***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Μέσα στην ιστορική νομοτέλεια ο Καβάφης νιώθει πρώτιστα ιστορικός ποιητής.
Ο ίδιος άλλωστε το δηλώνει λέγοντας: «αισθάνομαι μέσα μου 125 φωνές να με λέγουν ότι θα μπορούσα να γράψω ιστορία». Τονίζει επίσης ότι είναι «ελληνικός» με την έννοια ότι νιώθει ως απόδημος Έλληνας τη νοσταλγία και την περηφάνια για μια ιδεατή πατρίδα αλλά ταυτόχρονα κρίνει και απωθείται από ό,τι η συνείδησή του δεν μπορεί να αποδεχτεί σ’ αυτήν, «κατανοώντας τη ματαιότητα των μεγαλείων». Κι αυτό που κατορθώνει στο έργο του είναι να εστιάσει σε διαχρονικές συμπεριφορές και αξίες, αναδεικνύοντας τη σχέση του ελληνισμού ως πολιτισμικού φορέα με τους άλλους λαούς. Είναι άλλωστε γνωστή η σχέση του Κ. Καβάφη με τον ελληνισμό, μια σχέση που έχει γίνει αντικείμενο πολλών μελετών.
Ο Καβάφης επιλέγει να ασχοληθεί με την ελληνιστική εποχή όχι τυχαία αλλά επειδή πρόκειται στην ουσία για μια περίοδο μεταβατική στην ιστορική πραγματικότητα. Αυτό που κατορθώνει είναι να συνδυάσει το παρελθόν με το παρόν και μέσα από αυτό τον συνδυασμό να βρει την ευκαιρία να καυτηριάσει σύγχρονες πρακτικές, επιλέγοντας κατάλληλα ιστορικά παραδείγματα. Η ιστορική διαστρωμάτωση συνδέει το γεγονός με τον παρόντα χρόνο και πολύ συχνά γίνεται απλώς η αφορμή για να περάσει ο Καβάφης μια ερωτική χροιά στο ποίημά του όπως χαρακτηριστικά κάνει στο ποίημά του Καισαρίων. Ο ποιητής ανατέμνει την ιστορική πραγματικότητα, μετατρέποντας μια ερωτική μνήμη σε ποίηση και το αντίστροφο, αφού όλα αυτά τα συνδυάζει με την προσωπική του ερωτική φύση για να δημιουργήσει τελικά τον διδακτικό του μύθο.
Ο Καβάφης χρησιμοποιεί στα ποιήματά του πρόσωπα δευτερεύουσας σημασίας ή δημιουργεί ο ίδιος ιστορικές φυσιογνωμίες που τις χρησιμοποιεί αποδίδοντάς τους συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Η συγκρότηση της προσωπικής μυθολογίας που δημιουργεί γίνεται η αφορμή για μια μελέτη επάνω στη διαχρονική ανθρώπινη συμπεριφορά. Άλλωστε ο ποιητής, φύσει και θέση, συγκινείται από την αντιφατική αρμονία των ιδιότυπων εκείνων χαρακτηριστικών που μπορεί να ενυπάρχουν σε κάθε άνθρωπο, είτε πρόκειται για ένα ιστορικό πρόσωπο είτε για κάθε απλό άνθρωπο.
Ο ποιητής περιγράφει γεγονότα και καταστάσεις με ένα εξαιρετικής αισθητικής γλωσσικό αμάλγαμα. Τόσο η καλλιτεχνική όσο και η ιδεολογική του αντίληψη διαφαίνονται με ευκρίνεια μέσα στο έργο του. Είναι εξαιρετικής σημασίας άλλωστε η μελέτη της καβαφικής γλώσσας και έχει αποτελέσει αντικείμενο επίσης σοβαρών μελετών. Οι δημοτικιστές της εποχής δεν κατάφεραν να δουν το μέγεθος της καινοφανούς καβαφικής γλώσσας και την αγνόησαν, καθώς διαφέρει σημαντικά από την αθηναϊκή δημοτική του Παλαμά αλλά και δεν σχετίζεται με την καθαρεύουσα.
Ο Καβάφης δεν γράφει στην καθιερωμένη γλώσσα την οποία χρησιμοποιούν οι ποιητές της γενιάς του 1880. Ο δημοτικισμός που κατέχει κραταιά θέση στην ιδεολογική ποιητική προσέγγιση της εποχής δεν τον συγκινεί. Χρησιμοποιεί ελάχιστα επίθετα, ακρίβεια στην περιγραφή, διάφανο λυρισμό στην ορθολογική αντίληψη των πραγμάτων, φραστικό ρεαλισμό στη διατύπωση και ευθυβολία στη χρήση των ρημάτων. Το έργο του βρίθει συμβόλων, έντονης μουσικότητας και ειρωνείας. Είναι πασίγνωστη η καβαφική ειρωνεία, ευρηματική και ταυτόχρονα συγκροτημένη και πολυδιάστατη, γίνεται το μέγιστο μέτρο της ταυτοποίησης της Ποίησης του Καβάφη. Διαχωρισμένη σε λεκτική ειρωνεία, στην αντίθεση δηλαδή ανάμεσα στη λέξη που χρησιμοποιείται και στο νόημα που θέλει να αποδώσει και σε ειρωνεία των καταστάσεων που προκαλείται ανάμεσα στις προσδοκίες του αναγνώστη και στο τελικό γεγονός, η καβαφική ειρωνεία γίνεται ένας σπουδαίος παράγοντας αξιολόγησης του ποιητικού έργου.
Για τον Καβάφη, τη σχέση του με την Ελλάδα και την παγκόσμια εμβέλεια του έργου του έχουν διατυπωθεί πολλά. Το σημαντικό είναι ότι ο συγκεκριμένος ποιητής που δεν ευτύχησε στην εποχή του να γνωρίσει την αποδοχή από τους λογοτεχνικούς κύκλους– είναι γνωστό ότι, με ελάχιστες εξαιρέσεις, ο Καβάφης κατόρθωσε να αναδειχθεί μόνο όταν οι ποιητές της γενιάς του 30 τον ανακάλυψαν— με το έργο του τόσο το φιλοσοφικό, όσο και με το πολιτικό αλλά αναμφίβολα με το ερωτικό, έγινε διαχρονικά μια εμβληματική μορφή στο παγκόσμιο πνευματικό στερέωμα. Άλλωστε, ελληνικός ή οικουμενικός δεν έχει καμιά σημασία, αφού αυτό που μετράει στην ποίησή του είναι η ορθολογική αντίληψη των πραγμάτων και το ιδεολογικό της υπόβαθρο, η αρμονική συνύπαρξη των αντιθέσεων, η σχέση της ιστορίας με την αισθητική, ο ιδιότυπος λυρισμός του, η διανοητική και συνένοχη σχέση του με τον αναγνώστη και τελικά ο πνευματικός διάλογος όλων μας με το καβαφικό έργο.
Πηγή : Κ.Π. Καβάφης: 151 χρόνια Ποίησης και Ιστορίας Λογοτεχνικό περιοδικό ΚΛΕΨΥΔΡΑ, τ.4, Μάης 2013.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
