Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Με τη συντομογραφία ΓΣΓ ο φοιτητής του τμήματος φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης αντιλαμβάνεται τα μαθήματα Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας που διδάσκονται από το 1957 εκεί.

Ο όρος όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η σχετική βιβλιογραφία αποτελεί εννοιολογικά πιστή απόδοση του γερμανικού «Literaturwissenschaft» (επί λέξει : επιστήμη της λογοτεχνίας). Όμως γιατί γραμματολογία και όχι λογοτεχνία ή φιλολογία; Η ιστορία του όρου μας επισημαίνει μια σχετική σύγχυση ωστόσο γίνεται πλέον ευδιάκριτη η ανάγκη του διπλού αντικειμένου μελέτης : γραμματεία/ λογοτεχνία. Έτσι ιστορικά αντιλαμβανόμαστε ότι από επιμέρους κλάδος της φιλολογίας τείνει να διευρυνθεί ώστε να συμπεριλάβει ως αντικείμενο μελέτης όλα τα γραπτά μνημεία (χρηστικά και λογοτεχνικά κείμενα) «γραμματεία».

Οι όροι γενική και συγκριτική δε συστήνουν ουσιαστικά κάτι τελείως διαφορετικό αντίθετα, παρουσιάζουν μια ιδιαίτερη οπτική γωνία που εξαρτάται από τη διευρυμένη η μη προσέγγιση σε περισσότερες από μια εθνικές λογοτεχνίες. Όμως η πραγματικότητα υπαγορεύει μια διευρυμένη έρευνα, όχι μόνο σε ενδολογοτεχνικό πλαίσιο αλλά κυρίως σε εξωλογοτεχνικές επιδράσεις, επιρροές και πρόσληψη (άλλες τέχνες, επιστήμες, φιλοσοφία, ιστορία, πολιτική).  Η συγκρότηση της Συγκριτικής Γραμματολογίας ως επιστήμης τον 19ο αιώνα, στη Γαλλία πρώτα, στη Γερμανία και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες αργότερα εξαρτάται κατά ένα μεγάλο βαθμό από τις πολιτικόοικονομικές, κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες, αυτές καθορίζουν την οπτική γωνία και το είδος προσέγγισης στις συγκριτικές μελέτες και τις λογοτεχνικές σχέσεις.

Η ιστορία του όρου στο δικό μας εθνικό πλαίσιο ακολουθεί μια πορεία 150 χρόνων περίπου αφού χρησιμοποιείται στα 1860 από τον Ι. Πολυλά στην απάντησή του στον αντισολωμικό λίβελο του Σπ. Ζαμπέλιου «Πόθεν η μυστικοφοβία του κ. Σπ. Ζαμπέλιου» με την ίδια περίπου σημασία. Ωστόσο για πρώτη φορά το 1950 ο Εμμανουήλ Κριαράς προτείνει στη Φιλοσοφική Σχολή, στο προσαρτημένο τότε σε αυτή «Ινστιτούτο ξένων γλωσσών και φιλολογιών», να διδάξει ένα  μάθημα που θα παρείχε στους σπουδαστές μια γενική έστω εικόνα των σημαντικότερων λογοτεχνιών της Ευρώπης στα νεότερα χρόνια Η πρόταση έγινε δεκτή και το μάθημα διδάχτηκε από τον Ε. Κριαρά μέχρι η Χούντα να τον απομακρύνει  από το πανεπιστήμιο. Το Δεκέμβριο του 1965 ύστερα από πρόταση του ίδιου το μάθημα «προβιβάστηκε» σε «έκτακτη αυτοτελή έδρα» γενικής και συγκριτικής γραμματολογίας. Σήμερα μετά την κατάργηση του θεσμού της έδρας το μάθημα εξακολουθεί να διδάσκεται και αποτελεί κατεύθυνση σπουδών και ειδίκευση μεταπτυχιακών σπουδών. Ενώ το 1987 ιδρύεται η Ελληνική Εταιρεία Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας με σκοπό να ενισχύσει την έρευνα και τη διδασκαλία της καθώς και την οργάνωση τακτικών συνεδρίων και σχετικών εκδόσεων.

Μπορούμε λοιπόν εύκολα να αντιληφθούμε ότι η συστηματικοποίηση της συγκριτολογικής μελέτης και έρευνας και η θέσπιση της ως ακαδημαϊκού αντικειμένου οφείλεται κατά κύριο λόγο στον πανεπιστημιακό δάσκαλο Εμμανουήλ Κριαρά. Στις αυτοβιογραφικές του σημειώσεις αναφέρει πως ξεκίνησε και παρακινήθηκε το ενδιαφέρον του για τη συγκριτική γραμματολογία : «Εώς τελευταία δεν είχε κινηθεί το ενδιαφέρον μελετητών των γραμμάτων μας για μια συστηματικότερη καλλιέργεια ενός κλάδου που ήδη από την αρχή του αιώνα είχε αρχίσει να καλλιεργείται με αξιόλογα αποτελέσματα σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες. Έτσι όταν μέσα στη δεκαετία του 50 ο γάλλος καθηγητής  CharlesDedeyan, ξέροντας τα σχετικά ενδιαφέροντά μου και από δημοσιεύματα αλλά και από την παρακολούθηση στο Παρίσι μαθημάτων συγκριτικής γραμματολογίας, μου ζήτησε να κινηθώ ώστε και στην Ελλάδα να ιδρυθεί τμήμα Διεθνούς Ένωση Συγκριτικής Γραμματολογίας, βρέθηκα στη δυσάρεστη θέση να του απαντήσω ότι στην Ελλάδα της εποχής εκείνης το ενδιαφέρον για τον κλάδο ήταν σχεδόν ανύπαρκτο και ότι επομένως θα ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθεί η επιθυμία του».

 

Βιβλιογραφία

Γιώργος Βελουδής, Γραμματολογία – Θεωρία της λογοτεχνίας, Πατάκης, 4η έκδοση, Αθήνα 2006.

Εμμανουήλ Κριαράς, Πραγματώσεις και όνειρα – Σταθμοί μιας πορείας, Ιανός, Θεσσαλονίκη 2001.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular