Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

 Minouch Shafik, Μαζί Ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο για τον 21ο αιώνα, Εκδόσεις Μεταίχμιο 

Η Minouch Shafik γεννήθηκε στην Αίγυπτο το 1962 και από το 2017 είναι Διευθύντρια του LSE. Η οικογένειά της δοκιμάστηκε από τις εθνικοποιήσεις του Νάσερ με αποτέλεσμα να μεταναστεύσει στις ΗΠΑ, όταν ήταν ακόμα παιδί. Εκεί, ακολούθησε κατά γράμμα τη συμβουλή του γιατρού πατέρας: «Minouch, μπορούν να σου πάρουν τα πάντα, εκτός από το μυαλό σου».

Μετά το πέρας των βασικών σπουδών της στις ΗΠΑ, μετανάστευσε στη Μεγάλη Βρετανία για μεταπτυχιακά και στη συνέχεια ακολούθησε μια λαμπρή καριέρα. Σε ηλικία μόλις 36 ετών γίνεται η νεότερη Αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας. Ακολουθεί ο διορισμός της σε σημαντικές κυβερνητικές θέσεις τόσο στη ΜΒ (ΓΓ του Υπουργείου Διεθνούς Ανάπτυξης, Υποδιοικήτρια Τράπεζας της Αγγλίας), όσο και σε διεθνείς οργανισμούς (Υποδιευθύντρια ΔΝΤ), ενώ η  επαγγελματική της σταδιοδρομία συμπίπτει με περιόδους σημαντικών αναταράξεων πτώση του Τείχους του Βερολίνου, Αραβική Άνοιξη, κρίση 2008, κρίση Ευρωζώνης).

Με δυο λόγια, στο πρόσωπο της Shafik συγκεράζονται η οικονομολόγος του «πεδίου» με την ακαδημαϊκή Δασκάλα, που ελέγχοντας την αχανή βιβλιογραφία έχει την ικανότητα να παρουσιάζει σύνθετες έννοιες με τον πλέον εύληπτο και ευχάριστο τρόπο σε μας, τους «μαθητές» της. Κάτι που θα διαπιστώσει ακόμα κι ο λιγότερα εξοικειωμένος με την οικονομία και τις κοινωνικές επιστήμες αναγνώστης του βιβλίου της. Ένα βιβλίο, που, όπως η ίδια στις πρώτες σελίδες του σημειώνει εμφατικά, προέκυψε ως αποτέλεσμα ακαδημαϊκών ενδιαφερόντων και επαγγελματικής εμπειρίας, αλλά και μιας σειράς ερωτημάτων που της δημιουργήθηκαν εξ απαλών ονύχων. Τότε αναπτύχθηκε μέσα της η «επιθυμία να κατανοήσ[ει] την αρχιτεκτονική της ευκαιρίας». Όταν κατά τις επισκέψεις της στο χωριό της εκ μητρός γιαγιάς της στη Αίγυπτο, έβλεπε τα συνομήλικά της  κορίτσια, να  δουλεύουν σκληρά στα χωράφια, αντί να πηγαίνουν σχολείο κι ήξερε ότι, σε αντίθεση με την ίδια, δεν θα είχαν ποτέ λόγο στον ποιον θα παντρευτούν και πόσα παιδιά θα κάνουν. Οπότε και σκεφτόταν, ότι αυτή είχε «ευκαιρίες που εκείνες οι κοπέλες δεν είχαν». Αυτός είναι και ο  λόγος που το βιβλίο της Shafik αναβλύζει χυμούς ανθρωπιάς και ενδιαφέροντος για τον «άλλον» και δεν αποτελεί μια ακόμα άκαμπτη επιστημονική μελέτη: η προσωπική εμπλοκή  με το θέμα.

Μάλιστα, όταν ο «άλλος», ο συνάνθρωπός μας, τυχαίνει να είναι λιγότερα ωφελημένος, γιατί  έτυχε να γεννηθεί γυναίκα σε μια μη αναπτυγμένη χώρα, δεν έλαβε την αρμόζουσα προσοχή στα πρώτα χρόνια της ζωής, και επαρκή εκπαίδευση με αποτέλεσμα να μην αναπτύξει δεξιότητες προσαρμογής στην αγορά εργασίας και, επιπλέον, δεν είχε ποτέ πρόσβαση σε στοιχειώδη φροντίδα και περίθαλψη, τότε η ανάγκη ενός νέου Κοινωνικού Συμβολαίου φαντάζει αυτονόητα επείγουσα και απαραίτητη. Όμως, όπως θα δείχνει στο βιβλίο της η Shafik, ένα νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο είναι εξίσου αναγκαίο και για τους περισσότερο ευνοημένους, αφού, πέρα από τα ανθρώπινα και κοινωνικά προσδιορισμένα, το μέλλον αυτού του Πλανήτη είναι πλέον επισφαλές και μαζί του αυτό των επόμενων γενεών, ανεξάρτητα από την κοινωνική τους θέση και προφίλ.

Όλα τα προηγούμενα κι όσα αναπτύσσει εν συνεχεία η Shafik  στο βιβλίο της επιτρέπουν να δηλώνει απερίφραστα ότι «χρειαζόμαστε ένα νέο παράδειγμα», αφού «βαθιές τεχνολογικές και δημογραφικές αλλαγές θέτουν υπό αμφισβήτηση τις παλιές δομές. Η κλιματική κρίση, η παγκόσμια πανδημία και οι αναπόφευκτες οικονομικές της συνέπειες έχουν αποκαλύψει τον βαθμό στο οποίο το  κοινωνικό συμβόλαιο δεν λειτουργεί πλέον». Γιατί, αυτό προέκυψε ως αποτέλεσμα του Κράτους Πρόνοιας, υπολείμματα του οποίου μπορεί να υφίστανται ακόμα στον ανεπτυγμένο κόσμο, αλλά όλες οι αναλύσεις δείχνουν ότι αυτό δεν θα αντέξει για πολύ ακόμα.

Για να κατανοήσουμε ανάγλυφα την ανάγκη ύπαρξης νέου Κοινωνικού Συμβολαίου αρκεί να σκεφτούμε δυο σημαντικά ζητήματα για την ανάπτυξη σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ των γενεών: το μέλλον των συνταξιοδοτικών συστημάτων και το ύψος του δημόσιου δανεισμού των κρατών. Αν στους δυο τομείς δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, το αίσθημα της ανασφάλειας και συνεπώς η καταστροφή κάθε μορφής διαγενεακής αλληλεγγύης θα δυναμιτίσει το μέλλον όλων μας.

Στο συγκεκριμένο σημείο, αξίζει να διευκρινίσουμε ότι ενώ το αντικείμενο του βιβλίου της Shafik  είναι εξόχως πολιτικό, αποφεύγει να το προσεγγίσει κάνοντας χρήση φορτισμένων ιδεολογικά όρων, όπως για παράδειγμα ο «νεοφιλελευθερισμός. Αν και αποκαλύπτει τα λάθη, τις παρανοήσεις και αδιέξοδα της σχετικής αντίληψης για την οικονομία, ακόμα και τις δυσλειτουργίες και στρεβλώσεις που προκαλεί στην αγορά. Αντίθετα, δεν κρύβει τις επιρροές της από την φαβιανή παράδοση (LSE), όπως αυτή διυλίστηκε στην οικονομική και κοινωνική σκέψη του 20ου αιώνα, φτάνοντας μέχρι και τις μέρες μας.

