Ο Πρίγκιπας με το φλιτζανάκι, Emilie de Turckheim, Μετάφραση: Ρούλα Γεωργακοπούλου, Εκδόσεις Πόλις
«Μεγαλώσαμε μέσα σ’ αυτό το ευρωπαϊκό «εμείς» που είναι τόπος και όραμα μαζί. Σήμερα, μας έχει πάρει το ποτάμι της εποχής στο άγριο ρεύμα του. Το ποτάμι βρυχάται: ο ευρωπαϊκός Διαφωτισμός έσβησε τα φώτα του, η Ευρώπη είναι απλώς μια αγορά με ακριβά και ληγμένα εμπορεύματα, ο στενός τόπος όπου επιμένουν να ξεβράζονται αυτοί που τα έχουν χάσει όλα», γράφει η Εμιλί ντε Τυρκέμ συνοψίζοντας σε μια μικρή παράγραφο ένα από τα σημαντικά θέματα τα οποία πραγματεύεται το βιβλίο της «Ο πρίγκηπας με το φλιτζανάκι», το βιβλίο που τιμήθηκε με το βραβείο Εθνικής Ομοσπονδίας Βιβλιοθηκών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων, το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδ. Πόλις.
Σε ποιο βαθμό ο Διαφωτισμός επηρέασε τη σύγχρονη Ευρώπη θεμελιώνοντας αξιακά συστήματα επηρεάζοντας έτσι την εξελικτική πορεία της στον χρόνο; Μέσα από τις σελίδες αυτού του ημερολογίου αδελφοσύνης, όπως θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε το βιβλίο αυτό, ενός ημερολογίου στις σελίδες του οποίου η συγγραφέας καταγράφει την αληθινή εμπειρία της με τον Αφγανό φιλοξενούμενό της, ο αναγνώστης παρακολουθεί τις σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα σε μια τετραμελή οικογένεια Γάλλων και έναν νεαρό Αφγανό πρόσφυγα, όταν αποφασίζουν από κοινού να τον φιλοξενήσουν, στο ήδη μικρό για τέσσερα άτομα διαμέρισμά τους, στο πλαίσιο ενός προγράμματος βοήθειας των προσφύγων. Η Εμιλί καταγράφει με ενάργεια, λιτή εκφραστική και στοχαστικό λόγο τις πρώτες συναντήσεις τους, τον τρόπο που προσφέρεται η φιλοξενία στον άγνωστο Αφγανό, τις σχέσεις που αναπτύσσονται πολύ γρήγορα ανάμεσά τους, τον αγώνα τους να συνεννοηθούν στα Γαλλικά, μια γλώσσα που ο Ρεζά προσπαθεί φιλότιμα να μάθει αλλά δυσκολεύεται, επειδή εκτός από τη γλώσσα αυτό που πρέπει πρωτίστως να μάθει είναι να ξαναζεί σε μια νέα πραγματικότητα.
Ο αναγνώστης βιώνει την ανησυχία της για το μέλλον αυτού του παιδιού και ανακαλύπτει ότι, ευτυχώς, ο περιλάλητος πολιτισμός της Ευρώπης υπάρχει ακόμα. Η αγάπη, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα, η κοινωνική αλληλεγγύη, η αυτοπροσφορά και η αδελφοσύνη είναι οι αξίες εκείνες που θα ενδυναμωθούν κατά την πορεία αυτής της τόσο παράδοξης συγκατοίκησης. Η Εμιλί και η οικογένειά τους θα αφοσιωθούν στο νέο αυτό παιδί με όλη τη δύναμη της ψυχής τους. Με ευαισθησία αλλά και διακριτικότητα θα απλώσουν το χέρι τους και θα χαρίσουν τη ζεστασιά σε έναν άνθρωπο που ο πόλεμος έχει τσακίσει κάθε ικμάδα του παρελθόντος του, που η μεταξύ τους συνεννόηση τις περισσότερες φορές είναι δύσκολη και που η λέξη κατανόηση γίνεται γι’ αυτούς αυτοσκοπός.
Θα συμμεριστούν τον πόνο των αναμνήσεών του και τους φόβους του, κυρίως όμως την πολιτισμική του κουλτούρα, αυτή την τόσο ξένη σε αυτούς, και θα οδηγήσουν τη σχέση τους στην ισοτιμία και τη συναδέλφωση πιστεύοντας πως «τη μέρα που κάποιος νοιάζεται για σένα» σταματάει η μοναξιά να διεκδικεί τη ζωή σου.
Στο σπίτι της Εμιλί ο Ρεζά θα πάρει τη θέση που του αξίζει έστω και αν η ευρύτερη γαλλική κοινωνία παρουσιάζει δείγματα ρατσισμού και εκμετάλλευσης αυτών των ανθρώπων. Αναντίλεκτα, το ανθρωπογεωγραφικό πλαίσιο στο οποίο κινούνται οι ήρωες δεν έχει κατορθώσει ακόμα να αποβάλλει τις παγιωμένες αντιλήψεις που αφορούν στους πρόσφυγες. Σε ατομικό όμως επίπεδο διαφαίνονται με σαφήνεια οι προσπάθειες των ανθρώπων να μην χαθεί η εμπιστοσύνη. Μια εμπιστοσύνη σαν χάδι, ικανή να κατευνάσει τα συναισθήματα.
Για την Εμιλί, τον Φαμπρίς και τα δυο τους παιδιά αυτό που προέχει είναι η ανθρωπιά. Μια ανθρωπιά που ξεχειλίζει μέσα στα εβδομήντα τρία τετραγωνικά του σπιτιού τους και πλημμυρίζει την καρδιά και τη συμπεριφορά τους. Στο πρόσωπο του Ρεζά δεν βλέπουν τον μετανάστη—μετανάστη τώρα παλαιότερα πρόσφυγα—αλλά όλα όσα ο πόλεμος κατακρεούργησε. Στην προσπάθεια εκείνου να περνάει όσο γίνεται πιο απαρατήρητος και να μην ενοχλεί τους οικοδεσπότες του εκείνοι βλέπουν τα όνειρα μιας ολόκληρης γενιάς που χάθηκαν, τον δεκαετή αγώνα για επιβίωση ενός δωδεκάχρονου παιδιού, την εξορία και το πάθος να αφήσει πίσω του όλα όσα τον σημάδεψαν, να σβήσει με τη δική του προσφορά όλα όσα σημαδεύουν ακόμα τους ομοεθνείς του, τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη, που εξακολουθούν να μην έχουν μοίρα στους ξένους τόπους. Η Τυρκέμ γράφει χαρακτηριστικά: «[…] μετανάστης δεν είναι πια αυτή η ανώνυμη λέξη-σκουπιδοτενεκές που χρησιμοποιείται σε κάθε ευκαιρία, αυτή η λέξη με τις παρωπίδες που αρνείται να μιλήσει για τον πόλεμο, την επιβίωση και την εξορία. Στο στόμα του Ρεζά, μετανάστης σημαίνει εγώ. Είναι εκείνοι που μοιράζονται μέσα στο σώματά τους το μυστικό της φυγής και την δύναμη που τους σπρώχνει να σωθούν. Μετανάστης είναι το πιο ψηλό κλαδί της ζωής τους».
Ένα τρυφερό και τόσο αισιόδοξο, εν τέλει, έργο για όλους εκείνους τους πρίγκηπες του σύγχρονου κόσμου, τους αποφασισμένους να πίνουν πάντα το τσάι τους στο πορσελάνινο φλιτζανάκι της γιαγιάς και να επιβιώνουν σε πείσμα των καιρών.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
