Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Ίχνη στα όνειρα, Γιώργος Παναγιωτίδης, Εκδόσεις Βακχικόν

Ένας πατέρας κηπουρός κλαδεύει τον ομοφυλόφιλο γιο του. Ο ομοφυλόφιλος γιος δολοφονεί τον διεμφυλικό εραστή του. Ο διεμφυλικός εραστής αφαιρεί τη ζωή του αλλοδαπού φίλου του. Ο αλλοδαπός φονεύει τον αστυνομικό που τον συνέλαβε. Ο αστυνομικός σκοτώνει τον δικαστή που δικάζει τα πρόσωπα. Αυτοί είναι οι πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος του Γ. Παναγιωτίδη «Ίχνη στα όνειρα» (εκδόσεις Βακχικόν, 2021), που διακρίνεται για τον σαφή υπαρξιακό, στοχαστικό, αλλά και κοινωνικό του χαρακτήρα. Στο πλαίσιό του, το ονειρικό στοιχείο εμφιλοχωρεί στη ρέουσα πραγματικότητα των προσώπων, για να την κλονίσει, να την καταυγάσει και να την ορίσει εκ νέου, διασαλεύοντας τα στεγανά του χώρου, του χρόνου, του συμβατικού λόγου και όλα αυτά εντός μιας μυθοπλασίας αλλόκοτης εκ πρώτης όψεως, σίγουρα πρωτότυπης και πειραματικής κι εν τέλει πειστικής για τη ρευστότητα που χαρακτηρίζει την πρόσληψη της εκάστοτε πραγματικότητας, αλλά και την ερμηνεία της.

Κατά την αφήγηση είναι χαρακτηριστική η χρονική και τοπική απροσδιοριστία που προσφέρει ευρύτητα και καθολικότητα σε ό,τι εκπέμπεται. Η χρονική αφετηρία έκθεσης των αφηγούμενων («το πρωί εκείνο»), είναι διακριτή, ωστόσο λειτουργεί μόνο ως αφορμή για την παρουσίαση και ως συνεκτικό στοιχείο των ιστοριών των προσώπων. Η αφήγηση, όντας πρωτοπρόσωπη, λαμβάνει τη μορφή εσωτερικού μονολόγου. Μολονότι στο κύριο σώμα του κειμένου οι πρωταγωνιστές διαχωρίζονται, ώστε να παρουσιαστεί η πρόσληψη των διαδραματιζόμενων γεγονότων που τους αφορούν και να χτιστεί η προσωπική τους ιστορία, εξ αρχής καθίσταται οικεία και αναγνωρίσιμη ως το τέλος μία φωνή, που έχει απορροφήσει όλες τις άλλες με τη δύναμή της και τον χαρακτήρα της και που αναδεικνύει τον φορέα της ως τον κύριο πρωταγωνιστή της μυθοπλασίας, ο οποίος κατακερματίζεται, ώστε να υποδυθεί τα άλλα πρόσωπα και να μιλήσει με τον δικό του τρόπο για την ιστορία που κουβαλούν.

Ο αφηγητής – πρωταγωνιστής, λοιπόν, έχοντας επίγνωση του ρόλου του, αλλά και της δυσκολίας κατανόησης της συνολικής ιστορίας που εκθέτει και του δυσπροσέγγιστου χαρακτήρα της, κινούμενος σε ονειρικό επίπεδο, λειτουργώντας ως alter ego του συγγραφέα, εξ αρχής τίθεται αντιμέτωπος με ένα παράθυρο, που φαίνεται να έχει απορροφήσει ό,τι συνθέτει το αφήγημά του. Αυτό είναι που, λειτουργώντας συμβολικά, οριοθετεί την απόσταση του από την οποιαδήποτε πραγματικότητα, που ορίζει τον χώρο του δημιουργώντας το δικό του πλαίσιο κίνησης, και ενεργοποιεί την ανάγκη θέασης, συγκρότησης,  κατανόησης και μεταφοράς σε ενιαίο αφηγηματικό σύνολο των γενομένων εκτός του παραθύρου, που αφορούν τις ιστορίες των προσώπων.

Στο κύριο σώμα του κειμένου μέσα από τη διαδικασία της μεταμόρφωσης που λειτουργεί ως αφηγηματικό εύρημα για τη μετάβαση από τη μια ιστορία στην άλλη,  ο αφηγητής, εντός του πλαισίου των εφτά ημερών που ορίζουν το αφήγημά του, ως ορφανή συνείδηση που κατρακυλά από πρόσωπο σε πρόσωπο, παγιδευμένη στα επινοήματά της και ως ιερός και ταπεινός σκαραβαίος που παγιδεύεται μαζί με μια μπάλα κοπριάς στο βαρυτικό πεδίο της μυθοπλασίας που τον δημιούργησε, συντιθέμενος από όλους τους χαρακτήρες του μυθιστορήματος, ωσεί ένας εξ αυτών κάθε φορά, εκθέτει διαδοχικά τις ιστορίες τους, επωμιζόμενος το βάρος εξιστόρησης της καθεμιάς και την απόπειρα αναγνώρισης και αποδοχής του εαυτού, με γλώσσα προσεγμένη, ρέουσα, ορμητική, ενίοτε ελλειπτική και ποιητική, έμπλεη υποθέσεων και ερωτήσεων, που αποτυπώνουν την αδυναμία οριστικοποίησης της κάθε πραγματικότητας.

Συνδετικός κρίκος των προσώπων είναι η σχέση που τα διέπει και που καθορίζει την πορεία τους, καθώς αυτό που βαραίνει κοινωνικά είναι ο επωμιζόμενος ρόλος εντός του κοινωνικού πλαισίου, σε βάρος της προσωπικής συνείδησης, που μοιάζει να υπερβαίνεται, ενώ η σχέση των προσώπων και ό,τι αυτή επιφέρει φωτίζει τον ρόλο αυτό.  Έτσι, για το πρώτο πρόσωπο ο ρόλος του πατέρα ορίζει την ταυτότητά του. Ως πατέρας αναγνωρίζεται και κινείται εντός της μυθοπλασίας. Ως πατέρας, αδύναμος έναντι του κοινωνικού κομφορμισμού, ανήμπορος να σηκώσει το βάρος της αποδοχής της ομοφυλοφιλίας του γιου του, απωθώντας τον ρόλο του πατέρα εξ αρχής, ανεπιτυχώς όπως αποδεικνύεται, οδηγείται εν τέλει στο έγκλημα, σκοτώνοντας τον γιο του και ό,τι δεν μπορεί να αντιμετωπίσει, μη μπορώντας να συμφιλιωθεί με τη δεδομένη γι’ αυτόν πραγματικότητα.

Στη δεύτερη ιστορία ο ομοφυλόφιλος γιος μέσω του αφηγητή εκθέτει το δικό του βάρος συντιθέμενο από την απόρριψη του πατέρα και από την προδοτική στάση, την απαξίωση και τον χλευασμό που βιώνει από τον διεμφυλικό εραστή του. Για την αντιμετώπισή του ο γιος από θύμα γίνεται θύτης, ώστε να αποκατασταθεί η αξιοπρέπειά του. Το ίδιο συμβαίνει με τον διεμφυλικό εραστή, ο οποίος υπερασπιζόμενος την παγιδευμένη εντός του σώματός του φύση του, αντιπαλεύοντας ό,τι ορίζεται ως κοινωνικά αποδεκτό, βιώνει την ερωτική απόρριψη από τον αλλοδαπό φίλο του, που τον συνέτρεξε, ως άρνηση του εαυτού του και τον σκοτώνει, για να διασώσει την αλλόκοτη για τους άλλους δική του πραγματικότητα.

Ο αλλοδαπός, από την άλλη, αντιπροσωπεύει τον ξένο, τον άλλο, που κουβαλώντας το οικογενειακό του δράμα στερείται πατρίδας και κατατρύχεται προσπαθώντας να βρει ασφάλεια και αποδοχή. Όλοι του οι δαίμονες συνοψίζονται στον αστυνομικό που τον συλλαμβάνει και αντιμετωπίζονται με τον φόνο. Ομοίως ο αστυνομικός, εγκλωβισμένος στον ρόλο του, συγκρουόμενος με ό, τι ορίζεται ως καθήκον, αρνούμενος την υποχώρηση σε ό,τι υπερβαίνει την προσωπική του βούληση, προσβαλλόμενος από τον δικαστή που θα έπρεπε να υπηρετεί ως πρόσωπο της εξουσίας, τον σκοτώνει, για να διασώσει την προσωπική ηθική του. Τελευταίος στην χορεία των αφηγήσεων βρίσκεται ο δικαστής που φέρει την ευθύνη της κρίσης των προσώπων και των πράξεών τους, αναζητώντας την αλήθεια γι’ αυτά. Αποποιείται εν τέλει τον ρόλο του, στο πλαίσιο της παραδοχής της μοναδικότητας της αλήθειας για τον καθένα και των πολλαπλών όψεων της πραγματικότητας, σκοτώνοντας τον ταπεινό σκαραβαίο που παγιδεύεται μπροστά του, φορέα της εκάστοτε συνείδησης.

Τα πρόσωπα, λοιπόν, έρχονται αντιμέτωπα με ζητήματα που εκπορεύονται από τις κοινωνικές συμβάσεις και οδηγούνται σε συμβολικούς φόνους, σκοτώνοντας ό,τι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν. Έτσι επέρχεται η κάθαρση που επιτάσσει η προκαλούμενη από τις συγκρούσεις τραγωδία («Η κάθαρση είναι το τέλος κάθε τραγωδίας, αποφάσισα»), ενώ η εκ νέου γέννηση των προσώπων, η αναδημιουργία τους μέσω της αφήγησης λειτουργεί ως απόπειρα κατανόησης της θέσης τους, ως εισχώρηση στη δική τους πραγματικότητα με στόχο την προσέγγισή της. Με τον τρόπο αυτό προβάλλονται επιτυχώς η αμφισβήτηση του δεδομένου χώρου, του οριοθετημένου χρόνου, της αντίληψης αυτών, της πραγματικότητας που συνθέτουν, των ορίων της, η σημασία κατανόησης του αβέβαιου χαρακτήρα της, η ανάγκη εύρεσης νοήματος σ’ αυτήν, με την ελάχιστη συνδρομή που μπορεί να προσφέρει ο λόγος ως μέσο αποτύπωσής της.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular