Να αγαπάς το βιβλίο! Να μισείς τον συγγραφέα; (και το αντίστροφο), του Γεώργιου Ελ. Τζιτζικάκη

28 February 2015

***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Ενημερώνεσαι πως ένας από τους αγαπημένους σου συγγραφείς θα κάνει παρουσίαση και περιμένεις ανυπόμονα εκείνη τη μέρα.

Θες να τον γνωρίσεις, να τον ακούσεις να μιλά για τις πηγές της έμπνευσής του, να σου υπογράψει τα βιβλία του, να δεις ποιος είναι ο τύπος πίσω από τις σελίδες. Κάπως έτσι κι εγώ, ενθουσιασμένος αναγνώστης, ξεκίνησα εκείνο το απόγευμα για μια παρουσίαση αλλά… και δώρα φέροντες!

Στην πρώτη επαφή, διέκρινα το παγωμένο χαμόγελο στο πρόσωπό του· εν συνεχεία, μια θαυμάστρια παρέταξε τα βιβλία του για να της τα υπογράψει και όμως της αρνήθηκε λέγοντας πως στο τέλος της παρουσίασης θα το έκανε αυτό. Εντάξει, σκέφτηκα, κανένα πρόβλημα, απλά έχουμε να κάνουμε με έναν τύπο που του αρέσει το πρόγραμμα και η τάξη· μόνο που αυτά τα δύο στοιχεία, δημιουργούν μια αχρείαστη απόσταση μεταξύ των ανθρώπων, μια απόσταση που εμένα προσωπικά μου προκαλεί καούρες στο στομάχι. Η ψυχρολουσία ήρθε, όταν άκουσα απ’ το στόμα του πως δεν ήθελε και τόσο να βρίσκεται εκεί (ανάμεσα στον κόσμο που στηρίζει τα έργα του δηλαδή, κάνοντάς τον αυτό που είναι σήμερα!) και ότι απεχθάνεται την κοινωνική συναναστροφή. Ω, γαμώτο, σκέφτηκα, τι καθίκι είναι ετούτο ’δω; Και έτσι να νιώθει, πρέπει να μας το λέει κατάφατσα; Κι επειδή εκτιμώ τη γραφή του, το κλείνω εδώ και αφήνω κατά μέρος την άποψή του για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα (στα οποία αναφέρθηκε ως Ελγίνεια!).

Αναρωτιέμαι λοιπόν, ένας αναγνωρισμένος συγγραφέας οφείλει κάτι (ίσως ακόμη και τα πάντα) στο κοινό του ή τον απασχολεί μόνο να γράψει ένα καλό βιβλίο και να σταθεί από την άλλη πλευρά του ποταμού, δίχως να συγχρωτιστεί ουσιαστικά με τους αναγνώστες του; Είναι η φήμη που κατακτιέται; Το ίματζ μιας συγγραφικής εικόνας που χτίζεται; Μήπως ένα μπεστ σελερ μπορεί να συγχωρήσει στον δημιουργό του να είναι ιδιαίτερος; Περίεργος; Απόμακρος; Να γίνω κάπως ωμός; Μήπως επειδή το κοινό της Ελλάδας είναι μικρό, άξιζε μια τέτοια περιφρόνηση όπως αυτή που ένιωσα βιώνοντας τη δική μου εμπειρία; Μήπως επειδή αλλού το βιβλίο του πουλάει εκατοντάδες χιλιάδες αλλά στην Ελλάδα μόνο μερικές, εκείνος μας φέρθηκε κάπως σνομπ;

Να το δούμε λίγο σε βάθος;

Αν όντως δεν είναι του χαρακτήρα ενός συγγραφέα να θέλει την επαφή με τους αναγνώστες του, τότε γιατί ξεκινά μια τουρνέ με ένα νέο του βιβλίο; Κι αφού το κάνει, δεν οφείλει να υπακούσει σε κάποιους τυπικούς, έστω, κανόνες ευγένειας για τους αναγνώστες που τον τιμούν σε μια παρουσίαση; Ή μήπως ένα αναγνωρισμένα καλό βιβλίο καταφέρνει να πουλήσει ακόμα και με παγωμένο τουπέ από μέρους του δημιουργού του; Και αυτό, πόσο θα πρέπει λοιπόν να προσβάλει το κοινό που θέλει να τον γνωρίσει;

Ίσως είμαι ρομαντικός που, ένα ίνδαλμα θα πεις, κάποιος που ζήλεψα τις γραμμές των βιβλίων του, σίγουρα ένας αξιόλογος συγγραφέας, με απογοήτευσε έτσι. Πιστεύω ακράδαντα πως τα βιβλία είναι ένα μέσο που ενώνει τους ανθρώπους και πρέπει να τους φέρνει πιο κοντά, όχι να τους διχάζει και σίγουρα όχι για να τοποθετεί μεταξύ αναγνωστών και δημιουργού το εσείς και εγώ. Οπότε ναι, περίμενα ο συγγραφέας εκείνος να είναι φιλικός και όχι τυπικός, αλλά δυστυχώς μας βγήκε διαστημάνθρωπος! Τον περίμενα περισσότερο άνθρωπο παρά επιτυχημένο, όμως συμβαίνει συνήθως, εκείνος που θεωρεί πως ανακάλυψε ξανά την Αμερική να είναι ολίγον τι δυσκοίλιος, ενώ αυτός που δεν υπολογίζει την καλλιτεχνική αξία του ως δεδομένη, να εισπράττει με χαμόγελο την αγάπη του κοινού. Και εδώ τοποθετώ ως τρανταχτά παραδείγματα τον τεράστιο Χατζιδάκι και τη Μελίνα που αν και κατέκτησαν τον κόσμο, δεν έπαψαν να είναι τα διπλανά, φιλικά πρόσωπα της γειτονιάς μας.

Το συζήτησα με έναν φίλο και επέμενε στο αυτονόητο: Τον αναγνώστη θα πρέπει να τον απασχολεί το έργο και η αξία του, όχι ο συγγραφέας. Γιατί αν τον απασχολεί ο συγγραφέας, ίσως κάποιος με ταλέντο στις κοινωνικές συναναστροφές και τις συμπάθειες να πουλήσει ή να διαβαστεί περισσότερο από κάποιον αντιπαθή ή μη κοινωνικό.

Δε συμφωνώ!

Δε συμφωνώ γιατί το συμπαθητικό πρόσωπο που δεν έχει γράψει ένα καλό βιβλίο, πόσο θα ταξιδέψει πριν ανακαλύψουν τη μετριότητά του; Αναρωτιέμαι όμως, αντίστροφα δε θα πρέπει να ισχύει το ίδιο και για έναν συγγραφέα που βλέπει τους αναγνώστες του αφ’ υψηλού;

Εν κατακλείδι το βιβλίο, δεν είναι ένα διαρκές ταξίδι συγχρονισμού ανάμεσα σε συγγραφέα και αναγνώστες, που μακραίνει η πορεία του ακριβώς επειδή ο πομπός και οι δέκτες του έχουν μια αμοιβαία αγάπη μεταξύ τους; Θέλω να ακούσω τη γνώμη σας περιμένοντας την άποψη και τις εμπειρίες σας, και το θέτω λοιπόν ως διττό ερώτημα:

Ένα άριστο βιβλίο πέφτει στην εκτίμηση που του έχουμε, μόλις γνωρίσουμε τον δημιουργό του και διαπιστώσουμε πως μας βλέπει μόνο ως αναγνωστικά του πελατάκια; Και, ένα μέτριο βιβλίο ανεβαίνει πράγματι στα μάτια μας αν ο συγγραφέας είναι συμπαθής, κοινωνικός, κτλ.;

Check Photo credit