***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Φαίνεται παράδοξη η σύνδεση της λογοτεχνίας με την τεχνητή νοημοσύνη. Και όμως, η τεχνολογία έχει προχωρήσει με τόσο αλματώδεις ρυθμούς που πλέον όλα είναι στο τραπέζι. Ο συγγραφέας Antoine Bello εξερευνά τις δυνατότητες και τις πιθανές εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης στο πεδίο της λογοτεχνίας στο μυθιστόρημά του Άντα, που κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Πόλις.
Πρόκειται για ένα αστυνομικό μυθιστόρημα, με πρωταγωνιστή έναν αστυνομικό επιθεωρητή, τον Φρανκ Λόγκαν, ο οποίος αναλαμβάνει να εξιχνιάσει την εξαφάνιση της Άντας. Μόνο που η Άντα δεν είναι ένα φυσικό πρόσωπο, ένας άνθρωπος με σάρκα και οστά, αλλά ένα λογισμικό, μια τεχνητή νοημοσύνη. Το αντικείμενο της Άντας δεν είναι τίποτε άλλο παρά η συγγραφή όσο το δυνατόν πιο δημοφιλών ρομαντικών μυθιστορημάτων. Το λογισμικό καταβροχθίζει νυχθημερόν ρομαντικά μυθιστορήματα προκειμένου να αναπτύξει τους κώδικες εκείνους που θα του επιτρέψουν να προχωρήσει στη συγγραφή του απόλυτου λογοτεχνικού μπεστ-σέλλερ. Όταν ένα πρωινό οι δημιουργοί του δεν θα το βρουν στην αίθουσα ασφαλείας στην οποία το είχαν απομονωμένο, επιστρατεύουν τις υπηρεσίες του Φρανκ Λόγκαν, ενός μάλλον παλιομοδίτη αστυνομικού επιθεωρητή, με ανύπαρκτες, αν όχι εχθρικές σχέσεις με την τεχνολογία. Ο Φρανκ Λόγκαν δεν θα αργήσει να αναρωτηθεί μήπως είναι καλύτερα να μην επιστρέψει την Άντα εκεί από όπου το έσκασε…
Η Άντα είναι ένα βιβλίο δομημένο ως αστυνομικό μυθιστόρημα, το οποίο όμως θέτει προβληματισμούς εξαιρετικά καίριους, κατά πρώτον ως προς την ίδια την τέχνη της συγγραφής. Ο αναγνώστης δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί: πόσο ένα λογοτεχνικό έργο βασίζεται στην έμπνευση και στη μοναδική ψυχοσύνθεση και τα ερεθίσματα του συγγραφέα και πόσο βασίζεται σε δοκιμασμένες συνταγές; Είναι γεγονός ότι η θεωρία της λογοτεχνίας και ακόμα και η συγκριτική μυθολογία έχουν φτιάξει συστήματα κατάταξης των παραμυθιών και των μύθων – είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι οι άνθρωποι ανταποκρίνονται ασυνείδητα σε αφηγήσεις με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά όπως έχει αναλύσει διεξοδικά, μεταξύ άλλων, ο Τζόζεφ Κάμπελ στον Ήρωα με τα Χίλια Πρόσωπα. Από την άλλη, εάν κάτι είναι κατασκευασμένο σύμφωνα με τους κανόνες, αυτό το κάνει κατώτερο από το προϊόν της αυθόρμητης και ρέουσας «έμπνευσης»; Τι είναι τελικά αυτό ακριβώς που προσδίδει σε ένα έργο καλλιτεχνική αξία;
Έπειτα, πέραν των ζητημάτων που άπτονται της θεωρίας της λογοτεχνίας, τίθενται ζητήματα που αφορούν την ίδια την τεχνητή νοημοσύνη. Μπορεί ένα λογισμικό να έχει προσωπικότητα ή «ψυχή», μπορεί να επιλέγει αυτόνομα, άραγε αξίζει προστασίας; Ποιοι κανόνες ηθικής (πρέπει να) διέπουν την τεχνητή νοημοσύνη; Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι αυτά τα ερωτήματα τέθηκαν πρώτα από τους μεγάλους μετρ της επιστημονικής φαντασίας όσον αφορά τα ρομπότ και τα ανδροειδή, όμως ακόμα δεν έχουν δοθεί οριστικές απαντήσεις, και πλησιάζει ο καιρός που τα ζητήματα αυτά δεν θα είναι απλώς θεωρητικά αλλά απολύτως πρακτικά.
Τα ερωτήματα που κρύβονται στην γρήγορη πλοκή της Άντας δεν μπορούν να απαντηθούν καθόλου εύκολα. Ο συγγραφέας αρκείται στο να θέσει τους προβληματισμούς και να στοχαστεί επάνω στα ζητήματα, χωρίς να σπεύδει να πάρει θέση ή να προτείνει λύσεις. Και μόνον αυτό είναι αξιέπαινο και εξαιρετικά χρήσιμο.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
