Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

 

Περιπλανώμενος. Ο μονόλογος ενός συγγραφέα, Φώτης Θαλασσινός, Εκδόσεις Οδός Πανός

 

 

 

Μεταξύ κέντρου και περιφέρειας

(βιωματικός μονόλογος ή η αγωνία της γραφής)

Ξεκίνησα να παρακολουθώ τον Φώτη Θαλασσινό με την έκδοση του βιβλίου του Τα ημερολόγιά μου, το καλοκαίρι του 2015, από τις εκδόσεις Πανός. Μου είχε προξενήσει εντύπωση η ενδιαφέρουσα (σχεδόν ασθματική) γραφή του μέσω της οποίας επιχειρούσε να καταγράψει την κοντά για οχτώ μήνες αναμέτρησή του με το φάσμα της κατάθλιψης, δίνοντας σημαντικά, σε αρκετές περιπτώσεις, δείγματα αυτοαναφορικού-βιωματικού λόγου. Δεν έπαψα, έκτοτε, να διαβάζω διάφορα γραπτά του, τόσο με τη μορφή βιβλίων (όπως οι αφηγηματικές συλλογές του, Θα μπεις σ’ έναν κόσμο, 2017, και Λεπτές ισορροπίες, 2019), όσο και ως αναρτήσεις σε διάφορα ηλεκτρονικά έντυπα και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, φροντίζοντας, παράλληλα, να έρθω σε επαφή και με παλαιότερα συγγραφικά του εγχειρήματα (Τα μαύρα μαργαριτάρια, 2003 / 2012, Ο θάνατος του κόμη Λωτρεαμόν, 2004 / 2012, Αντάλια, 2010, Λούπα, 2007 / 2012, Το άσμα της φάλαινας, 2012, Εκείνο, 2014). Στα περισσότερα από αυτά, το αγγελικό συνυπάρχει με το δαιμονικό, η απόλαυση με την απόρριψη, η ελπίδα με την απελπισία, ενώ οι κεντρικοί του ήρωες, μέσα από πάθη και αδιέξοδα, τείνουν να κινούνται σ’ έναν κόσμο άλλοτε περιθωριακό, ενίοτε ανερμάτιστο, συχνά παράξενο, αλλά και κάποτε μαγικό. Από την άλλη, αξιοπρόσεκτες είναι και οι απόψεις που διατυπώνει ο Θαλασσινός σε διάφορα ηλεκτρονικά fora με τη φόρμα δοκιμιακών άρθρων, επιχειρώντας να τοποθετηθεί με παρρησία, κοινωνική υπευθυνότητα και ευαισθησία απέναντι σε ετερόκλητα (όσο και καυτά) ζητήματα της τρέχουσας συγκυρίας. Θα άξιζε, μάλιστα, αυτά τα τελευταία να συγκεντρωθούν σε έναν τόμο, μιας και θεωρώ ότι θα προκαλούσαν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όχι μόνο εξαιτίας της ρέουσας γραφής τους, αλλά και για την επιχειρηματολογία τους – ανεξάρτητα αν, σε αρκετά σημεία, θα μπορούσε κάποιος να διαφωνεί με αυτήν.

