Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Η Κλάρα και ο Ήλιος, Καζούο Ισιγκούρο, Εκδόσεις Ψυχογιός

Όταν το 2017 ο Ισιγκούρο έπαιρνε το Νόμπελ λογοτεχνίας μετά από επιτυχημένη πορεία στον λογοτεχνικό χώρο, είχε ήδη γράψει, όπως ο ίδιος αναφέρει σε συνέντευξή του, το 1/3 της καινούριας του συγγραφικής προσπάθειας, την οποία μετά από κάποιους μήνες απραγίας υπό την επήρεια της ύψιστης διάκρισής του κατάφερε να ολοκληρώσει, καταθέτοντας το νέο του μυθιστόρημα με τίτλο «Η Κλάρα και ο ήλιος» (Μετάφραση Αργυρώ Μαντόγλου, Ψυχογιός 2021). Το ευτύχημα και για τον ίδιο τον συγγραφέα, αλλά και για το αναγνωστικό κοινό είναι πως το βιβλίο αντιπροσωπεύει την λογοτεχνική αξία του δημιουργού του, μέσα από την ηδεία γραφή του, την απαιτούμενη για τη σύνθεσή του αφηγηματική μαεστρία, αλλά και την πρωτότυπη, σύγχρονη, και ταυτόχρονα διαχρονική θεματική του.

Κεντρικό πρόσωπο του μυθιστορήματος, όπως αποκαλύπτει και ο τίτλος, και παράλληλα φορέας της αφήγησης είναι η Κλάρα, ένα ανθρωποειδές ρομπότ προηγμένης τεχνολογίας, που διαθέτει τεχνητή νοημοσύνη και ορίζεται ως Τεχνητή Φίλη. Στη συγκεκριμένη εποχή κατά την οποία διαδραματίζεται η ιστορία και που οριοθετείται κάπου στο μέλλον η συντελεσμένη τεχνολογική εξέλιξη επιτρέπει την αναζήτηση συντροφιάς και την προσπάθεια υπέρβασης της μοναξιάς μέσω της μηχανής, συμφωνώντας με τις σύγχρονες προβλέψεις για διείσδυση των «έξυπνων μηχανών» στο μέλλον όχι μόνο στον χώρο της εργασίας, αλλά και στην κοινωνική ζωή του ατόμου. Τον ίδιο τον συγγραφέα ούτως ή άλλως τον απασχολεί ιδιαίτερα το ζήτημα της τεχνητής νοημοσύνης, οι τροπές που παίρνει, οι μελλοντικές εφαρμογές της και τα πιθανά αποτελέσματα αυτών των εφαρμογών. Στο πλαίσιο του προσωπικού του προβληματισμού εντάσσεται και το θέμα του συγκεκριμένου έργου, στο οποίο καθόλου τυχαία επιλέγεται ως κεντρικός χαρακτήρας ένα ρομπότ επιβεβαιώνοντας στην πράξη το ενδιαφέρον του Ισιγκούρο για τις εξελίξεις στον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης.

Η Κλάρα, λοιπόν, εκκινώντας την αφήγηση με τη μορφή της έκθεσης προσωπικών αναμνήσεων και αναδρομή, παρουσιάζει την προσωπική της πορεία από τη στιγμή που τοποθετείται στο κατάστημα πώλησης «Τεχνητών Φίλων» μέχρι και τη λήξη της συγκεκριμένης αποστολής της, που ξετυλίγεται σταδιακά. Ήδη από την έναρξη της αφήγησης γίνεται αντιληπτή η ιδιαιτερότητα του τρόπου με τον οποίο η πρωταγωνίστρια εντάσσεται στον κόσμο και προσπαθεί να τον κατανοήσει. Τοποθετημένη στη βιτρίνα του καταστήματος πώλησής της αναμένει εναγωνίως την εύρεση «οικογένειας», εντός της οποίας θα επιτελέσει τον σκοπό δημιουργίας της, ενώ παράλληλα σαν ένα παιδί άγουρο έναντι του περιβάλλοντος, αλλά με αναπτυγμένη αντιληπτική ικανότητα, μέσω της παρατηρητικότητας αποπειράται να εισαχθεί στα ανθρώπινα, να μάθει τα πάντα γι’ αυτά, διαθέτοντας τεχνητά εφόδια που υπερβαίνουν τα συνηθισμένα χαρακτηριστικά μιας μηχανής. Η Κλάρα τρεφόμενη από την ενέργεια του Ήλιου, προς τον οποίο απευθύνεται για άντληση δύναμης και λύσεων καλλιεργώντας μαζί του μία ξεχωριστή σχέση, καθώς εντάσσεται στο περιβάλλον, αναπτύσσει και συναισθηματική νοημοσύνη, εκδηλώνοντας ποικίλα συναισθήματα, ενώ παράλληλα καταφέρνει να διαχειρίζεται ό, τι νιώθει.

Όσον αφορά το σκηνικό, αν και τοποθετημένο στο μέλλον, φαντάζει αληθοφανές και αναγνωρίσιμο. Αποτυπώνει οικείες συνδέσεις προσώπων και αναμενόμενες βάσει των σημερινών τεχνολογικών δεδομένων εξελίξεις. Εξ αρχής ο αναγνώστης, ακολουθώντας τον τρόπο με τον οποίο η αφηγήτρια προσλαμβάνει τον κόσμο, έχει την ευκαιρία προσέγγισης και υιοθέτησης μίας άλλης από τη συνηθισμένη οπτικής για τη θέαση των πραγμάτων, καθώς η Κλάρα μπορεί να αφηγείται την προσωπική της ιστορία ως αυτοδιηγητική αφηγήτρια, ωστόσο εκθέτει την πρώτη της επαφή με τα ανθρώπινα και την προσπάθεια εξοικείωσής της με αυτά με ένα είδος εξωτερικής εστίασης, που επιτρέπει μία πιο καθαρή και αδόλευτη ματιά. Έτσι, με την επιλογή της Κλάρας ως φορέα της αφήγησης, πέρα από την πρωτοτυπία που προσδίδεται στην παρουσίαση της ιστορίας, δίνεται η δυνατότητα έκθεσης  και σχολιασμού του κόσμου από έναν παρατηρητή, που επιθυμεί χωρίς πρότερη γνώση να αντιληφθεί και να κατανοήσει τη λειτουργία του, προκειμένου να ενταχθεί σ’ αυτόν ομαλά και να επιτελέσει το καθήκον του βάσει του σκοπού δημιουργίας και ύπαρξής του.

Για την Κλάρα η ευκαιρία υπηρέτησης του σκοπού αυτού θα δοθεί λόγω της επιλογής της ως Τεχνητής φίλης από την Τζόσι, ένα έφηβο κορίτσι που οδηγώντας την στον προσωπικό της χώρο θα δώσει το έναυσμα, προκειμένου να  ξετυλιχθεί η δική της ιστορία στα πλαίσια της οικογένειάς της και του ευρύτερου περιβάλλοντος, εντός του οποίου η ζωή των νέων παρουσιάζεται αρκετά διαφοροποιημένη από τη σημερινή. Παρακολουθούμε τεχνολογικές εξελίξεις ως παγιωμένα χαρακτηριστικά στην εκπαίδευση αυτών, την κοινωνική τους ζωή, ακόμα και στη φύση τους, που δε μας εκπλήσσουν, αλλά αντιμετωπίζονται ως αναμενόμενα για το μέλλον του δικού μας κόσμου. Αυτό που προκύπτει ως κέρδος από την έκθεση των χαρακτηριστικών αυτής της μελλοντικής για μας εποχής είναι ένας προβληματισμός για τις συνέπειες των εφαρμογών της τεχνολογίας στον τρόπο λειτουργίας των ανθρώπων και στη σύσταση της ζωής τους και αυτό γίνεται μέσα από την έκθεση του δράματος της Τσόσι και της οικογένειάς της, το οποίο τεχνηέντως δίνεται από τον συγγραφέα σταδιακά, με υπαινιγμούς, προσημάνσεις και προλήψεις στην αφήγηση, που εντείνουν το σασπένς κατά την πορεία της και ενεργοποιούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη καθ’ όλη τη διάρκειά της.

Η εμπλοκή της Κλάρας στην ιστορία της Τζόσι και στην προσπάθεια υπέρβασης των δυσκολιών που αντιμετωπίζει σίγουρα συγκεκριμενοποιεί τον προβληματισμό που αναδύει το κείμενο. Πέρα από τα πλεονεκτήματα που φαίνεται να απορρέουν από την ύπαρξη στη ζωή του ανθρώπου «τεχνητών φίλων» ως βοηθών και οδοιπόρων που αποδιώχνουν τη μοναξιά του, υπογείως ο συγγραφέας θέτει ερωτήματα γύρω από  τη διάσταση που μπορεί να λάβει η χρήση των εφαρμογών της τεχνητής νοημοσύνης, τα όρια που πρέπει να τεθούν, πώς αυτά είναι δυνατόν να καθοριστούν. Από την άλλη, μέσα από τη στάση των αγαπημένων προσώπων της Τσόσι απέναντί της, την αφοσίωση της Κλάρας σ’ αυτήν και τη λύση που επιλέγεται να ακολουθηθεί, αναδεικνύεται με υιοθέτηση αισιόδοξης οπτικής η σημαντικότητα της αγάπης ως οδηγού για τον χειρισμό των ανθρωπίνων, με μία επίγευση ωστόσο μελαγχολίας να προκύπτει από το πέρας των αναδυόμενων κατά την έκθεση της ιστορίας ζητημάτων και την προσωπική πορεία της Κλάρας, που παρότι κερδίζει τη συμπάθεια του αναγνώστη, παραμένει μία μηχανή.

Απολαύστε τον βραβευμένο με Νόμπελ Λογοτεχνίας και Booker, Καζούο Ισιγκούρο να διαβάζει ένα απόσπασμα από το παγκόσμιο λογοτεχνικό γεγονός Η Κλάρα και ο Ήλιος. 

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular