Ένας γκουρού του μυθιστορήματος που «τάραξε» τα νερά της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ξεδιπλώνοντας μια προσωπικότητα τόσο ισχυρή και έντονη όσο και το γράψιμο του.
Μια αντιφατική ιδιοφυΐα.
Στη ρήση «είτε γράψε κάτι που αξίζει να διαβαστεί, είτε κάνε κάτι που αξίζει να γραφτεί», του Βενιαμίν Φρανγκλίνου ο «ταραχοποιός» Νόρμαν Μέιλερ μας απαντά – άθελα του- πως στη ζωή μπορεί να συμβούν και τα δύο. Καθόλη τη διάρκεια του βίου του, τα βιβλία του διακρίνονται και βραβεύονται την ίδια ώρα που και ίδιος ακολουθεί μια ξέφρενη ζωή με εκρηκτικούς ρυθμούς.
Όταν ο Μέιλερ έγραφε τις Στρατιές της Νύχτας ή το Πάρκο των Ελαφιών, δεν φανταζόταν ότι θα μπορούσε κάλλιστα ο ίδιος να αποτελέσει έναν λογοτεχνικό ήρωα λόγω της, μυθιστορηματικού τύπου, ζωής του και της αχαλίνωτης, large προσωπικότητας του. Κι αν η ταινία για τον Τρούμαν Καπότε μονοπώλησε το ενδιαφέρον κοινού και κριτικών, μια ταινία για τη ζωή του Νόρμαν Μέιλερ θα μπορούσε να αποτελεί σημείο αναφοράς για τη δράση μιας συγγραφικής διάνοιας.
Όπως είχε πει ο συγγραφέας Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ, το να έχεις μέσα σου και τις δύο όψεις ενός πράγματος και παρ’ όλα αυτά να μπορείς να λειτουργείς, αυτό είναι ιδιοφυΐα. Εκπρόσωπος αυτής της αντίφασης, ο Μέιλερ ήξερε τι θα πει να είσαι διανοούμενος και καβγατζής, λεπτοφυής στη σύνθεση των φράσεων αλλά τραχύς στους χαρακτηρισμούς, πολιτευτής αλλά και αντιδραστικός με την εξουσία. Τι θα πει να συμμετέχεις σε τρελά θορυβώδη πάρτι αλλά και στη βουβή υποταγή της συγγραφής. Ένας πολεμιστής στη μάχη αλλά και υπέρμαχος της ειρήνης. Για κάποιους αντιφεμινιστής αλλά και για άλλους λάτρης των γυναικών. Ένα μωσαϊκό από άσπρο και μαύρο.
Ακόμα και η συγγραφική του ιδιότητα περνά και ανθίζει μέσα από το δρόμο της αντίθεσης. Εκεί που ζει η ομορφιά, υπάρχει και ο φόβος. Στο σημείο που ανατέλλουν τα ύψη μπορεί να εμφανιστούν τα βάθη. Στο βιβλίο Μάγισσα Τέχνη αναφέρει: «Εκείνο που χαρακτηρίζει την ομορφιά και τον τρόμο της δημιουργίας είναι πως δεν είναι καθορισμένη ούτε απόλυτη ούτε άφθαρτη μα είναι και η ίδια μια ύπαρξη και έτσι μπορεί να αναδυθεί στα ύψη ή να σαπίσει ή και να διαλυθεί στα βάθη. Τι φόβο που γεννά αυτό μέσα μας και, κάποιες σπάνιες λαμπρές ημέρες, τι εξύψωση»!
Η «απογείωση» του λογοτεχνικού ταλέντου
Ο «μάγος» της συγγραφικής τέχνης γίνεται δεκτός το 1939 στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, όπου και σπουδάζει αεροναυπηγική. Δεν γνωρίζουμε αν οι σπουδές του ήταν λίγο και η αιτία που κατάφερε να «απογειώσει» την αμερικανική λογοτεχνία και να οδηγήσει στα ουράνια τη μυθιστοριογραφία της εποχής του. Το σίγουρο είναι ότι εντάχθηκε στην παρέα της λογοτεχνικής ελίτ που κατάφερε να συνδέσει το μυθιστόρημα με το ρεπορταζιακό κείμενο. Από το 1948, που εκδίδει το πρώτο του βιβλίο Οι νεκροί και οι γυμνοί, η εργογραφία του γίνεται καταιγιστική. Λίγα χρόνια νωρίτερα, κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η ταραχώδης ζωή του έμελλε να τον οδηγήσει στις Φιλιππίνες, όπου και υπηρέτησε. Οι εμπειρίες του εκεί, έγιναν η δεξαμενή από όπου άντλησε δυνατές εμπνεύσεις. Το μυθιστόρημα οι Γυμνοί και οι Νεκροί τον κάνει ευρύτερα γνωστό και ακολουθούν έπειτα τόσα άλλα…Οι ακτές της Μπαρμπαριάς, Ένα αμερικάνικο όνειρο, Το πάρκο των ελαφιών, Γιατί είμαστε στο Βιετνάμ; Μέριλιν, Οι στρατιές της νύχτας, Οι σκληροί δεν χορεύουν, Το κάστρο στο δάσος, Τα προεδρικά έγγραφα.
Στη διάρκεια της μακρόχρονης πορείας του, εκτός από μυθιστοριογράφος υπήρξε παράλληλα δημοσιογράφος, θεατρικός, συγγραφέας, σεναριογράφος, σκηνοθέτης, ηθοποιός και πολλάκις σύζυγος.
Ο Μέιλερ παντρεύτηκε ούτε μία, ούτε δύο, ούτε τρεις αλλά συνολικά έξι φορές. Από το γεγονός αυτό και μόνο δεν μπορούμε να βγάλουμε συμπέρασμα για το αν του άρεσε η ιδέα του γάμου ή τελικά δεν του άρεσε.
Σε μια αναφορά του πάντως περί έγγαμου βίου τόνισε πως «υπάρχουν τέσσερα στάδια σε ένα γάμο: Το πρώτο είναι η σχέση, το δεύτερο ο γάμος, το τρίτο τα παιδιά και το τέταρτο, που χωρίς αυτό δεν μπορείς να γνωρίσεις μια γυναίκα, είναι το διαζύγιο». Κάποια άλλη στιγμή πάλι, στο πλαίσιο ιδιότυπου χιούμορ είχε πει: «Δεν είναι καλή ιδέα να βάλεις τη γυναίκα σου σε ένα μυθιστόρημα. Όχι την τελευταία γυναίκα σου, σε κάθε περίπτωση».
Η πυγμαχία των λέξεων
Είχε όμως και άλλες αγάπες. Ο Μέιλερ λάτρευε την πυγμαχία. Αν και ο ίδιος κατάφερε να φτάσει στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου στον λογοτεχνικό πρωταθλητισμό, ποτέ δεν ξέχασε τη μεγάλη του αγάπη το μποξ- και ιδιαίτερα το λεκτικό μποξ, που χρησιμοποιούσε όταν ήθελε να καυτηριάσει πρόσωπα και καταστάσεις. Διάσημος ήταν και ο καυγάς του με τον Γκορ Βιντάλ, μπροστά στις κάμερες τηλεοπτικής εκπομπής. Ο Νόρμαν Μέιλερ είχε υποστηρίξει πως στην Αμερική λίγοι άνθρωποι θα σε εμπιστευθούν εκτός αν είσαι αυθάδης, ωστόσο συχνά τα κείμενα του, προδίδουν μεγάλες ευαισθησίες και ιδιαίτερα ψυχικά χαρίσματα. Ο ίδιος ασκούσε δριμεία κριτική ακόμα και στον εαυτό του ενώ αναφερόταν δηκτικά σε κοινωνικής φύσεως ζητήματα.
Στη Μάγισσα Τέχνη υποστηρίζει «Δεν παίρνουν πια τους συγγραφείς στα σοβαρά και μεγάλο μέρος της ευθύνης πρέπει να αποδοθεί στους συγγραφείς της γενιά μου, συμπεριλαμβανομένου οπωσδήποτε του εαυτού μου. Δεν γράψαμε τα βιβλία που έπρεπε να γραφούν. Ξοδέψαμε πολύ χρόνο εξερευνώντας του εαυτούς μας».
Αυτό συμβαίνει όταν η τέχνη αιφνιδιάζει την πραγματικότητα. Όταν ο Μέιλερ λέει «Δεν γράψαμε τα βιβλία που έπρεπε να γραφούν» – ο άνθρωπος που βραβεύθηκε δύο φορές με Πούλιτζερ, που διακρίθηκε με το Εθνικό Βραβείου Βιβλίου και με το Βραβείο Τζορτζ Πολκ, που τιμήθηκε με το Μετάλλιο Διακεκριμένης Συνεισφοράς στα Αμερικανικά Γράμματα από το Εθνικό Ίδρυμα Βιβλίου των ΗΠΑ, που τα έργα του έγιναν παγκόσμιο σημείο αναφοράς και μελέτης για πολλούς μεταγενέστερους συγγραφείς – τότε ίσως να κλυδωνίζεται λίγο η ματαιοδοξία όσων, δίχως αυτοκριτική, βαυκαλίζονται αβίαστα για τα «συνοικιακά» κατορθώματα τους.
Και λίγο παρακάτω συνεχίζει: «Αν έπρεπε να πω ένα ρητό σε κάποιο νεαρό συγγραφέα, θα του έλεγα να ζήσει με τη δειλία του. Να ζήσει καθημερινά μαζί της, να τη μισήσει ή να την υπερασπιστεί, μα να μην προσπαθήσει να την ξεφορτωθεί. Η δειλία είναι κύρια αιτία. Η λογοτεχνική απάθεια ή το φανερό συγγραφικό κενό είναι συχνά το αποτέλεσμα».
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ
«Οι Γυμνοί και οι Νεκροί» (εκδ. Καστανιώτη), «Οι Στρατιές της Νύχτας» (εκδ. Καστανιώτη), «Το Κάστρο στο Δάσος» (εκδ. Καστανιώτη), «Το Φάντασμα της Πόρνης» (εκδ. Λιβάνη), «Μέρυλιν» (εκδ. Χατζηνικολή)
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
