Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.
Νυχτερινή βιβλιοθήκη, Αριστέα Παπαλεξάνδρου, Εκδόσεις Κέδρος

 

Νυχτερινή βιβλιοθήκη, Αριστέα Παπαλεξάνδρου, Εκδόσεις Κέδρος

Η πρόσφατη ποιητική συλλογή της Αριστέας Παπαλεξάνδρου, έκτη κατά σειρά, προκρίνει, ήδη από τον τίτλο της, Νυχτερινή βιβλιοθήκη, τη συνθήκη μέσα στην οποία πραγματώνεται και πραγματοποιείται η ποιητική δημιουργία. Πρόκειται για τις νυχτερινές ώρες μέσα στις οποίες, όπως το θέλει η παράδοση, εργάζονται οι τεχνίτες του λόγου, όχι μόνο στο επίπεδο της γραφής, αλλά και σε αυτό της ανάγνωσης. Ο αναγνώστης, λοιπόν, έχοντας μια πρώτη επαφή με τη φράση αυτή, μεταφέρεται ευθέως κι ασυναίσθητα στο ποιητικό εργαστήρι προσμένοντας και προσδοκώντας να καταφέρει να διερευνήσει τους όρους και τα όρια της ποιητικής δημιουργίας, να κοινωνήσει το μυστήριο της συγγραφής που είναι στενά συνυφασμένο, ενιαίο σχεδόν, με αυτό της ανάγνωσης.

Η συλλογή είναι χωρισμένη σε τέσσερις ενότητες καθεμιά από τις οποίες περιλαμβάνει ποιήματα γραμμένα σε ελεύθερο στίχο που ποικίλλουν σε έκταση και, συνεπώς, σε ένταση, από τη στιγμή που οι δύο αυτές παράμετροι φαίνεται να είναι, ως ποσά, αντιστρόφως ανάλογες μεταξύ τους. Βεβαίως, αν υπεισέλθει κανείς βαθύτερα στη στιχουργία της Παπαλεξάνδρου θα διαπιστώσει πως οι αποκλίσεις ως προς την ένταση είναι, βέβαια, υπαρκτές, τείνουν, όμως, να λειανθούν και να οδηγήσουν σε ένα ποιητικό αποτέλεσμα στο οποίο η φωνή που κυριαρχεί και δίνει τον ρυθμό και τον τόνο είναι μάλλον ήπια, χωρίς ιδιαίτερες εξάρσεις ή εκρήξεις, στοιχείο το οποίο βέβαια δεν συνεπάγεται την απουσία έντασης. Ίσα ίσα που αυτή ενυπάρχει κάτω από την επιφάνεια του ποιήματος ακριβώς για να αποδείξει ότι η απόσυρση και η απομάκρυνσή της από το πρώτο πλάνο είναι, τελικά, πολύ πιο αποτελεσματική, πολύ πιο καίρια και καταλυτική από την ευθεία και ευθύβολη προβολή και καλλιέργειά της.

Κυρίαρχη θέση μέσα στα ποιήματα της συλλογής – κάτι που, ουσιαστικά, κατευθύνει και την αναγνωστική ανταπόκριση – έχει η αποστροφή προς τον έτερο, τον άλλο, και η απεύθυνση σε αυτόν σα να αποτελεί ο ίδιος την αφόρμηση και την αφορμή της δημιουργίας: Να θυμηθώ να σε ρωτήσω/ τι καιρό και τι φοριέται/ ταιριαστό με την ανυπαρξία («Requiem») Πρόκειται, δηλαδή, για μιαν ελάχιστα αυτοαναφορική ποίηση, τουλάχιστον εξωτερικά, επιλογή που καταδεικνύει ακριβώς τον τρόπο και τη μέθοδο της ποιήτριας να εντοπίζει και να εκμεταλλεύεται ποιητικά τα ερεθίσματα που της προσφέρει η ανθρώπινη παρουσία ή απουσία αντίστοιχα. Η επιλογή αυτή αποκαλύπτει και τεχνουργεί μια διαφοροποιημένη και διαφορετική αντίληψη για την τέχνη, αφού εντοπίζει την αφετηρία, αλλά και την κατάληξή της στον άλλον, διαμορφώνοντας, κατ’ αυτόν τον τρόπο, μία γέφυρα ανάμεσα στο πριν και το μετά του ποιήματος, δύο πόλους που ταυτίζονται και ενοποιούνται μέσα σε αυτόν ακριβώς τον πυρήνα, τον άλλον. Η εξωστρέφεια αυτή συνδυαζόμενη με τη βαθιά εσωτερικότητα της ποιητικής σκέψης της Παπαλεξάνδρου εκβάλλει σε ένα διφυές αποτέλεσμα που συναιρεί δύο φαινομενικά αντιθετικές τάσεις ή ροπές και τις διοχετεύει σε ένα ποιητικό σχήμα οξύμωρο, γι’ αυτό ακριβώς και τόσο δραστικό.

Σε πολλά από τα ποιήματά της, άλλωστε, η Παπαλεξάνδρου υιοθετεί ξεκάθαρα θεατρικές μεθόδους και τεχνικές με βασικότερη από αυτές την προσποίηση, την τεχνουργημένη, δηλαδή, υπόκριση με την οποία η ποιήτρια αλλάζει ρόλους και φωνές, επιχειρεί να βγει, να εξέλθει από το ποιητικό της εγώ για να μπορέσει έτσι να αποστασιοποιηθεί και να αντικρύσει με μεγαλύτερη ευκρίνεια, καθαρότητα, ειλικρίνεια τόσο τον ίδιο της τον εαυτό, όσο και τους προβληματισμούς της: Είναι η υπαίτιος αυτού/ του ποιήματος/ του μη ποιήματος/ με δίχως τέλος/ δίχως αρχή που/ αυτή το γράφει/ μία κουκκίδα λευκής πικρίας/ που σε λιγάκι με γλυκαίνει/ και αντί για κείνη σας ομιλεί. («Ωδή στην ασυνταγογράφητη λευκή σεροτονίνη») Στενά συνυφασμένη και παρεπόμενη της προσποίησης είναι η διαλογική μέθοδος και τεχνική που προκύπτει ως αποτέλεσμα της πρόθεσης της ποιήτριας να φτάσει στον πυρήνα, στην ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης, στην αλήθεια των συμπεριφορών και των σχέσεων, αλήθεια, πολλές φορές, πικρή και δυσβάσταχτη, αποκαλυπτική του ψέματος, της ματαίωσης, της υποκρισίας: Λάγνες άλλες νεότητες/ φέρνουν αυτό το ποίημα/ και σε άλλες κάθε τόσο/ μετατίθεται/ Σαν πρόσχημα να μην/ σας πω πώς έγινε/ ποια σειρά/ ποιας ξένης σάρκας/ λάφυρο/ ποια προδοσία («Reconquista») Διαμορφώνεται, έτσι, μία αντιστοιχία ανάμεσα στον τρόπο – την υπόκριση – που ως ποιητική μέθοδος υιοθετείται για την σύνθεση του ποιήματος, και το θέμα – την υποκρισία – που αποτελεί ένα από τα σημεία εκείνα στα οποία εστιάζει η ποιήτρια προκειμένου να αποκαλύψει και να αποκαλυφθεί, να ξεσκεπάσει και να ξεσκεπασθεί, να αποδεχθεί ό, τι είναι αληθές, γνήσιο, αυθεντικό.

Η οικείωση, όμως, της Παπαλεξάνδρου με το θέατρο δεν σταματά εδώ. Πέρα από τα ποιήματα που έχουν ευθείες και σαφείς αναφορές στο θέατρο, στους συντελεστές του και στην εν γένει θεατρική πράξη και πρακτική, δεν είναι λίγες οι φορές που η ποιήτρια στήνει ένα σκηνικό, ένα κλίμα και μία ατμόσφαιρα καθαρά θεατρική, έτσι που τα ποιήματά της να μοιάζουν ότι έχουν ξεκοπεί και μεταφερθεί από μια ζωντανή απαγγελία και υπόκριση στο χαρτί ή, αντίστροφα, ότι θα μπορούσαν να σταθούν και να ανταποκριθούν σε μία ενδεχόμενη μεταφορά τους στην δραματική πράξη. Ο βαθύς αυτός εσωτερικός δεσμός, που δεν είναι ίσως εμφανής σε μια πρώτη ανάγνωση, μπορεί να αναδείξει τον τρόπο με τον οποίο μία τέχνη εξωστρεφής και εξωτερική, όπως είναι το θέατρο, μπορεί να συνυπάρξει και να συνομιλήσει με μία τέχνη περισσότερο κλειστή και εσωστρεφή, όπως είναι η ποίηση, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο ένας δημιουργός μπορεί να διευρύνει τους όρους και τα όρια της γραφής του.

Η διάθεση αυτή πειραματισμού αντικατοπτρίζεται και σε επίπεδο μορφολογικό, στις επιλογές δηλαδή που κάνει η ποιήτρια ως προς την στιχουργία της, καθώς καθένα από τα ποιήματα δίνει την εντύπωση ότι αποτελεί μία ξεχωριστή «υπόθεση», μια διαφορετική εκδοχή και προσέγγιση του ποιητικού λόγου, όχι μόνο στο επίπεδο της έκτασης του ποιήματος, όπως επισημάνθηκε στην αρχή, αλλά στο επίπεδο της στροφοποίησης ή της κατανομής των συλλαβών ανά στίχο. Έτσι, περιηγούμενος κανείς στη συλλογή, έρχεται σε επαφή με μία ποικιλία ποιητικών μορφών και μορφοποιήσεων που καθρεφτίζουν και απηχούν τη διαφορετική και διαφοροποιημένη κάθε φορά όψη της ποιητικής δημιουργίας, είτε αυτή μεταφράζεται σε θέμα, είτε σε διάθεση, είτε σε κλίμα. Η συλλογή έτσι αποκτά μια πολυμορφία και πολυφωνία που, πέρα από το αναγνωστικό ενδιαφέρον το οποίο εξάπτει και διατηρεί αμείωτο καθ’ όλη τη διάρκεια της πρόσληψης, αποτελεί ουσιαστικά μια πρόταση, μια υπόθεση για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί και θα πρέπει να λειτουργεί η ποιητική δημιουργία, αποτελώντας ουσιαστικά, δηλαδή, ένα πολύπτυχο μέσα στο οποίο κάθε σελίδα και κάθε ποίημα θα κομίζει κάτι νέο και δεν θα αποτελεί απλώς μια επανάληψη ή αναπαραγωγή αυτού που προηγείται και αυτού που έπεται.

Αποκτήστε το βιβλίο

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular