.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.