Όσο αφορά στη δομή του βιβλίου της, η Shafik αρχικά διερευνά τι ακριβώς σημαίνει Κοινωνικό Συμβόλαιο και ποιοι οι λόγοι της διάρρηξης του υπάρχοντος, επικεντρώνοντας στους δυο σημαντικότερους: την τεχνολογική εξέλιξη και την αλλαγή του ρόλου των γυναικών. Ταυτόχρονα, διαπιστώνει μια βασική αντίφαση του σύγχρονου κόσμου που βρίσκεται στη ρίζα των απαιτούμενων αλλαγών: ενώ οι χώρες γίνονται όλο και πιο πλούσιες, η κοινωνική δυσαρέσκεια των πολιτών μεγαλώνει διαρκώς κυρίως στις πιο ανεπτυγμένες απ’ αυτές. Κάτι που έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία σημαντικών κοινωνικών και πολιτικών εντάσεων, άρα και χρήζει έμπρακτης αντιμετώπισης , όχι ηθικιστικών αφορισμών. Γιατί, η δυσαρέσκεια, ως κοινωνικό φαινόμενο, διευκολύνει την άνοδο της λαϊκίστικης ρητορικής – «ως αντίδραση εναντίον της παγκοσμιοποίησης και της τεχνολογίας»- και εντείνει τα προβλήματα που δημιούργησαν οι χρηματοοικονομικές κρίσεις, η πανδημία, η κλιματική κρίση, η παγκοσμιοποίηση , οι δημογραφικές αλλαγές, οι πολιτισμικοί πόλεμοι γύρω από το φύλο, τη φυλή και το ρόλο των γυναικών.

Εν συνεχεία, σε αντίστοιχα κεφάλαια αναπτύσσει τους βασικούς τομείς ανάπτυξης ενός ν έου Κοινωνικού Κεφαλαίου, ξεκινώντας από τα ΠΑΙΔΙΑ, το μέλλον του Κόσμου. Εδώ αναδεικνύει την ανάγκη αξιοποίησης των ταλέντων των γυναικών στην αγορά εργασίας, δείχνοντας πώς κάτι τέτοιο βελτιώνει «την ευημερία των παιδιών μετά τον πρώτο χρόνο της ζωής τους», οπότε τίθεται επί τάπητος το θέμα της «απλήρωτης» εργασίας των γυναικών και η ανάγκη σειράς κοινωνικών παρεμβάσεων επ’ αυτής. Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο είναι χαρακτηριστικό πώς η συγγραφέας αξιοποιεί συμπεράσματα μελετών που προέρχονται από τους τομείς της ψυχολογίας και της κοινωνιολογίας αλλά και πολιτικών ή επιμέρους προγραμμάτων που αναπτύχθηκαν στο πεδίο.

Ακολουθεί το κεφάλαιο για την ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, βασικό αντικείμενο του νέου Κοινωνικού Συμβολαίου. Εδώ, επισημαίνει κάτι που λησμονείται συχνά στον δημόσιο περί Εκπαίδευσης λόγο: το παγκόσμιο σύστημα χρηματοδότησής της προκαλεί ενδογενώς σημαντικές ανισότητες, γιατί παρέχει «τη μεγαλύτερη κρατική στήριξη σε εκείνους που παραμένουν στο σύστημα για μεγαλύτερο διάστημα». Το παράδειγμα της Γαλλίας είναι χαρακτηριστικό. Ένας δεκαεξάχρονος που αποχωρεί από εκπαιδευτικές δομές έχει ωφεληθεί με 65 – 70.000 € δημοσίων επενδύσεων, ενώ το αντίστοιχο ποσό για έναν 20χρονο που παραμένει ανέρχεται σε 120.000 € και σε έναν απόφοιτο κορυφαίου πανεπιστημίου αγγίζει τις 200.000 – 300.000€! Επειδή, λοιπόν, το δημόσιο σύστημα Εκπαίδευσης αποτελεί επί της ουσίας μηχανισμό μετατροπής δημόσιων δαπανών σε ατομικό εισόδημα, οφείλουμε να διερευνήσουμε τρόπους αποκατάστασης των θεμελιακών ανισοτήτων που αυτό προκαλεί, παραχωρώντας για παράδειγμα στους 18χρονους που αποχωρούν νωρίς απ’ αυτό, το δικαίωμα της δωρεάν δια βίου μάθησης. Εξάλλου, με δεδομένες τις ασύλληπτες και ταχύτατες αλλαγές στην τεχνολογία, την μορφή και το αντικείμενο της εργασίας στο μέλλον, το μεγάλο στοίχημα έγκειται στην οργάνωση και υλοποίησης της άτυπης/τυπικής δια βία Εκπαίδευσης, σε συνέργεια Κράτους, ιδιωτών, επιχειρήσεων, ατόμων και κατεύθυνση την αύξηση της προσαρμοστικότητας των εργαζομένων. Στο σημείο αυτό, δεν θα αποφύγω τον πειρασμό να σημειώσω ότι η δια βίου Εκπαίδευση στη χώρα μας είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Μάλιστα, δεν  μας απασχολεί καν πώς θα διορθωθεί αυτή η κατάσταση. Ιδού, λοιπόν, πεδίο δόξης λαμπρό…

Ακολουθεί το αφιερωμένο στην ΥΓΕΙΑ κεφάλαιο. Η διαπίστωση ότι και η Υγεία πρέπει να βρίσκεται στην καρδιά ενός νέου Κοινωνικού Συμβολαίου επιβεβαιώθηκε με τον πιο τραγικό τρόπο πρόσφατα λόγω πανδημίας. Όταν φάνηκαν τα κενά και οι ελλείψεις που προκάλεσαν οι οικονομικές κρίσεις στα συστήματα υγείας, παρά τη διαρκή αύξηση των δαπανών γι’ αυτά παγκοσμίως. Ομοίως η CONID-19 απέδειξε την αξία της ατομικής συμμόρφωσης στους κανόνες συλλογικής και ατομικής προστασίας της υγεία και τη μέγιστη συμβολή της ιατρικής τεχνολογίας στην αντιμετώπισή των υγειονομικών κρίσεων. Ιδιαίτερα στον τόπο μας, όπου οι κατά άτομο δαπάνες για την υγεία (2238 $) ανέρχονται στα 2/3 του ΜΟ του ΟΟΣΑ και στο 20% των ΗΠΑ (πρώτη σε δαπάνες) και μάλιστα εξ αυτών το 40% είναι ιδιωτικές, η αξία της συστηματικής χρηματοδότησης της Υγείας αποτυπώθηκε ανάγλυφα στον αυξημένο αριθμό νεκρών. Όμως οι εθνικές ανισότητες και γενικότερα το πρόβλημα της χρηματοδότησης της Υγείας δεν είναι το μόνο που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Στις αναπτυγμένες χώρες, οι δαπάνες για έναν 80χρονο είναι 4-5 φορές μεγαλύτερες από έναν 20χρόνο, ενώ οι ατομικές αποφάσεις σε σχέση με τον τρόπο ζωής (διατροφή, άθληση) αλλά και οι εταιρικές σε σχέση με τη σύσταση των τροφίμων διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην όλο στην αύξηση των αναγκών χρηματοδότησης της Υγείας και την υγεία των πολιτών. Η Shafik παραθέτει ένα ενδεικτικό παράδειγμα: αν όλες οι χώρες αύξαναν κατά 50% τους φόρους κατανάλωσης καπνού, αλκοόλ και ζαχαρωδών θα συγκεντρώνοντας 20 τρις $, θα μπορούσαν να αποτραπούν  50.000.000 πρόωροι θάνατοι στα επόμενα 50 χρόνια και να χρηματοδοτηθεί ένα ευρύ πρόγραμμα εμβολιασμών παιδιών σ’ όλο τον κόσμο. Οπότε οι συμφωνίες που πρέπει να επιτευχθούν αφορούν όλες τις όψεις του κοινωνικού, επιχειρηματικού και πολιτικού γίγνεσθαι ώστε να αντιμετωπιστεί η όλο και μεγαλύτερη επισφάλεια των συστημάτων υγείας.

Στο κεφάλαιο για την ΕΡΓΑΣΙΑ περιγράφονται αναλυτικά και σχολιάζονται οι τεκτονικές αλλαγές που εκδηλώνονται στο χώρο της, ως αποτέλεσμα των «οικονομικών εξαρθρώσεων» των τελευταίων ετών (μοντέλο οικονομικό – πανδημία) των συνεπειών αυτών, καθώς και των ραγδαίων τεχνολογικών αλλαγών  που σχετίζονται «με την ψηφιακή επανάσταση και την αυτοματοποίηση». Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα την ένταξη στο παγκόσμιο δυναμικό εργασίας όλο και περισσότερων γυναικών, τη μείωση του ποσοστού των νέων κάτω των 20 ετών στην εργασιακή ζωή, ως αποτέλεσμα της αύξησης των ορίων συνταξιοδότησης παντού (αύξηση ΜΟ ζωής) και της παραμονής των νέων περισσότερα χρόνια στο σύστημα Εκπαίδευσης (προσδοκία βελτιωμένων αμοιβών). Επιπλέον και πριν άνω απ’ όλα, άλλαξε το «μοτίβο εργασίας» με την εκρηκτική αύξηση των ευέλικτων μορφών της (part time, συμβάσεις μηδενικών ωρών, free lancers κλπ.). Γεγονός που συνδέεται με την απορρύθμιση της αγοράς εργασίας ήδη από τις δεκαετίες του ’80-90. Είναι αυτονόητο ότι η προκάλεσε την κάθετη πτώση του συνδικαλισμού παγκοσμίως (από 36% στο 18%) με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις αμοιβές και τα εργασιακά δικαιώματα των εργαζομένων. Μάλιστα, οι αλλαγές στη μορφή εργασίας μπορεί να προκάλεσαν πτώση των τιμών σε ορισμένα προϊόντα αλλά  παρατηρείται και σημαντική αύξηση άλλων (παρά τη μείωση του κόστους λόγω χαμηλότερων μισθών), ενώ γενικότερα αύξησαν την εργασιακή ανασφάλεια και μείωσαν τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο μέσος εργαζόμενος «εργάζεται τέσσερις επιπλέον βδομάδες [το έτος] για να απολαύσει το ίδιο επίπεδο στέγασης, εκπαίδευσης και υγειονομικής περίθαλψης σε σύγκριση με πριν από τα δύο δεκαετίες». Με δυο λόγια «οι εργαζόμενοι σήμερα έρχονται αντιμέτωποι με έναν κόσμο μικρότερης εργασιακής σταθερότητας και μεγαλύτερου ατομικού ρίσκου σε ό,τι αφορά την ανεργία, την ασθένεια και τα γηρατειά». Επειδή, όμως τα «συστήματα ρύθμισης εργασιακών σχέσεων και κοινωνικής προστασίας… δεν είναι φτιαγμένα» για τις νέες μορφές απασχόλησης και την ταχύτατη κατάργηση – αντικατάσταση των θέσεων εργασίας, επιβάλλεται να προχωρήσουμε άμεσα σε συνολικά νέες ρυθμίσεις. Οπότε ζητήματα όπως η εγγύηση ενός κατώτερου εισοδήματος, η παροχή ικανοποιητικής ασφάλειας και περίθαλψης στους ευέλικτους εργαζόμενους, η στήριξη της δια βίου εκπαίδευσης (προσαρμοστικότητα σε νέα εργασιακά περιβάλλοντα), αλλά κι η στήριξη των συλλογικών μορφών έκφρασης των εργαζομένων μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας τίθενται στο τραπέζι του διαλόγου και αναλύονται συστηματικά.

Το βασικό ερώτημα που τίθεται ως προς την ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ, όπως και στα προηγούμενα κεφάλαια, είναι πώς οι κίνδυνοι που την αφορούν πρέπει και μπορούν να επιμεριστούν «ανάμεσα στα άτομα, τις οικογένειες, την κοινωνία και την αγορά», λαμβάνοντας υπόψη ότι η μεγαλύτερη δυσκολία επί του προκειμένου έγκειται στο γεγονός ότι ουδείς γνωρίζει πόσο θα ζήσει και η τάση αύξησης του ΜΟ ζωής μοιάζει σταθερή σ’ όλες τις χώρες. Το δύο λόγια επιβάλλεται η αύξηση των ετών εργασιακού βίου και η ένταξη όλων των εργαζομένων στα συνταξιοδοτικά συστήματα των κρατών. Ταυτόχρονα, όπως και στην περίπτωση της φροντίδας των παιδιών, η θεσμική / οικονομική στήριξη των συγγενών που φροντίζουν τους ηλικιωμένους κρίνεται ως ένας από τους προσφορότερος τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος, σε συνδυασμό με την φροντίδα για ποιοτικά ιδρύματα και καλό σύστημα υγείας.

Ως προς τις ΓΕΝΙΕΣ, η αναγκαιότητα των κοινωνικών συμβολαίων μεταξύ γενεών που αυτά επιτυγχάνουν αναδεικνύεται ανάγλυφα, αν θέσουμε το ερώτημα: τι προτιμά κανείς, ένα μέσο εισόδημα σήμερα ή το ίδιο εισόδημα το μεσαίωνα, οπότε θα ήταν ένας πλούσιος γαιοκτήμονας; Η αυτονόητη απάντηση αποτελεί και το μέτρο της ανθρώπινης προόδου που έχει επιτευχθεί διαχρονικά και πρέπει να διασφαλιστεί και στο μέλλον ως προς τις «μεταφορές» που πρέπει να εξασφαλιστούν από γενιά σε γενιά. Για να οριστούν οι βασικές αρχές του κοινωνικού συμβολαίου μεταξύ των γενεών, η διαχείριση της «κληρονομιάς», των «προεξοφλήσεων» αλλά και δράση κατά της κλιματικής αλλαγής η Shafik χρησιμοποιεί τα ανέκδοτα των ζαχαρωτών, της μαρμελάδας και της πισίνας. Σύμφωνα, λοιπόν, με ένα πείραμα του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, παιδιά τριών ως πέντε χρονών κλείστηκαν μόνα σ’ ένα δωμάτιο μ’ ένα ζαχαρωτό. Τους ειπώθηκε ότι, αν δεν το έτρωγαν, μετά από δεκαπέντε λεπτά θα τους έδιναν άλλο ένα. Όσα παιδιά ανταποκρίθηκαν (καθυστέρηση ικανοποίησης), δηλαδή «προτίμησαν τη μελλοντική κατανάλωση από την παρούσα ικανοποίηση», αποδείχθηκε ότι ήταν κι αυτά με τους καλύτερους βαθμούς στις εξετάσεις. Δηλαδή, αν συγκρατηθούμε στο παρόν, μπορούμε να βρεθούμε σε καλύτερη κατάσταση στο μέλλον. Και στο σημείο αυτό, ο πειρασμός για σύγκριση με το τι συνέβη στη χώρα μας τις τρεις τελευταίες δεκαετίες 1990 – 2020 είναι μεγάλος. Το δεύτερο παράδειγμα, αυτό της μαρμελάδας, χρησιμοποίησε ο μεγάλος οικονομολόγος Κέινς εμπνευσμένος από τη Λευκή Βασίλισσα του γνωστού παραμυθιού που υποσχέθηκε στην Αλίκη «μαρμελάδα, κάθε δεύτερη μέρα». Δηλαδή, μαρμελάδα χτες και αύριο αλλά ποτέ μαρμελάδα σήμερα. Τραγικό λάθος επίσης, γιατί κανείς δεν μπορεί να απαιτήσει ιδιαίτερα από τους φτωχούς διαρκή «έλλειψη απόλαυσης». Επιπλέον, μια πολιτική άγριας αποταμίευσης, σύμφωνα με τον Κέινς πάντα, προκαλεί  οικονομική στασιμότητα (χαμηλή ανάπτυξη), αφού η λελογισμένη κατανάλωση επιδρά θετικά στην οικονομία. Φαίνεται, λοιπόν, ότι οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ, που επέβαλαν απόλυτη «στέρηση ικανοποίησης» στη χώρα, ως μέθοδο επανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας από την Κρίση, δεν θα είχαν μελετήσει Κέινς, οπότε και έπεσαν τραγικά έξω στις προτάσεις τους (συντελεστής). Το τρίτο παράδειγμα, αφορά σχεδόν αποκλειστικά στην κλιματική κρίση. Πρόκειται για τη σύγκριση πισίνας – λίμνης. Μια πισίνα μπορεί να προσφέρει κάποια από τα αγαθά μιας λίμνης (π.χ. αναψυχή), αλλά όχι όλα (οικοσύστημα, αποταμιευτήρας γλυκού νερού, χλωρίδα- πανίδα). Δηλαδή, υπάρχουν αγαθά αναντικατάστατα, με εγγενή αξία, που οφείλουμε να μεταβιβάσουμε αναλλοίωτα στις επόμενες γενιές. Δηλαδή,  σύμφωνα με την Shafik «πρέπει να φάμε λίγη μαρμελάδα σήμερα, να αναβάλλουμε τα ζαχαρωτά για αύριο και να παραδεχτούμε ότι οι πισίνες δεν μπορούν να τα κάνουν όλα», για να επιτύχουμε ένα δίκαιο κοινωνικό συμβόλαιο σε σχέση με τις μελλοντικές γενεές.

Το κεφάλαιο ΕΝΑ ΝΕΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ εκκινεί από τη διαπίστωση ότι, «ο λόγος που βλέπουμε τόση απογοήτευση σε πολλές κοινωνίες είναι ότι το κοινωνικό μας συμβόλαιο έχει λυγίσει υπό το βάρος των τεχνολογικών και δημογραφικών αλλαγών». Οπότε χρειαζόμαστε ένα νέο με καλύτερη αρχιτεκτονική τόσο για την ασφάλεια σε όλες τις εκφάνσεις της όσο και για τις ευκαιρίες, που θα ανταποκρίνεται εξίσου στο «εγώ» και στο «εμείς». Αυτό θα διέπεται από τρεις γενικές αρχές που βρίσκουμε διάχυτες στο σύνολο των επιχειρημάτων και προτάσεων που η Shafik καταθέτει στο βιβλίο της. Ασφάλεια για όλους (ελάχιστη εγγύηση αξιοπρεπούς ζωής). Μέγιστη επένδυση στις δυνατότητες (ευκαιρίες για όλους και κίνητρα για το κοινό καλό, όπως μείωση εκπομπών άνθρακα αλλά και της παχυσαρκίας). Αποδοτικός και δίκαιος επιμερισμός των κινδύνων (καλύτερος καταμερισμός ανάμεσα στα άτομα, την οικογένεια, τους εργοδότες και το κράτος).

Κλείνοντας το βιβλίο της η Minouch Safik παραθέτει τη γνωστή ρήση του Αβραάμ Λίνκολν «Ο καλύτερος τρόπος να προβλέψεις το μέλλον είναι να το δημιουργήσεις». Και ο καλύτερος τρόπος για να δημιουργήσουμε το μέλλον είναι αφού αναλύσουμε τους τομείς/παράγοντες που προκαλούν τις βασικές δομικές αλλαγές στο παρόν και, κατ’ επέκταση τις παρούσες και τις  επερχόμενες κρίσεις, να σχεδιάσουμε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο υπέρ όλων ΚΑΙ  συναινετικά. Γιατί, όπως σημειώνει η περίφημη έκθεση Μπέβεριτζ, «Η  ελευθερία από τη στέρηση δεν μπορεί να επιβληθεί σε μια δημοκρατία ή να δοθεί… Πρέπει να κερδηθεί από αυτή». Και για να συμβεί κάτι τέτοιο είναι αναγκαίο να υπάρξει αίσθημα ενότητας, κάτι που οφείλουμε στους εαυτούς μας και τους άλλους και, ταυτόχρονα, αποτελεί προϋπόθεση και αποτέλεσμα ενός συνεκτικού και ανθεκτικού νέου κοινωνικού συμβολαίου.

Σχετικές διαλέξεις στο Youtube

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular