***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Αναμφίβολα, η παρουσία του Βασίλη Αμανατίδη (Βραβείο Ποίησης της Ακαδημίας Αθηνών, Ιδρύματος Ουράνη, Δεκέμβριος 2017) στα ελληνικά γράμματα αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική και σαφέστατα αξιόλογη περίπτωση στην οποία έχουν αναφερθεί κορυφαίες μορφές της ελληνικής κριτικής με ιδιαίτερα επαινετικά λόγια. Και αυτό συμβαίνει διότι τόσο στην ποίησή του όσο και στο πεζογραφικό του έργο ο Βασίλης Αμανατίδης διαπνέεται από την πεποίθηση πως η λογοτεχνία μπορεί και οφείλει να διανύσει τις απαραίτητες εκείνες αποστάσεις που ορίζουν ένα νέο πλαίσιο οπτικής. Ενίοτε και να τρομάξει τον αναγνώστη, να του δημιουργήσει την απορία αλλά και την έκπληξη, την αδημονία για την απόλαυση, σίγουρα όμως να διευρύνει τον ορίζοντα του οπτικού του πεδίου και να προσδιορίσει μια νέα όραση, μια «υπερ-όραση», όπως γράφει ο ίδιος στο εξαιρετικό και άκρως κατατοπιστικό Επίμετρο με το οποίο κλείνει τη συλλογή διηγημάτων του με τίτλο Πλαγκτόν: οι ιστορίες που κυκλοφορεί από τις Eκδόσεις Νεφέλη.
Αποκτήστε το βιβλίο
Στη συγκεκριμένη συλλογή, στην οποία συγκεντρώθηκαν σε έναν ενιαίο τόμο τα διηγήματα του Αμανατίδη, όσα έχουν γραφτεί την τελευταία εικοσαετία μαζί με αναθεωρημένες τις ιστορίες των βιβλίων του Ο σκύλος της Χάρυβδης και Μη με φας, γραμμένες αντίστοιχα το 2008 και το 2005 και επτά ακόμη ανέκδοτες έως τώρα ιστορίες, ο Βασίλης Αμανατίδης υπογράφει κείμενα στα οποία ανατέμνει με χειρουργική ακρίβεια το απροσδόκητο, το παράδοξο και την ψευδαίσθηση, την πραγματικότητα του ερωτικού οίστρου, την υπαρκτική ταυτότητα του ανθρώπου και την εξελικτική πορεία προς την ενηλικίωση, την απώλεια της αθωότητας στην πάροδο του χρόνου, τη διάψευση και τον φόβο του θανάτου δημιουργώντας, εν τέλει, ένα προσωπικό σύμπαν στο οποίο κυριαρχούν οι ευρηματικές παρεκκλίσεις μιας απροσδόκητης θεματογραφίας και όλες οι παθογένειες μιας εν δυνάμει κοινωνικής ανθρωπογεωγραφίας της εποχής. Γιατί παρόλο που μερικά από τα διηγήματα αυτά είναι γραμμένα σε χρόνο παρελθόντα αναφαίνονται ολοζώντανοι οργανισμοί που διεκδικούν τη διαχρονικότητά τους με την ίδια ανατρεπτική φρεσκάδα που θα είχαν αν γράφονταν σήμερα.
Ο φόβος της απώλειας, η μοναξιά, η συναισθηματική ανισορροπία, η αναπηρία, σωματική, ψυχική ή πνευματική, η εγκατάλειψη, ο εγκλωβισμός του ανθρώπου στο εύθραυστο πλαίσιο το οποίο μορφοποιεί το σύστημα, η διάττορη εσωτερική πάλη της εναγώνιας επιβίωσης, η λαχτάρα της επιθυμίας είναι μερικά από τα σημεία εκείνα στα οποία ο Αμανατίδης στρέφει με δεξιοτεχνία τους αφηγηματικούς του προβολείς αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τα παταγώδη συναισθήματα τα οποία επιφέρουν και καταδεικνύοντας την προσχηματική ρευστότητα των γεγονότων που μεταβάλλουν τον άνθρωπο καθιστώντας τον εύθρυπτο άθυρμα του χρόνου.
Ο Αμανατίδης μετατοπίζει τη γραφή του με δεξιοτεχνία από τον ρεαλισμό στο υπερρεαλιστικό μοτίβο του μεταμοντερνισμού και δημιουργώντας ένα αυτοτελές, πολυπρισματικό, πολύπτυχο και αλληθοφανές σύμπαν αιφνιδιάζει τον αναγνώστη. Έτσι αυτή η αιφνίδια και απρόβλεπτη μετατόπιση της αφήγησης γίνεται ο κεντρικός άξονας γύρω από τον οποίο περιστρέφεται η αναγνωστική διαδικασία αφήνοντας την επίγευση μιας σημαντικής λογοτεχνικής αύρας από έναν σημαντικό δημιουργό.
Διεκδικώντας την ευρηματικότητα στη θεματολογία αλλά και στις τεχνικές της αφήγησης ο Αμανατίδης δημιουργεί ήρωες οι οποίοι περιστρέφονται στη δίνη μιας δεινής, διαρκώς μεταβαλλόμενης πραγματικότητας. Ήρωες που ακροβατούν ανάμεσα στη φαντασία και την αλήθεια, ακροπατούν στο ορφικό μεταίχμιο ανάμεσα στο όνειρο και στην πραγματικότητα, ανάμεσα στον ρεαλισμό και στη φαντασίωση. Παρασύρονται όπως το πλαγκτόν σε ζοφερά και δυσοίωνα βάθη, αναμετρώνται με ό,τι τους ξεπερνά, μετρούν ταυτόχρονα όμως τις δυνάμεις τους, εμμένουν πεισματικά στη διατήρηση των δικών τους θέσεων για την ανάγκη να υπάρξει ένα ενιαίο ρεύμα που θα τους συμπεριλάβει, στο οποίο θα διαφυλάξουν τις προσωπικές τους εκτιμήσεις για τη ζωή, την ορθότητα της κοινωνίας, τη δύναμη της επαφής και την αναλγησία της απώλειάς της σε έναν κόσμο που συνεχώς διαφοροποιείται, αλλάζει, μεταβάλλεται.
Αποκτήστε το βιβλίο
Καθημερινοί άνθρωποι, οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας πρωταγωνιστούν σε παράδοξες ιστορίες, συναντώνται με το απίθανο, με την απροσδόκητη ετερότητα και αγκαλιάζουν το όνειρο που τους αναλογεί ή χάνονται εντός του. Ο Αμανατίδης διεισδύει στον ψυχισμό τους και φέρνει στην επιφάνεια της αφηγηματικής του υφής όλους εκείνους τους λεπταίσθητους συναισθηματικοούς κραδασμούς που καθόρισαν την πορεία των ηρώων αυτών στον κόσμο των τόσο γοητευτικά αλλόκοτων ιστοριών του.
Οι σχέσεις που δημιουργούνται ανάμεσά τους είναι σχέσεις μιας διαπροσωπικής συνάφειας, ένα παιχνίδι εξουσίας όπως αυτό εξελίσσεται στο οικογενειακό και κοινωνικό πλαίσιο. Σχέσεις που διαγράφονται ανεξίτηλα στον ατομικό ψυχισμό και διαμορφώνονται ή τροποποιούνται σύμφωνα με τη μητρική σχέση από τα χρόνια της αθωότητας ως την απόλυτη απώλειά της κατά την ενηλικίωση. Ένα υφέρπων οιδιπόδειο σύνδρομο που καθορίζει το ανήκειν, το είναι και την πραγμάτωση των προσωπικών ονείρων.
Πρόκειται για μια σχέση που φαίνεται ότι έχει απασχολήσει ιδιαίτερα τον Βασίλη Αμανατίδη καθώς είναι επίσης και το κεντρικό θέμα της ποιητικής του σύνθεσης που τιτλοφορείται μ_otherpoem και κυκλοφόρησε, επίσης, από τις εκδόσεις Νεφέλη το 2014. Κυρίαρχη σε αυτή τη σύνθεση η απροσπέλαστη μορφή της μητέρας, μιας μητέρας-χώρας. Και η «μητριδογνωσία» γίνεται η αφορμή για μια εξερεύνηση στα διαμορφωμένα από τη μητρική μορφή ένστικτα, στην αρχέγονη ισορροπία που η μητρική μορφή εξασφαλίζει ως απαραίτητη και πολυπόθητη, στην προαιώνια αρμονικότητα της μητρικής διάχυσης στον ανθρώπινο ψυχισμό αλλά και στην ανυπαρξία της, Άλλωστε όπως γράφει χαρακτηριστικά:
«Η μητέρα δεν γεννήθηκε υπήρχε από πάντα».
Το μοτίβο της μητέρας επανέρχεται και στην ποιητική συλλογή με τίτλο Εσύ: τα στοιχεία, έργο που κυκλοφόρησε το 2017 από τις Εκδόσεις Νεφέλη. Δεν είναι τυχαίο που η ποιητική συλλογή κλείνει με το ποίημα:
[το σπίτι]
Διαμέρισμα 5: η μητέρα μας εκεί, υπέροχα μόνη
Μια βελόνα σε σχήμα υπομονής.
Μια κλωστή σε σχήμα περιμέτρου Σαντορίνης.
Ένα χέρι που κεντά σε σχήμα προσευχής.
Ένα κέντημα σε σχήμα ευαγγελίου.
Αποκτήστε το βιβλίο
Η ποιητική διάσταση του Βασίλη Αμανατίδη διακρίνεται και στον πεζό του λόγο με ξεκάθαρη σαφήνεια, καθώς προσδιορίζει τη γλωσσική του αγωγή αντανακλώντας ταυτόχρονα τη λογοτεχνική του αισθητική, κυρίως την ευέλικτη τόλμη του συγγραφικού υποκειμένου.
Η λιτότητα της έκφρασης, η σφιχτή και γι’ αυτό τον λόγο καίρια και δραστική οικονομία του λόγου, ενίοτε η προφορικότητα, μια έντονη υπαινικτικότητα, η διάχυτη ευρηματικότητα σε συνδυασμό με ένα σκωπτικό στοιχείο που αναδεικνύει την αφηγηματική οικονομία και ταυτόχρονα φέρνει στο φως τον ασύνειδο κόσμο των ηρώων με ευθύβολο τρόπο είναι μερικά από τα στοιχεία που συνθέτουν τα κείμενά του και αποκαλύπτουν τη λογοτεχνική του πρωτοπορία.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
