***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Η κόρη του Ράιχ, Λουίζ Φάιν, Εκδόσεις Μίνωας 

Ένα από τα καλύτερα και πιο πρωτότυπα βιβλία που μεταφράστηκαν στα ελληνικά το 2021 είναι το μυθιστόρημα της πρωτοεμφανιζόμενης Αγγλίδας συγγραφέως Λουίζ Φάιν “Η κόρη του Ράιχ”.

Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα εμπνευσμένο από την οικογενειακή ιστορία της συγγραφέως, αλλά και από τους παραλληλισμούς που η Φάιν βρίσκει μεταξύ της δεκαετίας του ’30 και της σημερινή εποχής. Συγκεκριμένα η οικονομική κρίση προκάλεσε άνοδο του εθνικισμού, τους εξτρεμισμού και της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, ακριβώς όπως συνέβη και σήμερα. Αυτή είναι και η αφορμή εξαιτίας της οποίας η συγγραφέας επιλέγει να μας διηγηθεί την ιστορία αυτή.

Η αφήγηση ξεκινά στα 1929 στην πόλη της Λειψίας. Πρωταγωνίστρια του βιβλίου είναι η Χέτι Χάινριχ, κόρη ενός υψηλόβαθμου αξιωματικού των Ες Ες, η οποία ταλαντεύεται ανάμεσα στον φυλετικό ρόλο της ως Άρια Γερμανίδα στο νέο χιλιετές Ράιχ και στον απελπισμένο έρωτα που τρέφει για τον Βάλτερ, έναν Εβραίο φίλο από τα μικράτα της, στον οποίο οφείλει συγχρόνως και τη ζωή της, αφού εκείνος την έσωσε κάποτε από βέβαιο πνιγμό.

Μπορεί άραγε ένας τέτοιος απαγορευμένος έρωτας να ανθίσει μέσα σε ένα τόσο καταπιεστικό περιβάλλον; Είναι δυνατόν να υπάρχει κοινό μέλλον για έναν Εβραίο και μία Γερμανίδα; Θα μπορέσει η αγάπη να νικήσει τον ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία;

Ελάχιστα βιβλία απεικονίζουν καλύτερα από το παρόν πόνημα το νοσηρό και καταπιεστικό περιβάλλον της ναζιστικής Γερμανίας και τον ανερχόμενο αντισημιτισμό της δεκαετίας του ’30. Το βιβλίο δεν εστιάζει, όμως, στα πολιτικά γεγονότα, αλλά στην καθημερινή ζωή των πρωταγωνιστών. 

Ο αναγνώστης θα συνειδητοποιήσει τον βαθμό της καταπίεσης και της ανελευθερίας που κυριαρχούσε στη ναζιστική Γερμανία, αλλά και το πόσο δύσκολο ήταν στην πράξη να εφαρμοστούν οι ρατσιστικές θεωρίες και ο αποκλεισμός των Εβραίων από τους ίδιους τους Γερμανούς. Οι τελευταίοι είχαν ζήσει για χρόνια μαζί με τους Εβραίους στον ίδιο τόπο και είχαν αναπτύξει ισχυρούς δεσμούς φιλίας μαζί τους. Ήταν, επομένως, εξαιρετικά δύσκολο για κάποιους από αυτούς να βλέπουν πλέον ως εχθρούς όσους αντιμετώπιζαν προηγουμένως ως φίλους.

Επιπροσθέτως, το βιβλίο εστιάζει στις πολλές διαφορετικές απόψεις που υπήρχαν στη Γερμανία μεταξύ των Γερμανών τον καιρό που κυβερνούσε ο Χίτλερ: δεν ήταν όλοι αντισημίτες. Αντίθετα υπήρχαν πολλοί ανθρωπιστές, σκεπτόμενοι άνθρωποι, ακόμη και πυρήνες αντίστασης στο καθεστώς. Αναμφισβήτητα, όμως, ήταν εξαιρετικά δύσκολο για κάποιον να εκδηλώσει ανοιχτά την αντίδρασή του στο καθεστώς χωρίς να διακινδυνεύσει τη ζωή και την ελευθερία του.

Όλοι οι Γερμανοί, πάντως, ήταν πληγωμένοι από την αντιμετώπιση που έτυχε η χώρα τους από τους Συμμάχους μετά την ήττα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, μια αντιμετώπιση που έθρεψε το τέρας του ναζισμού και τον ίδιο τον Χίτλερ.

“Η κόρη του Ράιχ” καταρρίπτει, επομένως, τον πολύ διαδεδομένο μύθο ότι όλοι οι Γερμανοί στήριξαν και αποδέχονταν τη διακυβέρνηση του Χίτλερ άνευ όρων. Η ταλάντευση που βιώνει στην ψυχή της η πρωταγωνίστρια Χέτι το αποδεικνύει αυτό περίτρανα: η υπακοή στον πατέρα και την οικογένεια και η συμπόρευση με τις απόψεις τους ή η υπακοή στους νόμους της καρδιάς που πρεσβεύουν έρωτα και συμπόνια, ο παραλογισμός του καθεστώτος με την ψυχρή λογική και το καυτό συναίσθημα για τον Βάλτερ. 

Υπακοή και ανυπακοή, ανθρωπιά και απανθρωπιά, συναίσθημα και λογική, αγάπη και μίσος, λογικό και παράλογο. Η Λουίζ Φάιν χτίζει ένα έξοχο μυθιστόρημα βασισμένο στα παραπάνω αντιθετικά ζεύγη και στην αληθινή οικογενειακή σπαρακτική και άκρως συγκινητική οικογενειακή της ιστορία το οποίο μας βοηθά να κατανοήσουμε τις ακρότητες και τον παραλογισμό της εποχής καλύτερα από πολλά αμιγώς ιστορικά βιβλία που κυκλοφορούν στην αγορά.

Ο αναγνώστης θα βιώσει στο πετσί του την αγωνία και την απόγνωση τόσο της Χέτι, όσο και των Εβραίων ηρώων του βιβλίου και θα νιώσει να ασφυκτιά από τον τρόπο με τον οποίο επέβαλλε το καθεστώς τις απόψεις του στους πολίτες του, αλλά και οι άντρες στις γυναίκες. Διότι οι τελευταίες δεν αντιμετωπίστηκαν από το Τρίτο Ράιχ παρά μονάχα ως τεκνοποιητικές μηχανές προορισμένες αποκλειστικά να δημιουργήσουν οικογένεια και να υπακούν στους συζύγους τους.

Η συγγραφέας βάζει τη Χέτι να αφηγείται να γεγονότα, προσφέροντας μια αφήγηση άκρως συναισθηματική. Ακολουθεί επίσης με συνέπεια τον βασικό κανόνα του μυθιστορήματος που θέλει την κορύφωση της δράσης λίγο πριν από το τέλος του βιβλίου. Στη συγκεκριμένη περίπτωση αποκορύφωμα της δράσης είναι η Νύχτα των Κρυστάλλων, στις 9 Νοεμβρίου του 1938, με τους προπηλακισμούς των Εβραίων στη Γερμανία και τις πυρπολήσεις των συναγωγών και των καταστημάτων τους. Οφείλω να πω δε, ότι η περιγραφή των αποτρόπαιων γεγονότων της εν λόγω νύχτας είναι από τις συγκλονιστικότερες που έχω διαβάσει. Το ίδιο ισχύει και για την έξοχη απεικόνιση του ψυχισμού των ανθρώπων της ταραγμένης εκείνης εποχής.

Εκτός από τη ζωή στη ναζιστική Γερμανία, τον αντισημιτισμό, τη λατρεία- ή την απέχθεια προς το πρόσωπο του Φύρερ, τη διαβίωση υπό καθεστώς ανελευθερίας, η συγγραφέας θίγει και άλλα θέματα, όπως η αδελφική αγάπη, ο απαγορευμένος έρωτας, η αγάπη προς την οικογένεια, το καθήκον, την ευγνωμοσύνη και τον ρατσισμό.

Η αφήγηση τερματίζεται με την αρχή του πολέμου και η συγγραφέας κλείνει το βιβλίο κάνοντας μία σύντομη αναφορά σχετικά με την τύχη των ηρώων της στον πόλεμο και μετά από αυτόν.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.