            Με το ίδιο ενδιαφέρον διάβασα και το εντελώς πρόσφατο βιβλίο του, που φέρει τον τίτλο: Περιπλανώμενος. Ο μονόλογος ενός συγγραφέα και κυκλοφορεί και πάλι από τις εκδόσεις Οδός Πανός. Καθώς το διεξερχόμουν, διαπίστωσα ότι δεν ήταν λίγα τα σημεία του καλαίσθητου αυτού τομιδίου τα οποία είχα πρωτοδιαβάσει ως αναρτήσεις στην προσωπική σελίδα του συγγραφέα στο Facebook, σε μιαν προσπάθειά του να εκφράσει αγωνίες και συναισθήματα που τον κατέκλυζαν, ειδικά μέσα στο περιβάλλον του γενέθλιου νησιού του, όπου, μετά τα ανέμελα (όσο και ανήσυχα) παιδικά και εφηβικά του χρόνια, έχει επιλέξει να ζει το τελευταίο διάστημα, αναζητώντας καταφύγιο στη χαρά που του προσφέρει η συγγραφή, σε εξόδους για να σπάσει η ανία του εγκλεισμού, καθώς και σε σκέψεις ή αναμνήσεις που του θυμίζουν εμφατικά τις ομορφιές της ζωής απέναντι στο τέρας της κατάθλιψης. Έτσι, περιπλανιέται, με τη δύναμη της μνήμης και του νου, σε γειτονιές και σημεία του αθηναϊκού κέντρου που κάποτε του χάρισαν στιγμές απόλαυσης και του πρόσθεσαν εμπειρίες, αναπλάθοντας παράλληλα μέρος της ατμόσφαιράς τους, αλλά και στα καφέ και σε άλλα στέκια της Κω, όπου μάλλον στερείται ανάλογης έκτασης ευκαιριών και διεξόδων, αισθανόμενος ότι ευρίσκεται εν μέσω ποικίλων προκαταλήψεων, βιώνοντας εντονότερα την αποξένωση, αντιμετωπίζοντας τεράστια ψυχολογικά αδιέξοδα, ίσως και ένα είδος «εκφοβισμού», καθώς και πολλά άλλα εμπόδια που υψώνονται, ειδικά σε έναν κλειστό κοινωνικό περίγυρο, για όσους αποφασίζουν να μην αποκρύψουν αυτό που πραγματικά νιώθουν και έχουν αποφασίσει να ακολουθήσουν ως τρόπο ζωής. Πολύ περισσότερο δε, από τη στιγμή που έχει αφιερωθεί ολοκληρωτικά στο γράψιμο – πράγμα τουλάχιστον ασυνήθιστο για ένα τέτοιο περιβάλλον, μέσα στο οποίο δείχνει να ασφυκτιά:

Η πόλη που ζω είναι μια μικρή πόλη. Κως. Και αντιμετωπίζω διπλή δυσκολία. Οι ομοτράπεζοί μου, στο στέκι που συχνάζω για το μόνο δίωρο διάλειμμα της μέρας μου, δεν μπορούν να καταλάβουν ότι η δημιουργία λογοτεχνίας και η πολύ συχνή αρθρογραφία είναι δουλειές που κουράζουν όπως και οι άλλες. Όταν με ρωτάνε τί δουλειά κάνω, νιώθω σαν θύμα κοινωνικής καταπίεσης, πολύ έντονη δυσφορία. Ξέρω εκ των προτέρων πως δεν πρόκειται να καταλάβουν την απάντησή μου. Γι’ αυτό και ψελλίζω προς τους ερωτώντες κάτι ακατανόητα λόγια, ανολοκλήρωτες λέξεις, ασύντακτες προτάσεις. Αποσπασματικά εκφωνήματα, προϊόντα της τραγικής αμηχανίας μου. Όταν οι άλλοι του κύκλου μου μιλάνε για τις δουλειές τους, μπορώ να τους ακούω μ’ ενδιαφέρον που γρήγορα αλλάζει σε θλίψη… σ’ εμένα δεν θα δοθεί ποτέ η ανάλογη ελευθερία, το δικαίωμα να πω κι εγώ πως κουράζομαι, να μιλήσω για τις συγκινήσεις ενός συγγραφέα, να πω κάποια λίγα πράγματα για όλα αυτά που με εμπνέουν, για τα θέματα με τα οποία καταγίνομαι στα δοκίμια και στα χρονογραφήματά μου. […],

γράφει χαρακτηριστικά σε κάποιο σημείο (σσ. 45-46). Ένα αίσθημα απομόνωσης δείχνει να διακατέχει πάμπολλες στιγμές της καθημερινότητάς του, με αποτέλεσμα να μετεωρίζεται διαρκώς, στην προσπάθειά του να ισορροπήσει ανάμεσα στα πρέπει των κοινωνικών στερεοτύπων και της πολυθρύλητης κανονικότητας και στα υπαρξιακά θέλω που μένουν ανικανοποίητα ή/και ανέφικτα και τον οδηγούν σε αποφάνσεις σαν και την ακόλουθη:

Όλα μεταφέρθηκαν απ’ το φάσμα του φωταυγούς στο άλλο του μουχρώματος. Εκεί που ήμουν ανεβασμένος, γκρεμοτσακίστηκα. Παντού είμαι ξένος. Κι ενώ έψαχνα για αντηρίδα να κρατήσει όρθια την άλλη μου πλευρά, την ακόλλητη με την κανονικότητα, αναγκάστηκα στην παλινωδία του υπαρξιακού θανάτου μου. Έπρεπε ή να συνηθίσω την αορατότητά μου, το κυνηγητό απ’ τους άλλους ή να κάνω κάτι, να αντιδράσω. Επέλεξα λοιπόν να βαριανασαίνω ακόμη και μες στο σπίτι μου, να νιώθω πως πρέπει ν’ απολογούμαι για όλα. […] (σ. 65)

          Από την άλλη, δεν είναι λίγες οι στιγμές που ο Θαλασσινός επιδιώκει να εκφράσει στον συζητούμενο συγγραφικό του μονόλογο τις πιο μύχιες επιθυμίες και φαντασιώσεις του θυμίζοντας ότι η θέρμη του ερωτικού πάθους και η επιδίωξη της σαρκικής ηδονής αποτελούν ουσιώδη συστατικά της ανθρώπινης ύπαρξης. Μπορεί, βέβαια, στον μέσο αναγνώστη, η ελευθεριότητα της γραφής του, σε ορισμένα μέρη, να φαντάζει παράξενη, ακόμη και αταίριαστη ή αχρείαστη – μιας και υπάρχουν τόσα άλλα σημεία της αφήγησής του αλλά και του συνολικού έργου του για να αναδείξουν το συγγραφικό του ταλέντο και τη δύναμη της πέννας του· είναι, ωστόσο, ειλικρινής και ανεπιτήδευτη, ενδεχομένως και λυτρωτική για τον ίδιο, που φαίνεται να μην πολυενδιαφέρεται για όσα κανονιστικά προτάσσονται από την τρέχουσα κυρίαρχη αντίληψη για την κοινωνική ηθική, σε μιαν κοινωνία που εκθειάζει το θέαμα και επιδιώκει το βόλεμα, οδηγώντας τους περισσότερους να μη βλέπουν περισσότερο από δύο μέτρα μακριά από αυτούς:

[…] Υπάρχουν εύθραυστα σύνορα ανάμεσα στην ελευθερία και την ασυδοσία. Αυτά ας τα προσέξουν οι τυχεροί υπερδραστήριοι της ζωής. Βλέπω τους περαστικούς. Η ομορφιά τους θαμποφέγγει κάτω απ’ τις πιέσεις για μια κανονική συμπεριφορά, περιορισμένη από συγκεκριμένους κανόνες. Και ενώ όλοι θα μπορούσαν να ήταν πολύ πιο εξαίσιοι ως προς την εξωτερική τους ωραιότητα, φαίνονται κουρασμένοι απ’ τους ηθικούς νόμους που οι ίδιοι συντηρούν. […] Για τους πολλούς δεν υπάρχει κάτι ν’ ανακαλύψουν, είναι όλα αποκεκαλυμμένα και έκθετα στο φως. Η απομάγευση της ζωής, η πορνογραφικοποίησή της, η κοινωνία του θεάματος. Αυτά είναι όλα κι όλα για τους πολλούς. Αγνώριστη ηδονή, περισσότερο βάθος γνώσης απ’ την αγνωσία τους, πιότερες συγκινήσεις απ’ αυτές που έχουν νιώσει, αγώνες σπουδαιότεροι και πιο αιμάσσοντες απ’ τους δικούς τους τού βολέματος, δεν καταδέχονται ότι υπάρχουν. […]

διαπιστώνει συναφώς με νόημα (σσ. 48, 49). Και όλ’ αυτά, έχοντας συνειδητοποιήσει πως χρειάζεται τιτάνια προσπάθεια για να αποτινάξει τις φωνές των προπατόρων του που, ενδεχομένως, τον καλούν πεισματικά να ακολουθήσει μιαν άλλη ρότα, απέναντι στην οποία αισθάνεται δεσμώτης και δείχνει να επαναστατεί, αναφωνώντας:

[…] Είναι πιο δύσκολο να προσεγγίζεις ανθρώπους όταν προέρχεσαι από οικογένεια με συντηρητικούς γονείς. Υπάρχει γύρω σου το απαιτητικό υπερεγώ σου, καλέσματα του νεκρού σου πατέρα να μην αμαυρώσεις την ηθική του, αυτήν που είχε για όσο ζούσε. Σαφέστατα και στο υπερεγώ μου κουβαλώ κι άλλων υποκειμένων, κυρίως καταγγελτικές φωνές. Προπάτορές μου απ’ την εποχή του κύρους και του συνετού βίου. Πρέπει να παραβλέψεις, σαν να ασπάζεσαι την μητραρνησία και την πατροκτονία, ν’ αφήσεις πίσω σου όλους αυτούς που σε έκαναν δεσμώτη τους. Ο κόσμος αλλάζει. Στην πεπατημένη δεν υπάρχει παρά τυμπανιαία η παρωχημένη, πτωματική αντίληψη. Χρειάζεται στρατηγική και ειλικρίνεια, ευγένεια για τον ζωτικό χώρο του άλλου, οξυμένη προσοχή στα λεγόμενά του. Μαζί θα χαρτογραφήσουμε το κοινό έδαφος της ασφαλούς συντροφικότητάς μας. […] (σ. 62)

            Κοντολογίς, ο Θαλασσινός, περιπλανώμενος μεταξύ κέντρου και περιφέρειας, αποτυπώνει τις αναμνήσεις του, τις επιθυμίες του, ακόμη και τα αδιέξοδά του σε έναν καλογραμμένο βιωματικό μονόλογο, παραδομένος σε ένα ακατάπαυστο και πυρετικό δημιουργικό γράψιμο, λυτρωτικό για τον ίδιο και απόλυτα ειλικρινές, το οποίο καθορίζει και τα όρια του κόσμου του:

Όλη μου η ζωή είναι ένας υπολογιστής. Ό,τι γράφεται σ’ αυτόν είναι όλος ο κόσμος μου. Αν πάθει κάτι το λάπτοπ μου, μέχρι να φτιάξει, είμαι με ηρεμιστικά. Είναι ο τρόπος που ζω. Η δημιουργία των κειμένων μου, είναι η χώρα που κατεξοχήν ανασαίνω […],

αποφαίνεται καταληκτικά (σσ. 67-68). Από το σύνολο δε του κατατεθειμένου έργου του, αλλά και από το ανά χείρας βιβλίο του, μου δίνεται η ευκαιρία να διαπιστώσω ότι ο Θαλασσινός αγαπά με πάθος αυτό που κάνει, είναι αληθινός και ειλικρινής και, με το συγγραφικό ταλέντο που διαθέτει, μπορεί να μας δώσει ακόμη πολλά.

 

Περιπλανώμενος - Ο μονόλογος ενός συγγραφέα

 

 

 

***Ο Γιώργος Ανδρειωμένος, καθηγητής στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (2008 κ.εξ.) και αναπληρωτής πρύτανη του ίδιου Ιδρύματος (2013 κ.εξ.), είναι πτυχιούχος του Πανεπιστημίου Αθηνών (1986) και διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ (1991). Έχει διατελέσει ερευνητικός εταίρος του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ (1991-1992) και επιστημονικός συνεργάτης της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού (1993-1994), ενώ έχει διδάξει μαθήματα της ειδικότητάς του στο Πανεπιστήμιο Πατρών (1995-1997), στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο (1997-2008), καθώς και σε άλλα ανώτερα και ανώτατα ιδρύματα της ημεδαπής και της αλλοδαπής. Έχει λάβει σειρά υποτροφιών, είναι μέλος πολλών επιστημονικών εταιρειών και επιτροπών αξιολόγησης και έχει εποπτεύσει ικανό αριθμό διδακτορικών διατριβών και ερευνητικών προγραμμάτων. Ερευνητικές εργασίες του έχουν κυκλοφορήσει αυτοτελώς ή έχουν δημοσιευτεί σε έγκυρα περιοδικά, ενώ έχει συμμετάσχει με ανακοινώσεις του σε πολλά επιστημονικά συνέδρια και έχει δώσει πολυάριθμες διαλέξεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. 

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular