Η παγκόσμια (και η ελληνική) κρίση δε οφείλεται σε πιστωτική φούσκα και κρατικά χρέη. Αρχηγοί κρατών, μεγάλες επιχειρήσεις, οικονομολόγοι αλλά και ο απλός κόσμος, δε κατανοούν πως σχετίζεται άμεσα με την τιμή του πετρελαίου και το τέλος της εποχής του.

Η εισαγωγική παρατήρηση του συγγραφέα ας μην ξενίσει κανένα, καθώς στη συνεχεία θα ανταμειφτεί από την καθαρή σκέψη του και την πολύπλευρη εξέταση ενός θέματος που ίσως έχει κουράσει.  Ο κορυφαίος διανοητής δεν πρόκειται να εξαντλήσει την υπομονή μας με καμπύλες οικονομικής κίνησης, ούτε με συνωμοσιολογίες, μίζες ή σκάνδαλα. Θα δείξει όμως πως η αυξημένη ζήτηση ορυκτών καύσιμων από τις αναπτυσσόμενες κυρίως χώρες (Ινδία, Κίνα) σε συνδυασμό με την εξάντληση των φτηνά εκμεταλλεύσιμων αποθεμάτων, οδηγεί σε πλήθος από οδυνηρά αποτελέσματα.

Η πολιτική αστάθεια και οι πόλεμοι σε μέση Ανατολή, Ασία και Αφρική έχουν κύρια αιτία το πετρέλαιο. Οι οικονομικές κρίσεις που είναι αρκετά πολύπλοκες για να ονομάζονται πλέον πετρελαϊκές, προκύπτουν όχι μόνο από την άνοδο των τιμών αλλά και από το γεγονός  του ότι οι δαπάνες για  νέα κοιτάσματα, προκαταβολικά καταβαλλόμενες είναι τεράστιες. Επιπλέον η προσπάθεια να συνδυαστεί ένα ενεργειακό μοντέλο που ψυχορραγεί, με τις εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας και των υπολογιστών να επιφέρει μόνο προσωρινή τόνωση, ενώ οι φωνές εναντίον της χρήσης ορυκτών καύσιμων πληθαίνουν.

Κοινό μυστικό πλέον, πως οι πόλεμοι ήδη από την αρχή του εικοστού αιώνα είχαν τουλάχιστον σαν μια παράμετρο τους τον έλεγχο των κοιτασμάτων. Κατι που έχει τρομακτικό κόστος σε χρήμα, αλλά και ζωές και επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Το χειρότερο από όλα είναι το γεγονός ότι όλα αυτά τα κόστη, καλείται να πληρώσει συνολικά αν και όχι ισότιμα ο κόσμος. Η φορολογία πολιτών θα συντηρήσει την πολεμική βιομηχανία, μα και όσοι ζουν σε τόπους που έχουν καταραστεί να έχουν καύσιμους πόρους πληρώνουν βαρύτερα τιμήματα.

Εκείνο που περισσότερο έγινε αφορμή να θεωρηθούν αυτές οι πρακτικές παρωχημένες, είναι η αμφιλεγόμενη κλιματική αλλαγή. Χάρη σ’ αυτήν, είτε υφίσταται είτε όχι, η ιδέα ενός νέου ενεργειακού μοντέλου μέστωσε. Η τεχνολογία κάνοντας ουσιαστικά τα πρώτα βήματα στο πεδίο, γίνεται αρωγός στο σχέδιο.

Αν η χρήση του άνθρακα και ο ατμός έφεραν την πρώτη βιομηχανική επανάσταση, το πετρέλαιο και οι υδρογονάνθρακες την δεύτερη, οι ανανεώσιμες πήγες διεκδικούν να είναι η βάση της τρίτης. Αυτό έρχεται σε σύγκρουση όχι μόνο με τα καθεστώτα συμφέροντα, αλλά και με τη γενικότερη ιδέα της λειτουργίας του ενεργειακού μοντέλου. Δηλαδή ενώ τώρα παρατηρείται συγκεντρωτική παράγωγη που απλώνετε με δίκτυο στην κατανεμημένη κατανάλωση, το νέο μοντέλο προβλέπει περίπου το αντίθετο: μικρές και μεσαίες παραγωγικές μονάδες που θα διανέμουν  καθαρή ενέργεια μέσα από ένα έξυπνο δίκτυο.

Να σημειωθεί ότι η πυρηνική ενέργεια, αντιμετωπίζεται επίσης σαν «βρώμικη» με όμοιο τρόπο διανομής της παραγωγής. Τα πυρηνικά ατυχήματα έδειξαν ότι το κόστος ενός λάθους είναι τεράστιο, και αν συνυπολογιστούν οι κίνδυνοι από τα κατάλοιπα τότε  είναι καλύτερα να ξεχάσει κανείς αυτό τον τρόπο παραγωγής ενέργειας. Αυτό ακριβώς έχουν ενστερνιστεί τα κράτη τελευταία, εγκαταλείποντας όχι μόνο την ιδέα, αλλά και τα υπάρχοντα προγράμματα.

Η κλιματική αλλαγή, είναι μόνο η προμετωπίδα των θεμάτων που άπτονται της σχέσης του ανθρώπου με το περιβάλλον. Η έννοια της βιόσφαιρας, ουσιαστικά η επιφάνεια της γης μα και το κατώτερο μέρος της ατμόσφαιρας και το  νερό, οπού ζουν όχι μόνο οι άνθρωποι μα όλα τα έμβια, έρχεται σε αντίθεση με την άνοια περιβάλλον, να ξεκαθαρίσει κατι. Ο άνθρωπος δεν είναι το επίκεντρο κι ο αποκλειστικός νομέας του πλανήτη. Όλα τα έμβια έχουν δικαίωμα αυτοτελές στην ύπαρξη και η αρπακτική εκμετάλλευση από τον άνθρωπο θα οδηγήσει στο χαμό και τον ίδιο.

Η εν πολλοίς πράσινη ανάπτυξη που ακούμε συχνά, άλλοτε από στοματά ανίδεων πολιτικών, άλλοτε από οικολόγους και περισσότερο από όσους ποντάρουν στη νέα βιομηχανία που αναπτύσσεται, παρά τις αγαθές της προθέσεις, ανοίγει ένα νέο πεδίο οικονομικών διαμαχών. Πετρελαϊκοί κολοσσοί μα γενικότερα εταιρείες που έχουν συνυφάνει την ύπαρξη τους και το κέρδος βέβαια με το υπάρχον μοντέλο, αρνούνται να εγκαταλείψουν. Από την άλλη, διαβλέποντας τη δυναμική του επερχομένου μοντέλου, διαμορφώνονται νέα συμφέροντα, όχι πάντα υγιή που πρωτίστως επιθυμούν να ελέγξουν το χώρο.

Πρωτοπόρος η Ευρωπαϊκή Ένωση, διαθέτει μεγάλα πόσα στη νέα τεχνολογία. Θέτει στόχους για το ποσοστό ενέργειας από ανανεώσιμες πήγες, επιδοτεί έρευνα και εγκατάσταση. Τα πρώτα βήματα δείχνουν ότι υπάρχουν στρεβλώσεις, υπερεκτίμηση των οικονομικών αποτελεσμάτων, όφελος μικρότερο του αναμενόμενου και κυρίως όχι ανακατανεμημένη παράγωγη.  Το μοντέλο του μικρού- οικιακού παραγώγου μετά βίας επιβιώνει, η τεχνολογία και τα δίκτυα είναι ελλιπή ακόμα.

Μια πολύ ενδιαφέρουσα παράμετρος είναι αυτή που αφορά στο οικολογικό αποτύπωμα. Η έννοια «οικολογικό αποτύπωμα» αναφέρεται στην έκταση παραγωγικής γης, πόσιμου νερού και θάλασσας που είναι απαραίτητα για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών σε τροφή, ενέργεια, νερό και πρώτες ύλες συνυπολογίζοντας τις εκπομπές ρύπων και την έκταση που χρειάζεται για την απόθεση των απορριμμάτων. Σχεδόν τρεις πλανήτες χρειαζόμαστε οι Έλληνες για να διατηρήσουμε τον προ του 2008 τρόπο ζωής μας. Έχουμε ξεπεράσει κατά πολύ το οικολογικό μας όριο.

Γεννιούνται μερικά εύλογα ερωτήματα: είναι οι κρίσεις και η φτωχοποίηση παγκόσμια αλλά και ειδικά στην Ελλάδα, ένας βίαιος τρόπος να ελέγξουν οι κυβερνήσεις και οι παγκόσμιες οργανώσεις αυτό το αποτύπωμα;  Είναι η επιβολή μέτρων για ότι η παιδεία και η σύνεση αστοχεί να επιτύχει; Μήπως ήμασταν κι εξακολουθούμε να είμαστε αλόγιστα καταναλωτικοί όσο και απρόσεκτοι στην παράγωγη και διαχείριση ρύπων και απορριμμάτων;

Μόλα αυτά, η απελευθέρωση η αποκεντροποίηση και κοινωνικοποίηση  της παραγωγής ενέργειας την όποια ο Rifkin εξιδανικεύει, φαίνεται να έχει τα τρωτά της. Είναι βέβαιο ότι μεγάλα συμφέροντα θα επιδιώξουν να επιβάλουν τους δικούς τους κανόνες. Αν οι πετρελαϊκές σήμερα προκαλούν κρίσεις πόλεμους κι άλλα δεινά, ποιος εγγυάται ότι αύριο δεν θα κάνουν το ίδιο κολοσσοί της ανανεώσιμης ενέργειας;

Ο συγγραφέας τολμηρά καινοτόμος, στοχαστής και οραματιστής είναι σύμβουλος πολλών αρχηγών κρατών, (παραλίγο και του δικού μας Γ. Παπανδρέου). Υπέρμαχος της ανάγκης της τρίτης βιομηχανικής επανάστασης, αναλύει τα κακώς κείμενα και τις ελπίδες για το μέλλον στο χώρο της ενέργειας, προτείνει δε καλόπιστα τις αλλαγές που θεωρεί ότι θα εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα του πλανήτη και θα κατανείμουν πιο δικαία τους πόρους και την ευημερία.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.